De oorspronkelijke bewoners van Australië zijn deAboriginals. Het land werd door hen al enkele tienduizenden jaren bewoond voor de immigratie uit Europa begon. NadatWillem Jansz Australië in 1606 opmerkte, duurde het nog tot 1770 voor de oostkust gekoloniseerd werd door de Britten, die het eiland in eerste instantie alsstrafkolonie gebruikten. Van 1650 tot 1817 heette het hele continentNieuw-Holland; de namenArnhemland,Nieuw-Zeeland enTasmanië herinneren nu nog aan de Nederlandse ontdekkingsreizen in dit gebied.New South Wales was in 1788 de eerste kolonie en in de 19e eeuw volgden nog vijf andere koloniën, de voorlopers van de huidige Australische staten. Op 1 januari 1901 voegden de zes koloniën zich samen tot éénfederatie en werd het (hoewel nog niet volledig) onafhankelijk van hetVerenigd Koninkrijk. Australië ontleent zijn soevereiniteit aan het zogenoemdesettled colony principle dat bepaalt dat het land vreedzaam werd gekoloniseerd.
James Cook bereikte als eerste Europeaan de Australische oostkust.
De meest recente archeologische vondsten wijzen erop dat de eerste mensen ongeveer 65.000 jaar geleden naar Australië kwamen. Dit waren deAboriginals.[5] Doordat destijds het zeeniveau veel lager lag, bestonden er natuurlijke bruggen tussenAzië en Australië waardoor mensen waarschijnlijk maar een klein stukje hoefden te varen om Australië te bereiken. Toen de aarde later opwarmde, het ijs begon te smelten en het zeeniveau steeg, werd Australië een eiland. Rond het einde van deijstijd, zo'n 15.000 jaar geleden, ontstond deAboriginal-cultuur zoals wij die vandaag de dag kennen. Daarmee heeft Australië de langst doorlopende culturele geschiedenis ter wereld.[6]
De Nederlandse ontdekkingsreizigerWillem Janszoon zag met zijnDuyfken Australië als eerste Europeaan in 1606, toen hij langs hetKaap York-schiereiland in het noorden van Australië voer. De westkant van Australië werd later ook verschillende malen door Nederlanders en andere Europeanen bezocht, maar ditNieuw-Holland groeide niet uit tot een kolonie. In 1770 ging de Engelse ontdekkingsreizigerJames Cook bij de oostkust van Australië aan land. Het gebied werdNew South Wales genoemd en later gebruikt als strafkolonie voor Engelse gevangenen. Daarna werd het land ook populair onder vrije burgers. In 1849 werd er voor het eerst goud gevonden in Australië en daarna nam de bevolking snel toe.
In 1901 keurde Australië een federale grondwet goed en werd een zelfregerend deel (dominion) van hetBritse Rijk. Australische troepen namen aan beide wereldoorlogen deel. In deTweede Wereldoorlog vochten Australische eenheden onder meer op Ambon, in Egypte, op Kreta en in de Pacific.
Melbourne werd de eerste hoofdstad, maar in 1911 schreef de regering een prijsvraag uit voor het ontwerp van een nieuwe hoofdstad. Het winnende ontwerp van de Amerikaanse architectWalter Burley Griffin werd uitgevoerd vanaf 1913 en in 1927 werd het aldus ontstaneCanberra de nieuwe hoofdstad.
Australië kent naast de centrale overheid ook anderebestuurslagen, territoriale onderdelen waar regels vastgesteld en beslissingen worden genomen over bepaalde gebieden en hun bewoners. Het betreft de volgende bestuurslagen:
↑Australië is eenCommonwealth realm en deelt het staatshoofd met de andere commonwealth realms. Australië is eenfederale monarchie met staten als deelstaten en territoria als speciale entiteiten. De territoria met een aparte indeling zijn apart vermeld.
↑abcDe lokale bestuursgebieden hebben verschillende aanduidingen. Een deel van het gebied van de staten en het Noordelijk territorium is niet ingedeeld.
Daarnaast beslaat het Australische Gemenebest nog 7 externe territoria.Norfolk had een zekere mate van zelfbestuur, maar sinds 2015 valt het, net als de andere territoria, onder het bestuur van de Australische overheid.
Australië is het laagste en vlakstecontinent. Een groot deel van het woestijngebied ligt net boven dezeespiegel, met in het westen het Centrale Laagland en het Westelijk Plateau. Aan de oostkust liggenbergketens en bevindt zich ook de hoogste berg,Mount Kosciuszko, met een hoogte van 2228 meter. Andere bekende bergen en rotsen zijn:Uluṟu (Ayers Rock),Kata Tjuṯa (de Olga's),Mount Augustus, deDevils Marbles enWave Rock.
Door het droge klimaat kent Australië rivieren waarvan vele een deel van het jaar helemaal droogstaan. Het land heeft twee belangrijke rivieren die het hele jaar door water bevatten: deMurray en deDarling. Er bevinden zich in het land ook meren zoals hetEyremeer, hetTorrensmeer en hetGairdnermeer die meestal droog liggen. Grote baaien zijn deGrote Australische Bocht,Golf van Carpentaria en deSpencergolf.
In deregenwouden komen de meeste diersoorten voor. Ook in de dorre, hete binnenlanden komen vele soorten voor. In de binnenlandsescrublands leven onder meer dekangoeroes. Een groot deel van de Australische fauna, en dat geldt vooral voor debuideldieren, is uniek. Deze zijn een voorbeeld vanadaptieve radiatie en nog vrij primitief. Vermoedelijk hadden de Australische buideldieren ooit maar een beperkt aantal voorouders. Ook bestaan er in Australiëgrootpoothoenders die hun eieren in hopen rottend plantenmateriaal uitbroeden en de temperatuur daarvan controleren (thermometervogels); zodra de kuikens geboren zijn, laten ze die aan hun lot over.
Australië wordt regelmatig geteisterd doorbosbranden. Droogte en harde wind zorgen voor een snelle verspreiding van het vuur. Hoewel het gevaarlijk is voor de bewoondewereld, zijn de bosbranden een noodzakelijk onderdeel voor de vernieuwing van de bossen. Dezaaddozen van deeucalyptus hebben grote hitte nodig om open te springen. Ook de geblakerde moederboom loopt meestal weer uit.
De seizoenen in Australië zijn tegengesteld aan die van het noordelijk halfrond. De lente duurt van september tot november, de zomer van december tot februari, de herfst van maart tot mei en de winter van juni tot augustus.Australië heeft voor het grootste gedeelte een subtropisch klimaat, in het uiterste noorden heerst een tropisch klimaat.
Van oktober tot eind november is het 'vroege stormseizoen'. December en januari vormen het 'vroege regenseizoen', soms heel nat. Het 'late regenseizoen' valt in februari en maart, met zeer zware regenval. Het 'late stormseizoen' van april en mei heeft zware stormen. In juni en juli is het klimaat zeer aangenaam. Heet en droog is het in augustus. In de regentijd komen er regelmatig zware stormen voor, gemiddeld vijf per jaar. Gemiddeld valt hier circa 1470 mm neerslag.
Midden-Australië heeft een echtwoestijnklimaat. In de zomer kunnen de temperaturen zeer hoog oplopen. In de winterperiode kan het 's nachts flink afkoelen. Hier valt minder dan 250 mm neerslag per jaar en het droge seizoen duurt meer dan acht maanden.
Het noorden van New South Wales en het zuiden van Queensland hebben een subtropisch klimaat met het hele jaar door aangenaam weer, hoewel het in de zomer behoorlijk warm kan worden. Grote steden alsSydney,Perth enAdelaide hebben eenmediterraan klimaat met warme zomers en milde winters.
Victoria en Tasmanië in het zuiden hebben een gematigd klimaat. In de winter kan het vrij koud worden met sneeuwval in de hogere gebieden. De rest van het jaar is het zonnig en warm met kans op hittegolven in Victoria.
Vanaf 1910 tot 2020 is de gemiddelde oppervlaktetemperatuur een graad gestegen.Klimaatverandering enopwarming van de Aarde zijn in Australië te merken aan een verminderde hoeveelheid regen, hetgeen lokaal tot forsedroogte leidt. Voor zoet water wordt men steeds meer afhankelijk vanontziltingsinstallaties. Tevens neemt het aantalbosbranden toe. Het klimaatrapport voor 2016 voorspelt dat deze trend zal toenemen.[10]
De opwarming van de aarde heeft geleid tot een toename van de risico's van bosbranden.[11] Al onder 1 graad opwarming breidt het bosbrandseizoen "met veel vertrouwen" uit.[11] Dit effect kan worden waargenomen in Australië. Het klimaatrapport van het Australian Bureau of Meteorology en de onderzoeksorganisatie CSIRO toont de afgelopen decennia een significante toename van het risico op brand.[12] Het rapport vat dit als volgt samen: "Klimaatverandering, inclusief stijgende temperaturen, draagt bij aan deze veranderingen."[12] De grotebosbranden in Australië in 2019 en 2020 verbrandden een recordoppervlakte van ongeveer anderhalf miljoen hectare. Dit komt overeen met een kwart van het gebied van Zwitserland. Enkele honderden huizen waren het slachtoffer van de vlammen.
Uit hetState of the Environment-rapport uit 2022 blijkt dat klimaatverandering, maar ook habitatverlies, invasieve soorten, vervuiling en de winning van energiebronnen zoals mijnbouw een grote negatieve invloed hebben op het milieu van het land.[13]
Het Gemenebest van Australië is naast een federaleparlementaire democratie ook eenconstitutioneel koninkrijk (eenCommonwealth realm) met als staatshoofdCharles III met de titelKing of Australia (koning van Australië). Parlementsleden vertegenwoordigen een kiesdistrict volgens het systeem van dealternative vote. In iedere deelstaat wordt het staatshoofd vertegenwoordigd door eengouverneur en in de federale overheid door degouverneur-generaal van Australië. Het staatshoofd wordt in het gemenebest algemeen vertegenwoordigd door de gouverneur-generaal, die door de Kroon wordt aangesteld voor 5 jaar op advies van deAustralische premier. Hoewel de meeste taken door de gouverneur-generaal en stedelijke gouverneurs worden uitgevoerd, zijn er enkele die het staatshoofd zelf uitvoert door persoonlijke aanwezigheid. In een referendum in1999 is uitgesproken dat de bevolking van Australië een overgang naar een republiek afwees.
Australië heeft eenvrijemarkteconomie, die wordt gedomineerd door de dienstensector. Deze beslaat 68% van het Australischebruto binnenlands product. De landbouw- en de mijnbouwsector (samen 10% van het bbp) zijn samen verantwoordelijk voor 57% van de export van Australië.
Onder de christenen vormen dekatholieken qua aantal de grootste geloofsgemeenschap van Australië. Van de Australiërs ging in 2006 bijna 4% naar een katholieke kerk gedurende het weekend. Alhoewel absoluut het aantal katholieken in de laatste 5 jaar toenam (vooral door immigratie), nam het relatieve aantal katholieken lichtjes af: van 26,7% in 2001 naar 26% in 2006.
Het aantal kerkbezoekers daalde van 864.000 in 1996 naar 763.276 in 2001, en naar 708.618 in 2006 wat een afname van het aantal kerkbezoekers met bijna 20% in 10 jaar betekent.[15]
Sinds 1788 is de basis van de Australische cultuur sterk beïnvloed door deAnglo-Keltischewesterse cultuur.[17][18] Een aantal opvallende culturele kenmerken zijn ook ontstaan uit de natuurlijke omgeving van Australië en uit inheemse culturen.[19][20] Sinds het midden van de 20e eeuw heeft de Amerikaanse cultuur die van Australië sterk beïnvloed, in het bijzonder door middel van televisie en film.[21] Andere culturele invloeden komen uit naburige Aziatische landen en via grootschalige immigratie uit niet-Engels sprekende landen.[21][22]
Van de Australische beeldende kunst wordt verondersteld dat die is begonnen met degrotschilderingen,rotstekeningen enbodypainting van de inheemse volkeren. De tradities van inheemse Australiërs worden grotendeels mondeling overgeleverd, via ceremonie en door het vertellen van deDroomtijdverhalen.[23] Vanaf het begin van de Europese kolonisatie is een belangrijk thema in de Australische kunst het natuurlijke landschap,[19] dat bijvoorbeeld te zien is in de werken vanAlbert Namatjira,[24]Arthur Streeton en anderen die zijn geassocieerd aan deHeidelberg School[19] enArthur Boyd.[25]
DeAustralische filmindustrie begon in 1906 metThe Story of the Kelly Gang, die wordt beschouwd als 's werelds eerstelange speelfilm.[36] Zowel de Australische speelfilmproductie als de distributie van de Britse films daalde dramatisch na deEerste Wereldoorlog als Amerikaanse studio's en distributeurs de filmindustrie monopoliseren.[37] Tegen de jaren 1930 is ongeveer 95 procent van de in Australië vertoonde speelfilms geproduceerd inHollywood. Tegen de late jaren 1950 houdt de speelfilmproductie in Australië feitelijk op te bestaan en worden er geen volledig Australische speelfilms meer gemaakt in de tien jaar tussen 1959 en 1969.[38]
DePavlova wordt in Australië gegeten sinds de 20e eeuw.
Het eten vaninheemse Australiërs werd grotendeels beïnvloed door de omgeving waarin ze leefden. De meeste stammen leefden van een eenvoudigjager-verzamelaardieet. Ze jaagden op inheems wild en vis en verzamelden inheemse planten en fruit. De algemene term voor de inheemseAustralische flora enfauna die wordt gebruikt als voedselbron isbush tucker.[39][40] De eerste kolonisten introduceerden gerechten op het continent,[41] die voor een groot deel bepaalden wat nu beschouwd wordt als typisch Australisch eten. Sinds het begin van de 20e eeuw is het eten in Australië in toenemende mate beïnvloed door immigranten uit diverse landen, met name uit Zuid-Europese en Aziatische culturen.[41][42] De Australische wijn wordt geproduceerd in 60 verschillende productiegebieden van in totaal ongeveer 160.000 hectare. Ze liggen voornamelijk in het zuidelijke, koelere delen van het land. De wijnregio's in elk van deze staten produceren verschillende druivenrassen en stijlen die gebruikmaken van de lokale klimaten en grondsoorten. De overheersende wijnrassen zijnShiraz,Cabernet Sauvignon,Chardonnay,Merlot,Sémillon,Pinot Noir,Riesling enSauvignon Blanc.[43][44][45][46][47]
Cricket is een belangrijk onderdeel van sportcultuur van Australië sinds de 19e eeuw.[48]
Ongeveer 24 procent Australiërs boven de leeftijd van 15 jaar neemt regelmatig deel aan georganiseerde sportactiviteiten in Australië.[49] Australië heeft sterke internationale teams incricket,hockey,korfbal,rugby League enrugby union. In elk van deze sporten zijn ze de afgelopen 25 jaar ten minste tweemaal olympisch of wereldkampioen geworden bij zowel de mannen als de vrouwen (voor zover van toepassing).[50][51][52][53][54][55][56][57] Australië is ook sterk inbaanwielrennen,roeien enzwemmen en eindigt consequent in de top vijf van medaillewinnaars op de Olympische of WK niveau sinds 2000.[58][59] Zwemmen is de sterkste van deze sporten. Australië is de op een na meest productieve medaillewinnaar in deze sport in de Olympische geschiedenis.[60][61][62]
↑Hansson, Karin, Patrick White – Existential Explorer. The Nobel Foundation (29 August 2001). Gearchiveerd op13 december 2007. Geraadpleegd op4 december 2012.
↑Culture.gov.au – "Film in Australia". Australian Government: Culture Portal. Department of the Environment, Water, Heritage and the Arts, Commonwealth of Australia (22 november 2007). Gearchiveerd op21 oktober 2012. Geraadpleegd op5 december 2012.
↑Bush Tucker. Theepicentre.com. Gearchiveerd op13 mei 2011. Geraadpleegd op5 december 2012.
↑abAustralian food and drink. Department of the Environment, Water, Heritage and the Arts (23 september 2008). Gearchiveerd op8 april 2011. Geraadpleegd op5 december 2012.
.svg)
.svg)
.svg)
%2c_Uluru-Kata_Tjuta_National_Park%2c_Uluru_--_2019_--_3679-83.jpg)
.jpg)
_2019-06-21.jpg)
.jpg)
.jpg)
