Abdicatie oftroonsafstand is het neerleggen van een meestal vorstelijke functie (bijvoorbeeld koning- of keizerschap) bij het leven, in tegenstelling tot beëindiging door overlijden. Vroeger was dit hoogst ongebruikelijk (een bekend voorbeeld is dat vanKarel V ten gunste van zijn zoonFilips II), tegenwoordig komt het vaker voor. In hetVerenigd Koninkrijk,Monaco, deScandinavische landen enJapan is abdicatie/troonsafstand nog steeds ongebruikelijk.
Volgens artikel 28 van deNederlandse Grondwet is voor een koninklijk huwelijk in Nederlandtoestemming nodig van deStaten-Generaal. Mocht zo'n huwelijk plaatsvinden zonder verleende (of gevraagde) toestemming, dan impliceert dat abdicatie. Op vergelijkbare manier kan iemand hetrecht op troonopvolging verliezen.
