| Stadsdeel vanAntwerpen | |
|---|---|
 Locatiestadsdeel Linkeroever (rood) | |
| Kerngegevens | |
| Gemeente | Antwerpen |
| Coördinaten | 51°13'25,00"NB, 4°22'25,00"OL |
| Inwoners (2025) | 17,640 |
| Overig | |
| Postcode(s) | 2050 |
| Foto's | |
_Sunset_00352.JPG) | |
| Linkeroever bij zonsondergang, gezien vanaf Antwerpen stad aan de overkant van de Schelde | |
Linkeroever is een grote wijk (stadsdeel) van deBelgischestadAntwerpen (postnummer 2050), en wel het grondgebied op de linkeroever van deSchelde. Vroeger behoorde het totZwijndrecht (toen behorend tot de provincieOost-Vlaanderen), maar op19 maart1923 werd het bij Antwerpen gevoegd en maakt sinds de oprichting van de districten in1983 deel uit van hetdistrict Antwerpen. Linkeroever telt circa 17.600 inwoners.[1]
Historisch en geografisch behoort de Linkeroever tot hetWaasland, maar zowel landschappelijk als sociologisch staat het vandaag los ervan. Naast het gehuchtSint-Anna of Vlaams Hoofd ligt er naar het noorden toe, in de bocht van de Schelde de Borgerweert, vroeger een polder, nu grotendeels opgespoten met baggerzand en industrieterrein geworden.
De oudste benaming van deze regio is het Vlaams Hoofd. Dit was namelijk het meest oostelijke punt van hetFransegraafschap Vlaanderen en het grensgebied met hetDuitseHertogdom Brabant een opvolger van het oudehertogdom Neder-Lotharingen waarvan hetmarkgraafschap Antwerpen eenmark was.
Linkeroever was vóór de zandopspuiting eenmeersengebied, genoemd de Borgerweertpolder. Deze naam is niet zonder betekenis. ‘Weert’ wijst op een, dikwijls onderlopen door water of dijken omgeven polder. In het Oosten tegen de Schelde lag hetdijkdorp Sint-Anna dat voornamelijk hoger lag dan haar omgeving. Terwijl de polder 0,7 meter tot en met 1,25 meter boven de zeespiegel lag, lagSint-Anna op de Scheldedijk 6 meter erboven. Hierdoor was het beschermd tegen de vele overstromingen van de polder[2]. Deze overstromingen vormden de vele welen die nu nog te zien zijn: hetGalgenweel, hetBurchtse weel en deBlokkersdijk.
De bodem is vervaardigd uit eenkleilaag van 50 cm rustend op eenveenlaag van 1 meter dik die niet geschikt was voor landbouw maar wel als weiland[2]. De gronden werden voornamelijk gebruikt om er koeien van de Antwerpse beenhouwers te laten grazen.
Na de overname in 1923 door Antwerpen werd er beslist om de polder te verhogen en er een nieuwe site te maken voor een woongebied. Antwerpen barstte namelijk uit haar voegen door de groeiende bevolking[3]. Dit werd gedaan door debaggerspecie van deSchelde op Linkeroever te spuiten[2] en het met ±7 meter te verhogen[4].
DeSint-Annatunnel en het Sint-Annaveer verbinden de beide oevers voor voetgangers en fietsers. In het stadsdeel bevindt zich ook hetpremetrostationVan Eeden, dat door detramlijnen3,5,9 en15 via deBrabotunnel met het stadscentrum verbonden is. Verdere verbindingen tussen beide stadsoevers zijn deWaaslandtunnel en deKennedytunnel. De laatste kent naast een auto- en treingedeelte ook nog eenfietstunnel. Een nieuwe Scheldeonderdoorgang voor autoverkeer, deOosterweeltunnel is gepland terzijde van Blokkersdijk. Het is één onderdeel van een omstredenOosterweelverbinding-project voor het sluiten van deR1. Het nieuwe knooppunt Antwerpen-West werd in mei 2023 in gebruik genomen, oprit Linkeroever afgesloten en de Charles de Costerlaan verkeersvrij gemaakt. In 1984 werd hetstation Antwerpen-Linkeroever gesloten.
Veel lanen, straten en pleinen werden genoemd naar schrijvers, dichters of personages uit literaire werken. De grote lanen die de wijk sinds het ontstaan doorkruisen werden steevast naar oude Nederlandse geschriften genoemd:Blancefloer,Halewijn,Esmoreit,Gloriant enBeatrijs. Niet veel later kregen ook moderne schrijvers een verwijzing:Frederik van Eeden,Lode Zielens,Paul van Ostaijen,Willem Elsschot,Multatuli enCharles De Coster zijn maar enkele van hen.
De wijk Linkeroever ontstond op de plaats van het oudeSint-Annadorp en het fortVlaams Hoofd beide gelegen nabij de Schelde en het latere gebouw van deSint-Annatunnel (een fiets-[bron?] envoetgangerstunnel). Het fort en het dorp waren rechtstreeks verbonden door middel van een dijk over de Borgerweertpolder met Zwijndrecht en het Vlaamse achterland, de latere Blancefloerlaan. De Borgerweertpolder kon indien nodig onder water worden gezet om het fort te beschermen.[3] Op 3 november 1844 werd het spoorwegstationVlaams Hoofd geopend. Vanaf dit station vertrok de geïsoleerdespoorlijn 59 over hetWaasland naar Gent van deChemin de fer d'Anvers à Gand maatschappij.
In het begin van de twintigste eeuw was Sint-Annadorp een populair oord van vertier (met casino en mosselrestaurants).[5] DeSint-Annekeveerboot zorgde voor een regelmatige verbinding. Tijdens de Eerste Wereldoorlog werden veel vernielingen aangericht en daarna moest de Linkeroever opnieuw opgebouwd worden. De overdracht van het Linkeroevergebied aan de gemeente Antwerpen in 1923 gaf een nieuw impuls aan Linkeroever daar de stad Antwerpen grote plannen had voor de nieuwe stadswijk.[6]
In de jaren 30 ontstond aan het noordelijk gelegen Scheldestrand ten westen van de Palingplaat met hetSint-Annastrand een drukke recreatie en werden vele vakantiehuisjes gebouwd. Er kwamen cafés en restaurants, een zwembad en er werd eenmolen uit Limburg overgebracht. De recreatie bleef maar de vakantiehuisjes werden vanaf het einde van de jaren 60 onteigend en afgebroken. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd de Linkeroever spergebied en stopte de ontwikkeling van Linkeroever.[6]
Van rond 1930 tot 1959 reed tussen dit strand en hetveer aan het dorp van Sint-Anneke een tramverbinding, de zogenaamde Sint-Anna-Expres. Vanaf het veer reed de tram ook langs het voormalige treinstation Antwerpen-West en zo verder naarHamme inOost-Vlaanderen.[7] Dezetramlijn H bleef in gebruik tot september 1959.
In 1929 werd de Intercommunale Maatschappij van de Linker-Scheldeoever (Imalso) opgericht. Deze begon met de systematische ophoging van het hele gebied en de afbraak van de bestaande bebouwing. Er kwamen nieuwe straten en verbindingswegen, waarbij men zich onder andere liet inspireren door de architectLe Corbusier die een urbanisatieplan had ingediend. Men bouwde villa's en in het begin van de jaren 50 ontstonden de eerste wijken metsociale woningbouw. De laatste huizen van het oude Sint-Anneke kwamen door de voortdurende grondophoging op een lager niveau ('Sint-Anneke Put') en verdwenen rond 1955. Enkel de Sint-Annakerk bleef bewaard tot ook zij op haar beurt in augustus 1968 gesloopt werd en plaatsmaakte voor een moderne kerk, deSint-Anna-ten-Drieënkerk.
Het kerkje van deparochie Onze-Lieve-Vrouw-ter-Schelde dat aan de noordelijk gelegen 'plage' (Sint-Annastrand) gelegen was, werd op 9 maart 2000 door een brand getroffen en afgebroken. Enkel het voorportaal bleef behouden en wordt als Mariakapel gebruikt.
Einde jaren vijftig werden de eerste flatgebouwen opgetrokken. De zogenaamde Amelinckxflatgebouwen (naar de aannemerAmelinckx, die in 1986 failliet ging) werden in de jaren zestig in snel tempo gebouwd. Beginjaren zeventig verrees de wijk Europark (met onder meer een 25 verdiepingen hoog flatgebouw, gekend als 'Chicagoblok'), de moderneSint-Lucaskerk en openbare bibliotheek.
In 2011 werd begonnen met de bouw van de nieuwe wijk Regatta. Er worden in verschillende fases straten en pleinen aangelegd en 2100 woningen gebouwd.[8]Anno 2025 is deze grote stadsuitbreiding nog niet volledig voltooid.
In 2022 publiceerde de stad Antwerpen een voorontwerp voor de herinrichting van de Scheldeboorden.[9] In april 2022 werd een nooddorp geopend dat gebouwd werd voor Oekraïense oorlogsvluchtelingen.[10] Het nooddorp bood plaats aan een 700-tal bewoners. Eind januari 2025 werd het gesloten.[11]
Aan de noordelijk gelegen wandeldijk bevinden zich recreatiefaciliteiten (openluchtzwembad De Molen, horeca, City camping Antwerp). Op hetSint-Annastrand bevindt zich deMolen van Sint-Anneke.
Vanaf het Sint-Annastrand kan men zuidwaarts een wandelpad langs de Schelde volgen tot het openlucht Ankermuseum (ook boeienweide genoemd) en deSint-Annatunnel. Onderweg zijn er rustbanken, speeltuigen en een monument voor wijlenkoning Boudewijn (architectJo Crepain, beeldhouwerWilfried Pas). Het wandelpad gaat verder zuidwaarts naar de watersportplasGalgenweel, waar verschillende clubs gevestigd zijn. In het westen ligt hetSint-Annabos alswandelbos en het vogelbroedgebiedBlokkersdijk.
Jaarlijks vindt in december een veldrit (deScheldecross) plaats op en rond hetSint-Annastrand op Linkeroever.
DeAntwerp 10 miles start en finisht in de Gloriantlaan op Linkeroever.
Zowel de Boeienweide als de terreinen van Middenvijver worden af en toe als locatie voor festivals gebruikt zoalsLinkerwoofer, Live is Live, Vaag Outdoor en het vroegereLaundry Day.
Het project “Linkeroever Literair” ging van start op 4 mei 2003 onder het motto “zet uw zinnen op Linkeroever”. Het is een initiatief van de Erfgoedcel Antwerpen. Uitvloeisels hiervan waren het boek “Schrijvers op Linkeroever”, met 55 straten die naar schrijvers werden genoemd, en het project Citaat op Straat, ontstaan onder impuls vanHugo de Ridder. Citaten uit het werk van enkele schrijvers worden op tegels geplaatst in de straten die hun naam dragen. Eind 2023 liggen er zo 68 citaten verspreid over heel Linkeroever.
