AZ is eenNederlandseprofvoetbalclub uitAlkmaar en de Zaanstreek, Noord-Holland en speelt zijn thuiswedstrijden in hetAFAS Stadion te Alkmaar. AZ, een afkorting voorAlkmaar Zaanstreek-combinatie, ontstond in 1967 alsAZ’67 uit eenfusie tussenAlkmaar '54 en FC Zaanstreek. Het woordcombinatie in de naam liet men eind jaren zestig vrijwel direct varen en ook de toevoeging ’67 is sinds half 1986 uit de naam verdwenen. Net als tussen juli 1976 en juni 1982 hoort de club sinds seizoen 2004/05 opnieuw bij de (sub)top van Nederland. Sinds 1998 speelt de tweevoudiglandskampioen onafgebroken in deEredivisie. Op deUEFA-ranglijst van beste clubs inEuropa stond AZ op 25 april 2023 op de 37e plaats met een totaal van 47.500 punten.[3] De club staat bekend om de sterke jeugdopleiding, in het seizoen 2022/2023 werd door AZ als eerste Nederlandse club deUEFA Youth League gewonnen.
AZ is ontstaan uit een fusie van de tweeNoord-Hollandse profclubs Alkmaar '54 en FC Zaanstreek. Alkmaar '54 werd als profvoetbalclub in 1954 opgericht om in deNBVB, de zogenaamdewilde bond, aan het eerste profseizoen in het Nederlands voetbal te beginnen. FC Zaanstreek werd opgericht omdatKFC door zou gaan als amateurvereniging, na mislukte fusiebesprekingen van de proftakken van KFC enZFC. FC Zaanstreek nam in 1964 de proflicentie van KFC over onder de bezielende leiding van de gebroeders Molenaar.
Beide clubs bleken bij de onderhandeling om de transfer van Wim de Jager van FC Zaanstreek naar Alkmaar '54 met financiële problemen te kampen. Om deze de baas te worden, besloten beide clubs in 1967 te fuseren tot AZ’67 (Alkmaar Zaanstreek-combinatie, plus jaartal). AZ zou inAlkmaar in stadion deAlkmaarderhout gaan spelen. Na een korte opleving na de oprichting bleek er al snel weer sprake van een naderend faillissement. Toen de gebroeders Molenaar met hun elektronicabedrijfWastora in 1972 redding brachten, werd de opmars van de club in het Nederlands en zelfs het Europees voetballandschap ingezet.
Eerste bloeiperiode (1974-1984, met name 1976-1982)
Deze opmars leidde in het seizoen1976/77 tot het eerste tastbare succes met een derde plaats in deEredivisie (met betere doelcijfers dan de 3 andere topclubs Ajax, PSV en Feyenoord), en daarmee de eerste Europese kwalificatie, onder leiding van trainer / managerHans Kraay sr.. AZ zou in de 6 seizoenen 1976/77 tot en met 1981/82 altijd bij de eerste vier clubs eindigen in de eredivisie, met ieder seizoen doelsaldi tussen +34 en +71. AZ scoorde in1976/77 en1980/81 de meeste goals in de eredivisie (1976/77 AZ 75, Feyenoord 65; 1980/81 AZ 101, Ajax 88), in 1979/80 scoorden AZ en Ajax beiden de meeste goals in de eredivisie (AZ 77, Ajax 77). 2 Maal was AZ de tweede meest scorende club in de eredivisie (1977/78: Ajax 85, AZ 75; 1978/79: Ajax 93, AZ 84). Het seizoen1977/78 werd opnieuw de derde plaats behaald en werd er beslag gelegd op de eerste hoofdprijs: deKNVB Beker1977/78, onder leiding van managerHans Kraay sr. en de trainersJan Notermans enCor van der Hart. Het was duidelijk dat AZ zich wilde gaan mengen in de strijd voor het landskampioenschap. Met sterkhouders alsRonald Spelbos enHugo Hovenkamp, en met technisch goede en aanvallend ingestelde spelers als de 3 middenvelders en de drie aanvallersPeter Arntz,Jan Peters,Kristen Nygaard,Kurt Welzl,Kees Kist enPier Tol en onder leiding van coachGeorg Kessler en iets later ook zijn assistentHans Eijkenbroek, werd vanaf het seizoen1978/79 gewerkt aan de vurige droom van de gebroeders Molenaar, waarvan Cees enige jaren eerder aan leukemie was overleden. AZ'67 deed dan ook nauwelijks onder voor het toenmalige Ajax, met de middenveldersFrank Arnesen enSøren Lerby, en de aanvallersTscheu La Ling,Ruud Geels,Ray Clarke,Geert Meijer enSimon Tahamata. AZ speelde zeker veel attractiever dan de toenmalige teams van PSV en Feyenoord. Eerst werd door AZ nog achtereenvolgens de vierde en tweede plaats behaald in1978/79 en1979/80, en in 1978/79 werd Kees Kist Europees topscorer met 34 goals. Maar in1980/81 was het zover en werd het eerste landskampioenschap in de clubgeschiedenis gevierd. Onaantastbaar was AZ dat seizoen, met slechts één nederlaag in de Eredivisie en een doelsaldo van +71 (101-30), een finaleplaats in deUEFA Cup en winst in het toernooi om de KNVB Beker. Het seizoen1981/82 werd nog een derde plaats bereikt en opnieuw de KNVB Beker gewonnen met de bijna voltallige kampioensselectie van het jaar ervoor, enige mutatie was de vervanging van rechterspits Kurt Welzl door zijn Oostenrijkse landgenootFranz Oberacher. De sterren van AZ gingen echter hun gouden periode verzilveren met lucratieve transfers naar grotere competities medio 1982, alleen Peter Arntz en Pier Tol bleven over van het sterrenteam, Arntz werd de nieuwe aanvoerder. Ook trok Klaas Molenaar zich langzaam maar zeker terug uit de club, wegens de tegenvallende toeschouwersaantallen, ondanks de sportief zeer goede resultaten in de zes topseizoenen1976/77 tot en met1981/82 en met name in het seizoen1980/81. Lag het toeschouwersgemiddelde in 1977 nog op 12.000 per thuiswedstrijd van AZ, in 1982 was dit nog maar 8.200 in deze economisch moeilijkere tijd het beerste trimester van de jaren 80. In 1980/81 draaide AZ 3 miljoen gulden verlies, in 1981/82 zou AZ ook ongeveer 3 miljoen gulden verlies maken, in totaal dus een verlies van 6 miljoen gulden in de twee jaar vanaf juli 1980 tot en met juni 1982. Naar de maatstaven van begin jaren 80 waren dit werkelijk gigantische bedragen (YouTube: NOS Journaal - AZ'67 moet bezuinigen 1982, Televisie Rewind, NOS Journaal 25 maart 1982). AZ moest een aantal spelers verkopen, en 20% bezuinigen op de salarissen van de blijvende spelers en alle overige medewerkers. In1983/84 draaide AZ desondanks nog een verdienstelijk seizoen in de subtop van de eredivisie, met een zesde plaats en een doelsaldo van +14 als eindresultaat. Vanaf het seizoen 1984/85 ging het echter sportief snel bergafwaarts met de Alkmaarse club, en Klaas Molenaar trok zich nog meer terug uit AZ'67. Dit leidde in 1988 tot degradatie uit de Eredivisie (door de beruchtesalonremise tussenPEC Zwolle '82 enFC Volendam) en uiteindelijk ook opnieuw tot financiële problemen.
Toen begin jaren 90 het water AZ echt aan de lippen stond, brachtDirk Scheringa met het geld van zijn bedrijfFrisia (laterDSB) redding. Langzaam maar zeker werd de opmars richting de Eredivisie en daarna naar de (sub)top ingezet door AZ. Met het kampioenschap van deEerste divisie in 1996 en 1998 vestigde AZ zich uiteindelijk ‘blijvend’ in de Eredivisie. Sinds de komst van trainerCo Adriaanse in 2002 groeide AZ weer naar de subtop van Nederland met ambities naar meer. Dit werd bevestigd met de opening van het nieuwestadion en de komst van toptrainerLouis van Gaal.
Na een halve-finaleplek in de UEFA Cup en een derde plaats in de eredivisie in 2005, en een tweede plaats in 2006, kon in 2007 deze nieuwe bloeiperiode verzilverd worden met een tastbare prijs: AZ stond zowel in de finale van de KNVB Beker als op de eerste plaats in de Eredivisie bij het ingaan van de laatste speelronde. Beide wedstrijden gingen echter verloren waardoor AZ in een topseizoen met lege handen bleef staan. Toch revancheerde AZ zich in 2009 toen met topspelers alsMaarten Martens,Mounir El Hamdaoui,Mousa Dembélé enStijn Schaars voor de tweede keer in de clubhistorie het landskampioenschap werd behaald.
In het najaar van 2009 ging hoofdsponsor DSB failliet, waardoor de financiële mogelijkheden behoorlijk afnamen. Financiële zorgen bedreigden zelfs het voortbestaan van de club. Maar de fundering van AZ die in de eerdere jaren gelegd was en tot succes had geleid, bleek stevig genoeg om deze klap op te vangen. Er werd tussen 2010 en 2013 zowel financieel als sportief een stapje teruggedaan en AZ zou niet meer structureel mee kunnen strijden om de landstitel, een vaste plek in de subtop van Nederland lag echter nog steeds binnen de mogelijkheden.
Met de winst van deKNVB Beker in het seizoen 2012/13 pakte AZ de eerste prijs in de clubhistorie zonder de hulp van een externe geldschieter die het eerder wel had met de gebroeders Molenaar vanWastora enDirk Scheringa. In de finale werdPSV met 2-1 verslagen dankzij doelpunten vanAdam Maher enJozy Altidore. Ook in 2014 verraste AZ met een plek bij de laatste 8 van deUEFA Europa League, de kwartfinale verloor AZ over twee wedstrijden vanSL Benfica. AZ wist zich dat seizoen metDick Advocaat als trainer echter voor het eerst in vijf seizoenen niet te plaatsen voor Europees voetbal. In de finale van de play-offs bleekFC Groningen te sterk.
In het seizoen 2014/15 kwamMarco van Basten van concurrentsc Heerenveen over naar AZ om de nieuwe hoofdtrainer te worden, echter moest hij al snel een stap terug doen vanwege hartkloppingen.[4]John van den Brom werd coach en onder zijn leiding behaalde AZ zijn beste resultaat sinds de landstitel in 2009 door op de derde plek te eindigen, op de laatste speeldag ging AZ door een 1-4 overwinning opExcelsior overFeyenoord heen. Door die hoge eindklassering raakte AZ in aanloop naar het seizoen 2015/16 veel basisspelers kwijt: aanvoerderNemanja Gudelj ging naarAjax en de aanvallersSteven Berghuis enAron Jóhannsson vertrokken naar respectievelijkWatford enWerder Bremen. Dat leverde AZ veel geld op. VerdedigersWesley Hoedt enSimon Poulsen verlieten AZtransfervrij. AZ moest een nieuw team bouwen. Dit ging echter moeizaam. AZ wist ondanks een knappe thuisoverwinning opAthletic Bilbao niet verder te komen dan de groepsfase in de Europa League. Pas na de winterstop kwamen de Alkmaarders op gang, mede door de aankoop van routinierRon Vlaar. AZ leverde dat seizoen voor het eerst sinds 2009 de topscorer van deEredivisie metVincent Janssen die binnen een jaar bij AZ uitgroeide tot spits vanOranje. Mede door de doelpunten van Janssen eindigde AZ in 2016 op de 4e plaats. Janssen werd de duurste uitgaande transfer van AZ door voor €22.000.000,- te vertrekken naarTottenham Hotspur.[5] In het seizoen 2016/17 haalde AZ weer de Bekerfinale. Deze ging verloren tegenVitesse. Ook de finale van deplay-offs om Europees voetbal ging verloren, een 3-0 voorsprong tegenFC Utrecht werd verspeeld. In de Europa League overwinterde AZ door een 3-2 zege opZenit Sint-Petersburg, maar AZ had geen schijn van kans tegenOlympique Lyon. Er werd zowel uit als thuis verloren. AZ werd in het seizoen 2017/18 weer derde in de Eredivisie en ook werd weer de finale van deKNVB Beker gehaald. Ook deze ging echter verloren. MetAlireza Jahanbakhsh leverde AZ weer een topscorer af. Na het seizoen 2018/19 waarin AZ op een 4e plek eindigde en zich Europees al in de voorronde verkeek opFC Kairat Almaty, vertrok trainerJohn van den Brom bij AZ na vijf seizoenen en werd hij opgevolgd door zijn toenmalige assistentArne Slot.
Onder Van den Brom was er al kennisgemaakt door desupporters van AZ met grote talenten die in 2017 nog deTweede Divisie wonnen metJong AZ. Die talenten, afkomstig uit de eigen jeugdopleiding, moesten ervoor zorgen dat AZ voor het eerst in lange tijd weer mee kon doen om de landstitel.Slot en AZ bleek een gouden duo. Ondanks het instorten van het dak in het eigenAFAS Stadion waardoor AZ een half jaar lang al zijn thuiswedstrijden in hetCars Jeans Stadion vanADO Den Haag moest spelen, overwinterde AZ in de Europa League en werd er zonder tegengoals gewonnen van onder andere de concurrentenAjax,PSV,FC Utrecht enFeyenoord. Dit resulteerde in 2020 in een heuse nek-aan-nek titelrace met Ajax, net als 40 seizoenen eerder in het seizoen1979/80. Door de uitbraak van deCoronapandemie werd hetEredivisieseizoen 2019/20 echter afgebroken en resteerde voor AZ ‘slechts’ kwalificatie voor deChampions League voorrondes, vanwege een slechter doelsaldo dan het in punten gelijkstaande Ajax. AZ zou in het seizoen 2020/21 proberen revanche te nemen op Ajax. TrainerArne Slot werd echter ontslagen omdat hij achter de rug van de directie om in onderhandeling was met concurrent Feyenoord. De clubleiding van AZ besloot hem daardoor in december 2020 op staande voet te ontslaan.[6] Dit had geen effect op de goede resultaten van AZ, tot op de laatste dag werd met zijn opvolgerPascal Jansen gestreden om kwalificatie voor deChampions League. Helaas voor de Alkmaarders haalde PSV 1 punt meer, waardoor AZ genoegen moest nemen met de Europa League. In de Europa League eerder dat seizoen had AZ een zware poule metSSC Napoli,Real Sociedad enHNK Rijeka net niet weten te overleven. Wel werd er inStadio Diego Armando Maradona knap met 0-1 gewonnen dankzij een doelpunt vanDani de Wit.
In het seizoen 2020/21 bevestigde AZ de positie van subtopper door onder trainerPascal Jansen te eindigen op de derde plaats achter Ajax en PSV, met onder andere uit en thuis overwinningen op PSV en Feyenoord. Na een eerste seizoen waarin na zijn aanstelling alleen Ajax meer punten wist te behalen tekendePascal Jansen in Alkmaar een contract voor twee seizoenen. Na deze succesvolle seizoenen moest AZ weer afscheid nemen van dragende spelers, talenten alsMyron Boadu,Calvin Stengs enTeun Koopmeiners werden allen door AZ van jongs af aan opgeleid en vertrokken voor hoge bedragen naar Europese topcompetities. Toch waren de verwachtingen voor het seizoen 2021/22 weer hooggespannen, echter moest AZ al vroeg in het seizoen een tik verwerken toen het in deEuropa League werd uitgeschakeld doorCeltic waarna AZ het moest doen met deUEFA Europa Conference League. Hierin werd in de poulefase eenvoudig ongeslagen groepswinst veiliggesteld maar bij de laatste 16 bleek deNoors kampioenFK Bodø/Glimt na verlenging te sterk. Na een 6-1 zege opVitesse in de finale van de play-offs plaatste AZ zich via de competitie wel weer voor de voorrondes van deUEFA Europa Conference League na een enigszins teleurstellende vijfde plaats dat seizoen. Het seizoen 2022/23 begon vroeg voor AZ, waarin het in drie voorrondes viaFK Tuzla City,Dundee United enGil Vicente de groepsfase van de Conference League bereikte. In de competitie startte AZ ook goed en stond het zelfs even bovenaan, maar een echte titelrace zat er niet in voor de Alkmaarders. Europees bleek de club succesvoller: de onder 19 won als eerste Nederlandse ploeg deUEFA Youth League door in de finaleHajduk Split met 5-0 te verslaan, en het eerste team versloeg in de knock-outfaseLazio enAnderlecht waardoor het voor het eerst sinds 2005 de halve finale van een Europees toernooi bereikte. Daarin wasWest Ham United de tegenstander. De wedstrijden van de halve finale gingen verloren, waarnaar er bij de verloren thuiswedstrijd supporters van AZ zich agressief gedroegen tegen fanatieke West Ham-supporters die hadden plaatsgenomen in een vak waar eigenlijk alleen familie van West Ham-spelers thuishoorde (nadat West Ham-supporters tijdens de wedstrijd in Londen al een tribune hadden aangevallen met daarop jeugdspelers van AZ en familieleden van de selectie). DeME moest er aan te pas om de partijen uit elkaar te drijven. AZ eindigde dat seizoen op de vierde plaats in de Eredivisie. In het daaropvolgende seizoen 2023/24 had AZ het lastig, het werd in de groepsfase van deUEFA Conference League al uitgeschakeld. Nadat in de beker tegen de amateurs vanQuick Boys pas na strafschoppen werd gewonnen, ontsloeg AZ trainer Pascal Jansen op 17 januari 2024.[7]
Zijn opvolger wasMaarten Martens, die als speler van AZ meerdere successen met de club wist te behalen. Hij loodste AZ naar een vierde plaats in de competitie waarmee hij kwalificatie voor deEuropa League afdwong. In 2025 bereikte AZ de finale van deKNVB Beker. Deze werd, na strafschoppen, verloren vanGo Ahead Eagles. Op 9 mei 2025 verlengde AZ de contracten van Martens en zijn assistenten tot de zomer van 2028.[8]
In het voetbal zijn verschillende vormen vansponsoring mogelijk. Enkele voorbeelden hiervan zijn naamgeving van het stadion, betaling voor reclameborden langs het veld, kledingsponsoring en shirtsponsoring. De laatste twee zijn de meest zichtbare vormen van sponsoring en zijn daarmee erg belangrijk voor een club.
Tot 1982 waren reclame-uitingen op wedstrijdkleding in het voetbal niet toegestaan. Enkel het logo van de kledingleverancier prijkte het shirt. Maar met ingang van seizoen 1982/83 deed shirtsponsoring in het betaalde voetbal in Nederland zijn intrede. AZ startte dat seizoen met de naam van het elektronicaconcernSony op de borst. Vanaf dat seizoen hebben de volgende shirtsponsors op het AZ-shirt gestaan:
Inseizoen 2007/08 werd de thuiswedstrijd tegenAjax gespeeld met jaap.nl op de borst. In hetseizoen 2009/10, toen AZ nog geen shirtsponsor had na het faillissement vanDSB, werd eveneens tegen Ajax door beide partijen in een shirt metGiro 555 op de borst gespeeld om aandacht te vragen voor deaardbeving in Haïti die twee weken eerder plaatsvond. Vanaf het faillissement van DSB op 19 oktober 2009 tot 7 februari 2010 heeft AZ zonder shirtsponsor gespeeld. Vanaf die datum werd BUKO voor de rest van het seizoen shirtsponsor van AZ. Ook aan het begin vanseizoen 2010/11 werd er zonder shirtsponsor gespeeld. Voorafgaand aan de aankondiging datAFAS Software de nieuwe hoofdsponsor van AZ werd, werd in de eerste competitieronde tegenNAC Breda op 8 augustus nog met een groot vraagteken op de borst gespeeld. Vanaf de tweede competitieronde, tegenFC Groningen, sierdeAFAS Software het shirt van AZ. Het contract metAFAS Software werd in 2016 verlengd tot 2022.[9] In 2022 werd online casino Kansino de shirtsponsor. Nieuwe regelgeving bepaalde dat gokbedrijven vanaf 2025 niet meer werden toegestaan als sponsor. In april 2025 werd bekend dat AFAS in de periode 2025-2030 wederom shirtsponsor wordt.
De kledingleverancier is heden ten dage een van de belangrijkste sponsors in het voetbal. Ook bij AZ neemt de kledingsponsor een belangrijke plaats in. Kledingsponsoring deed in de jaren 70 in het Nederlandsprofvoetbal zijn intrede. Vanaf 1977 zijn de volgende merken kledingsponsor van AZ geweest:
Ajax is binnen de provincieNoord-Holland de rivaal van AZ. De eerste ontmoeting tussen beide clubs vond plaats in de jaren 60 van de20e eeuw, maar de echte rivaliteit nam pas toe in de 21e eeuw en werd sterker toen AZ zich in2009 tot landskampioen kroonde. AZ daagde daarmee de gevestigde orde uit. Sindsdien heeft de Noord-Hollandse derby zijn status als een belangrijke confrontatie in het Nederlandse voetbalseizoen behouden, vaak met hoge inzet en impact op de competitie.
DeAZ Jeugdopleiding is de regionale jeugdopleiding (RJO) van de voetbalclubs AZ. De thuishaven van de AZ Jeugdopleiding is het AFAS trainingscomplex op deKalverhoek, waar jeugdteams trainen en hun thuiswedstrijden afwerken.
Door de jaren heen heeft de jeugdopleiding van AZ veel bekende spelers voortgebracht. Enkelen hiervan zijn:Phillip Cocu,Khalid Boulahrouz,Ron Vlaar enJeremain Lens, die allen hetNederlands Elftal haalden. De AZ Jeugdopleiding is met 4 sterren en 5744 punten de beste door deKNVB beoordeelde jeugdopleiding in Nederland. In 2015 en 2016 heeft dat geleid tot het behalen van deRinus Michels Award, als beste Jeugdopleiding van het Nederlandse profvoetbal. In het seizoen 2022/23 mocht de jeugdopleiding weer een kroon zetten op het werk van de afgelopen jaren door als eerste Nederlandse club de prestigieuzeUEFA Youth League, de Champions League voor jeugdteams, te winnen. In die campagne werden onder andere FC Barcelona en Real Madrid verslagen.
ZieAZ Vrouwen voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
In 2007 werd deEredivisie voor vrouwen opgericht waarin zes betaaldvoetbal organisaties (BVO's) zouden gaan strijden om hetlandskampioenschap voor vrouwen. AZ was een van de zes BVO's die aan deze eerste jaargang deelnamen. Dit resulteerde meteen in het landskampioenschap, gevolgd door deelname aan Europees voetbal in de voorronde van deUEFA Women's Cup, waar AZ op doelsaldo net het hoofdtoernooi misliep. In de twee daaropvolgende jaren werd eveneens het kampioenschap behaald en speelde AZ tweemaal in het hoofdtoernooi van de nieuweUEFA Women's Champions League. In2010 werd tegenbekerwinnaarFC Utrecht na verlenging met 3–1 verloren in de strijd om desupercup, waaraan AZ voor het eerst deelnam. Op 23 februari 2011 maakte AZ bekend met ingang van het seizoen 2011/12 na vier jaar te stoppen met vrouwenvoetbal vanwege financiële redenen. DeKNVB Bekerfinale van 21 mei 2011 was de laatste wedstrijd voor de AZ Vrouwen. Hierin werd met 2-0 vansc Heerenveen gewonnen, waardoor ook deKNVB Beker aan de prijzenkast toegevoegd kon worden.
In elke staaf van de grafiek staat van boven naar beneden vermeld:
Eindnotering
Dit is de positie die de club heeft bereikt in de competitie, zonder eventuele beslissings-, play-off- of nacompetitiewedstrijden die nodig zijn geweest om bijvoorbeeld de kampioen van de competitie te bepalen.
Indien een* achter het getal staat is de notering een tussenstand en kan het zijn dat de notering niet overeenkomt met de uiteindelijke eindstand van de competitie.
Staat er een- dan is het seizoen nog bezig en is er geen definitieve uitslag bekend.
Staat erxx op de positie van de notering, dan heeft de club vroegtijdig de competitie verlaten. Dit kan onder andere komen door terugtrekking van het team, faillissement van de club of door een uitgedeelde straf van de KNVB. In veel gevallen staat elders in het artikel de reden vermeld.
Staat er een? dan is het resultaat uit het verleden onbekend, en is alleen de competitie of het niveau bekend van dat seizoen.
In de seizoenen2019/20 en2020/21 werd wegens de coronacrisis het amateurvoetbal afgebroken. Daardoor kennen deze staven geen eindklassering (middels-- weergegeven).
Competitieniveau en afdelingsletter ofOfficiële eindstand Eredivisie
Competitieniveau en afdelingsletter
Hierbij geeft het getal het niveau weer, dat ook terug te vinden is in de legenda. De letter is de afdelingsaanduiding en wordt gebruikt wanneer er meer afdelingen zijn op hetzelfde niveau. De afdelingsletter is altijd een hoofdletter en wordt meestal zonder nummer gebruikt.
Voorbeeld: 2F is niveau 2e klasse competitie F.
Het competitieniveau en nummer wordt niet vermeld wanneer er slechts één competitie van dit niveau was.
Officiële eindstand Eredivisie (getal staat tussen haakjes vermeld)
Sinds de introductie van play-offwedstrijden voor Europees voetbal na afloop van de reguliere competitie in 2005/06, is de KNVB verplicht een eindstand van de Eredivisie door te geven aan de UEFA aan de hand van deze play-offwedstrijden.
Bij deze eindstand staan clubs die zich hebben gekwalificeerd voor Europees voetbal hoger dan clubs die zich niet wisten te kwalificeren. Indien er geen verschil was tussen deeindnotering en deofficiële eindstand, staat dit getal niet vermeld.
Onderafdeling
Hier staat afgekort de naam van de onderafdeling indien de club in dat jaar in een onderafdeling uitkwam. Tevens staat deze afkorting in de legenda en wordt gelinkt naar het artikel over deze onderafdeling. Deze afkorting wordt alleen vermeld wanneer de club in het verleden in verschillende onderafdelingen heeft gespeeld. Deze vermelding is in de staaf altijd in kleine letters. Deze onderafdelingen zijn na het seizoen 1995/96 afgeschaft. Heeft de club in slechts één onderafdeling gespeeld, dan is dit alleen terug te vinden in de legenda.
Onder de staaf staat het jaartal vermeld waarin het seizoen is afgesloten.15 verwijst naar het seizoen 2014/15 of eventueel het seizoen 1914/15.
Wanneer een staaf leeg is, zijn deze gegevens niet bekend. Het kan ook zijn dat de club dat seizoen niet heeft meegespeeld op het hogere amateurniveau, vroegtijdig de competitie heeft verlaten of uit de competitie is gezet. In het seizoen1944/45 was er wegens de Tweede Wereldoorlog geen regulier competitievoetbal.
Opmerking: In de 1e klasse en lager spelen de clubs in districten. Deze districten staanniet vermeld in de grafiek.
Vincent Janssen, AZ's duurst verkochte speler ooit
Omdat AZ zelf nooit uitlatingen doet over de hoogte van transferbedragen, zijn de bedragen die hier vermeld staan gebaseerd op het genoemde bedrag op de websitetransfermarkt.nl.
De vermoedelijke top-vijf duurste transfers ooit zijn:
ZieAZ in Europa voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
AZ heeft zich 22 keer voor Europees voetbal gekwalificeerd. Hierin reikte het eenmaal tot de finale. In hetseizoen 1980/81 verloor het de eindstrijd in deUEFA Cup over twee wedstrijden vanIpswich Town (4-5). In 2005 wist AZ door te dringen tot de halve finale van hetzelfde toernooi, waar het in de blessuretijd van de verlenging mis ging tegenSporting Lissabon: 1-2 en 3-2. Tevens was de kwartfinale driemaal het eindstation. In2007 trokWerder Bremen aan het langste eind, in2012 wasValencia te sterk gebleken en in2014 bleekBenfica een maatje te groot. In deConference League van 2022/23 haalde AZ de halve finale, hierin wasWest Ham United te sterk.
AZ had tot 20 december 2007, toen het met 2-3 tegenEverton FC verloor, nog nooit een thuiswedstrijd verloren in deEuropa Cup; de reeks omvatte 32 wedstrijden. Het was daarmee één wedstrijd langer ongeslagen danIpswich Town, dat 31 ongeslagen thuiswedstrijden in deEuropa Cup heeft. De langste reeks staat op naam vanManchester United: vanaf zijn eerste wedstrijd tot aan 1996 wist het gedurende 56 wedstrijden thuis ongeslagen te blijven in Europees verband.Paris Saint-Germain wist 33 Europese thuiswedstrijden ongeslagen te blijven, eentje meer dan AZ, maar zag deze reeks eindigen in 2015.
In deze lijst een overzicht van de individuele prijzen behaald door personen tijdens hun dienstverband bij AZ voor een prestatie behaald met AZ. Alleen winnaars van de betreffende prijs worden vermeld, een tweede plek die soms ook een prijs oplevert krijgt in dit overzicht geen vermelding.
.svg)
