| Ataxie | ||||
|---|---|---|---|---|
| Classificatie | ||||
| Specialisme | Neurologie | |||
| Coderingen | ||||
| ICD-11 | ||||
| MeSH | D001259 | |||
| ||||
Ataxie is een samenvattend begrip voor verschillende verstoringen van hetevenwicht en de bewegingscoördinatie.
Ataxie is een onregelmatige en onhandige beweging van de ledematen en de romp, te wijten aan een stoornis van defijne coördinatie van spierbewegingen. Hetcerebellum is het centrum van de fijne coördinatie, waarvandaan door hetruggenmerg en hetperifeer zenuwstelsel informatie naar despieren gestuurd wordt. Andersom komt informatie van de sensorische perifere zenuwen naar het cerebellum om de bewegingen fijn te stellen. Er wordt hierom verschil gemaakt tussen cerebellaire en perifere (sensorische) ataxie.
Het uit zich in abnormale houding en/of beweging of verlies van normale spiercoördinatie zodat beweging met abnormale kracht, ritme en precisie zoals hypermetrie (het missen van een object van de geïntendeerde beweging) en dysdiadochokinesie (het niet snel kunnen alterneren in bewegingsrichting).
Oorzaken voor ataxie kunnen zijn: eenaangeboren (genetische) afwijking,encefalopathie,ziektes (zoalskuru en deziekte van Parkinson) enlaesies van hetcentraal zenuwstelsel ten gevolge vanhersenletsel ofvergiftiging mettoxische stoffen (waaronderdrugs enalcohol).
Herkenbaar voor veel mensen is de ataxie die optreedt bijalcoholmisbruik. Na 5-10 glazen beginnen typische atactische verschijnselen op te treden. Een andere oorzaak van ataxie is gebruik van medicijnen (bijvoorbeeldanti-epileptica).
Cerebellaire ataxie verwijst naar ataxie die ontstaat door stoornissen in dekleine hersenen (cerebellum). De kleine hersenen spelen een belangrijke rol in het integreren van informatie die nodig is om bewegingen te coördineren en soepel te laten verlopen. Hoewel ataxie niet bij alle laesies in het cerebellum voorkomen, komt het in veel gevallen wel voor.[1] Mensen met cerebellaire ataxie hebben moeite met het reguleren van de kracht, de reikwijdte, de richting, de snelheid en het ritme van spierbewegingen.[2] Daarnaast hebben mensen vaak een instabielegang, moeite metoogbewegingen,dysartrie,dysfagie,hypotonie,dysmetrie endysdiadochokinese.[1]
ADCA (Autosomal Dominant Cerebellar Ataxia) is een vorm vanspinocerebellaire ataxie. Het isautosomaaldominant, wat inhoudt dat er een kans is van vijftig procent om de ziekte over te dragen. De ziekte veroorzaakt een geleidelijke achteruitgang van hetzenuwstelsel, wat leidt tot verlies of vermindering van bepaalde hersenfuncties, met name die voor bewegen, balans, zicht, spraak en coördinatie[3][4].
Met sensorische ataxie wordt gedoeld op ataxie die ontstaat door het ontbreken van deproprioceptie—het besef van waar de ledematen zich bevinden ten opzichte van het lichaam. Dit ontstaat veelal door schade aan dedorsale kant van hetruggenmerg. Sensorische ataxie uit zich met een instabiele "stompende" loopgang en een wankel evenwicht. Dit wordt verergerd wanneer er niet kan worden gecompenseerd met behulp van het gezichtsvermogen, bijvoorbeeld in donkere ruimtes. Dit kan worden gemeten met deproef van Romberg: de neuroloog vraagt de patiënt zijn/haar voeten tegen elkaar te zetten en de ogen te sluiten. Patiënten met sensorische ataxie zullen wankelen.
Ataxie kan ook worden veroorzaakt door stoornissen in hetevenwichtsorgaan (ook welvestibulair systeem). In acute enunilaterale gevallen kan dit leiden totdraaiduizeligheid,misselijkheid enbraken. In langzaam opkomende, chronische, bilaterale gevallen zijn deze symptomen mogelijk afwezig en kan de ataxie worden gekenmerkt door enkel een evenwichtsstoornis.
Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikelAtaxia op de Engelstalige Wikipedia, dat onder de licentieCreative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie debewerkingsgeschiedenis aldaar.
Referenties:
