3voor12 is eenmultimediaal platform voorpopmuziek van deNederlandsepublieke omroepVPRO. 3voor12 werd opgericht op 15 mei 1998 en vierde in mei 2018 uitgebreid zijn twintigjarig bestaan.^[1]

3voor12 heeft een uitgebreide website waarop onder meer interviews, albumrecensies en festivalverslagen verschijnen. Daarnaast heeft het platform een wekelijks radioprogramma op de vrijdagavond op de publieke popzenderNPO 3FM. Met zijn verschillende kanalen heeft 3voor12 verschillende prijzen in de wacht gesleept, waaronder de UPC Digital Award, de Pritchett-prijs, de BNN Rookie-Award, dePop Media Prijs (in 2002 als platform, in 2014 via redacteurAtze de Vrieze en in 2017 via radiopresentatriceRoosmarijn Reijmer) en de Gouden Pixel.

Binnen de website bestaan een aantal terugkerende rubrieken, waaronder Niet Te Missen, de DJ Shortlist en de Sunday Snooze. In de wekelijksepodcast De Machine wordt bovendien gereflecteerd op het belangrijkste nieuws uit de binnen- en buitenlandsemuziekindustrie. In het verleden behoorde de Luisterpaal, waarop nieuwe albums vaak al vroeg te beluisteren waren, tot een van de belangrijkste onderdelen van de website van 3voor12, maar bij een grootschalige hervorming van de site in 2017 werd die functie tot het verleden veroordeeld. Nieuwe muziek vindt tegenwoordig zijn weg viastreamingservices zoalsSpotify die in de begindagen van 3voor12 nog niet bestonden.

3voor12 is regelmatig aanwezig op diverse evenementen om verslag te doen. Zo maakt 3voor12 reeksen live-reportages op grote festivals alsLowlands,Pinkpop,Best Kept Secret,Down The Rabbit Hole,WOO HAH! enEurosonic Noorderslag. Daarnaast doet 3voor12 verslag van kleinschaligere festivals alsLe Guess Who?,Into The Great Wide Open enMotel Mozaïque en dancefestivals alsADE, Dekmantel en Into The Woods. Veel concerten die 3voor12 op zulke festivals opneemt zijn integraal terug te kijken op de website of op het eigen Youtube kanaal.

3voor12 werd opgericht op 15 mei 1998, als onderdeel van de publieke omroep VPRO. Tegenwoordig huist de omroep in hetMedia Park, maar in de jaren negentig zat de VPRO nog in een rijtje vrijstaande, oude villa's aan de 's-Gravelandseweg inHilversum. De afdeling popmuziek zat op nummer 65. In het voorjaar van 1994 begonnen jonge redactieleden op de zolder van een van de naastgelegen panden te experimenteren metcomputers eninternet. Hoofd radio van de VPRO Gerard Walhof laat de zolder zien aan presentator Erwin Blom, die meteen enthousiast is.

De VPRO heeft in die periode echter een moeizame relatie met3FM, de radiozender waar de omroep onder valt. De vrijzinnige VPRO heeft moeite met het oppervlakkige muzikale bewind dat net is ingevoerd door zendercoördinator Paul van der Lugt. Gerard Walhof vraagt Van der Lugt op de man af waar hij nog plek ziet voor de VPRO op Nederlands nationale popzender. Van der Lugts antwoord is kort maar krachtig: 'Bij voorkeur nergens. En als het echt niet anders kan, dan na middernacht.'

Toch lukt het Gerard Walhof en Erwin Blom in 1998 om 3voor12 als radioprogramma te lanceren. Ze organiseren een conferentie in de kleine zaal van het Amsterdamse poppodiumParadiso, waar de Britse radio-djJohn Peel eenkeynote moet komen geven. Het is de dag nadatFrank Sinatra is overleden. Op 3FM staatAll My Life vanK-Ci & JoJo op 1, voor de soundtrack vanTitanic. John Peel is die dag verhinderd, maar zijn verhaal komt tot de bezoekers met behulp van een videoprojector. In de pauze speelt de Nederlandse muzikant Solex, maar door de enorme hitte zoekt al het publiek buiten verkoeling. Erwin Blom en Gerard Walhof keren na afloop terug naar Hilversum om meteen vijf dagen non-stop 'radio op internet' te maken. Een paar maanden later worden er dagelijks drie uren voor de stream van Radio 3voor12 gemaakt. Al gauw volgen verschillende kanalen met titels als SL1200, 110V en AC 30.

Op de eerste versie van de site van 3voor12 laat de geluidskwaliteit van de streams te wensen over. Bijna iedereen maakt nog gebruik van eeninbelverbinding en dus is de kwaliteit slecht. De streams klinken alsof je ze door een telefoon beluistert. Erwin Blom zegt daar later over: 'Technisch kon het allemaal niet. Maar het was een soort belofte: ooit zou dit werken. Er zou ruimte en vrijheid komen.' Toenmalig eindredacteur Leonieke Daalder: 'Dat hetcrappy klonk, vonden we niet zo erg. We konden doen waar we gepassioneerd over waren.'

De VPRO had ondertussen al geëxperimenteerd met festivalverslaggeving. Vlak na de oprichting in 1998 gaat 3voor12 voor het eerste echt naar Pinkpop. Een jaar later wordt er zelfs al gestreamd in video. Tijdens Lowlands kunnen de thuisblijvers zelf met hun computer de camera bewegen. Al snel wordt er meer uitgeprobeerd. Zo is er in 2001 bijvoorbeeld Club Quack, een chatbox tijdens het live radioprogramma Club Lek. Daarnaast worden drie bands een jaar lang gevolgd in beeld en geluid. Er komen ook twee themakanalen op de digitale tv. Bovendien breidt 3voor12 uit met lokale redacties, een luisterpaal, eigen sessiepodia, eigen prijzen, een quiz, boeken, een praatprogramma, een clipprogramma, nieuwsbrieven, podcasts en meer.

Al voor de oprichting van 3voor12 nam de VPRO tussen 1969 en 1998 pakweg 3500 concerten en dj-sets op voor de radio. In de daaropvolgende twintig jaar nam dit aantal explosief toe tot ongeveer 11000. Een groot deel daarvan is nog altijd op de website van 3voor12 te beluisteren.^[2]

Het radioprogramma dat 3voor12 van maandag- tot en met donderdagavond van 21:00 tot 00:00 uur uitzondt opNPO 3FM begon als 3voor12FM. Het programma werd destijds gepresenteerd doorDennis Weening en was bedoeld om meer interactie met de luisteraar en een betere aansluiting bij de dagprogrammering van NPO 3FM tot stand te brengen.

Dennis Weening werd opgevolgd doorEric Corton, die 3voor12 Radio presenteerde tot en met donderdagavond 26 mei 2011. Zijn laatste uitzending vond plaats in het Amsterdamse studiocomplexDesmet. De Nederlandse bandsKensington,Drive Like Maria en Baskerville traden op. Op 1 september 2011 nam Roosmarijn Reijmer het stokje over, metPaul Rabbering enMichiel Veenstra als vaste vervangers. Op 16 oktober 2017 maakte Reijmer bekend dat ze per 8 december 2017 zou stoppen bij 3voor12. NPO 3FM zwaaide Reijmer, die zich jarenlang sterk had gemaakt voor meer vrouwen op de radio, uit door een hele dag zonder haar medeweten alleen muziek gemaakt door vrouwen te draaien. Reijmer werd tijdelijk vervangen doorMichiel Veenstra,Wijnand Speelman,Jorien Renkema,Angelique Houtveen enOlivier Bakker. Vanaf 3 september 2018 isEva Koreman de nieuwe vaste presentator van het radioprogramma. Vanaf 1 april 2020 is de programmering van NPO 3FM op de schop gegooid. Eva Koreman ging metFrank van der Lende de middagshow maken, dit zorgde ervoor datSagid Carter van maandag tot en met donderdag 3VOOR12 ging presenteren. Dit deed ze naast haar programma op de zaterdagavond; (Club Carter).

Na het vertrek van Carter per september 2022 is Koreman opnieuw de vaste presentator van 3voor12 Radio. Het radioprogramma zou per 1 september 2023 verdwijnen, maar is uiteindelijk alsnog opgenomen in de programmering, nu wekelijks op de vrijdagavond.

Sinds 2004 reikt 3voor12 ieder jaar een prijs uit voor het beste Nederlandse album van het jaar. De redactie van 3voor12 nomineert twaalf albums, waarna een jury die bestaat uit muzikanten, professionals uit de muziekindustrie en publieksleden middels een juryberaad besluit welk album de 3voor12 Award wint. Alleen de Nijmeegse rockbandDe Staat won de prijs tot nu toe twee keer, in 2009 voorWait For Evolution en in 2016 voorO.

Sinds 1985 kiest het publiek van 3voor12 jaarlijks de Song van het Jaar. Alle geïnteresseerden kunnen aan het eind van het jaar hun stem uitbrengen op een longlist. De Song van het Jaar wordt vervolgens uitgereikt tijdens een concertavond die door 3voor12 georganiseerd is. MetOsdorp Posse (1998),Krezip (2000),Johan (2001),Kyteman (2009),Dotan (2014),De Staat (2016),Kensington (2018),MEROL (2019),Froukje (2021, 2022, 2023 en 2024) enS10 (2022 en 2024) kent de 3voor12 Award tien Nederlandse winnaars. AlleenPixies (1988 en 1989),The Smashing Pumpkins (1993 en 1995),Radiohead (1996 en 1997),S10 (2022 en 2024) enFroukje (2021, 2022, 2023 en 2024) wonnen de prijs vaker dan één keer, waarvan de laatste twee dus tweemaal in een samenwerking.

Jaar	Artiest	Titel
1985	The Jesus and Mary Chain	Just Like Honey
1986	Elvis Costello	I Want You
1987	R.E.M.	The One I Love
1988	Pixies	Gigantic
1989	Pixies	Monkey gone to heaven
1990	Living Colour	Love Rears Its Ugly Head
1991	Nirvana	Smells Like Teen Spirit
1992	Pearl Jam	Alive
1993	The Smashing Pumpkins	Disarm
1994	dEUS	Suds & Soda
1995	The Smashing Pumpkins	Bullet with Butterfly Wings
1996	Radiohead	Street Spirit
1997	Radiohead	Paranoid Android
1998	Osdorp Posse	10 Jaar O.P.
1999	Red Hot Chili Peppers	Scar Tissue
2000	Krezip	I would stay
2001	Johan	Tumble and Fall
2002	Queens of the Stone Age	No One Knows
2003	The White Stripes	Seven Nation Army
2004	Franz Ferdinand	Take Me Out
2005	Kaiser Chiefs	Oh my God
2006	The Raconteurs	Steady, As She Goes
2007	Editors	Smokers Outside the Hospital Doors
2008	Kings of Leon	Sex on Fire
2009	Kyteman	Sorry
2010	Mumford & Sons	The Cave
2011	Gotye ft.Kimbra	Somebody That I Used to Know
2012	Ben Howard	Keep your head up
2013	Daft Punk ft.Pharrell	Get Lucky
2014	Dotan	Home
2015	Tame Impala	Let It Happen
2016	De Staat	Make The Call, Leave It All
2017	Arcade Fire	Everything Now
2018	Kensington	Slicer
2019	MEROL	HOU JE BEK EN BEF ME
2020	The Weeknd	Blinding Lights
2021	Froukje	Ik wil dansen
2022	Froukje &S10	Zonder gezicht
2023	Froukje	Als ik God was
2024	Froukje & S10	Ik haat hem voor jou

• Officiële website

• Popmuziek
• Media in Nederland
• VPRO