Antiochië (Turks:Antakya;Arabisch:انطاكية, Anṭākyä;Syrisch:ܐܢܛܝܘܟܝܐ, Anṭiokia) is de hoofdstad van deTurkse provincieHatay. De stad ligt aan het uiterste oosten van deMiddellandse Zee ten noordwesten vanSyrië. De stad had volgens nufusune.com in 2020,[2] 389.377 inwoners. Het grootste deel van de bevolking spreekt Turks als moedertaal met een minderheid die Arabisch spreekt. Antiochië ligt in een vruchtbare vallei.
Antiochië werd in300 v.Chr. doorSeleucus I Nicator (een van de generaals vanAlexander de Grote) gesticht aan de rivierOrontes en al snel tot hoofdstad verklaard. Dit betekende een verschuiving van het machtscentrum vanBabylon inMesopotamië naar Syrië. Seleucus en zijn opvolgers stichtten elders nog andere steden met de naam Antiochië. Al snel groeide de stad uit tot een grotemetropool, mede door de vele handelswegen vanuitAzië die hier samenkwamen en de grote haven in het naburigeSeleucia. Ze werd een van de belangrijkstehellenistische cultuurcentra en kwam op de tweede plaats naAlexandrië inEgypte. De stad fungeerde lange tijd als een van de westelijke eindpunten van dezijderoute. Ook in deRomeinse periode bleef ze een van de grootste steden van het rijk. Meerderekeizers verfraaiden Antiochië met grotetempels en andere openbare gebouwen. De voorstadDaphne werd een residentiestad voor gegoede inwoners. Stroomafwaarts de Orontes lagSeleucia Pieria, de versterkte havenstad van Antiochië.
In387 vond een opstand plaats van de plaatselijke bevolking. De standbeelden van de keizer(s) werden hierbij vernield. In540 raakte de stad in verval na dePerzische invasie, om vervolgens veroverd te worden door het islamitischekalifaat van de Rashidun in636. De belangrijkste oorzaak was de verschuiving van de handelsroutes die veelal viaConstantinopel gingen nadat dit de hoofdstad werd van het Oost-Romeinse Rijk.
Antiochië werd veroverd door deMammelukkensultan Baibars in1268. De stad viel binnen een dag. Baibars liet de poorten van de stad sluiten en de christelijke bevolking werd afgeslacht. De val van Antiochië, de eerste grote stad die door de kruisvaarders was veroverd, leidde de val van de restanten van de kruisvaarderstaten in.
Sedert1516 maakte Antiochië deel uit van hetOttomaanse Rijk. De stad werd het centrum van de Sanjak van Antakya die onderdeel was van de Damascus Eyalet.
In 1822 (en opnieuw in 1872) werd Antakya getroffen door een aardbeving en beschadigd. Toen de Ottomaanse generaal Ibrahim Pasha in 1835 zijn hoofdkwartier in de stad vestigde, had het slechts zo'n 5.000 inwoners. De stad ontwikkelde zich dankzij een nieuwe spoorweg, die de stad verbond met de haven van Samandağı.
Antiochië is gelegen aan de oevers van de rivier deOrontes (Turks: Asi Nehri), ongeveer 22 km van deMiddellandse Zeekust af. De stad ligt in een dal omgeven door de Nurbergen (voorheen: Amanos) in het noorden, hetKelgebergte in het zuiden en het 440 meter hogeHabib Neccargebergte (voorheen: Silpius) in het oosten. De bergen zijn een bron van groen marmer, dat goed te vinden is. Antiochië ligt aan de noordelijke rand van de Dode Zee Rift en is kwetsbaar voor aardbevingen.
De vlakte van Amik in het noordoosten van de stad is zeer vruchtbaar en wordt "besproeid" door de rivierenOrontes, deKarasu en deAfrin. Ook zijn er kanalen aangelegd om de Orontes te verbreden en zo de rivier netjes te laten afvoeren door het centrum van de stad.
In Antiochië en omgeving heerst er eenMiddellandse Zeeklimaat. Daarom is de stad in de zomers heet en droog en de winters zijn mild en regenachtig. Echter heeft Antiochië door de hoge ligging mildere temperaturen dan de meeste andere steden aan deMiddellandse Zee.
Hoewel de havenstadIskenderun is uitgegroeid tot de grootste stad in de provincieHatay, is Antakya als een provinciehoofdstad nog steeds van groot belang als het centrum van een groot gebied. De drooglegging van het meer van Amik en de ontwikkeling van het land hebben bijgedragen aan de enorme groei van de economie van de regio. De stad is een levendig winkel- en zakencentrum met vele restaurants, bioscopen en andere voorzieningen. De theetuinen, cafés en restaurants in de buurt van Ceylan zijn populaire bestemmingen.
De ligging nabij de Syrische grens maakt Antiochië kosmopolitischer dan veel andere steden in Turkije. In het begin van de 19de eeuw bestond de bevolking in meerderheid uit Arabieren, dat wil zeggen uitalevieten en christenen. DeArmeniërs inbegrepen telden de christenen 15% van de stadsbevolking. Korte tijd nam het aantal Armeniërs toe nadat ze hier in de jaren twintig van de 20ste eeuw een opvang vonden. Velen van hen emigreerden naar Frankrijk tijdens de periode van Franse militaire controle. De Turkse minderheid is sindsdien uitgegroeid tot een meerderheid. De stad trok niet veel immigranten aan tijdens de massa-immigratie vanKoerden uit Oost-Anatolië in de jaren 1980 en 1990. Toen groeiden de populaties van de mediterrane steden als Adana en Mersin wel radicaal.
ZowelTurks enArabisch worden nog steeds veel gesproken in Antiochië, hoewel geschreven Arabisch zelden wordt gebruikt. Bijna alle inwoners zijnmoslim, waarvan een aanzienlijk deel hetalevitisme of de Arabische Alawi aanhangt. Dechristenen zijn vrijwel allen verdwenen.
Dekerk van de heiligePetrus is een van de oudste kerken in de wereld
De stad is drie maal (525,1872 en2023) door eenaardbeving grotendeels verwoest, zodat van oude bouwwerken weinig bewaard is gebleven.
Uit dehellenistische tijd zijn slechts stukken over van een muur en een waterleiding en een – zwaar beschadigde – in de rots uitgehouwen reusachtige buste. Uit deRomeinse tijd zijn het opmerkelijkst de talrijke luxueuze huizen, vooral in het aanApollo gewijde zomerverblijfDaphne, met schitterende vloermozaïeken uit de1e tot de6e eeuw. Uit deze laatste eeuw dateren ook de forse muren vanJustinianus met hun reeks van vierkante torens. De AmerikaansePrinceton University deed er opgravingen van 1932 tot 1939.
Het archeologisch museum bevat o.m. een zeer omvangrijke verzamelingmozaïeken uit de Romeinse tijd, gevonden in villa's in de omgeving (2e en 3e eeuw n.C.).
Verder bevindt zich in de buurt van de stad deGrot van Sint-Petrus. Deze grot is een aan de apostelPetrus gewijde grotkerk uit de 13e eeuw ten zuidoosten van de stad.
