Movatterモバイル変換


[0]ホーム

URL:


Naar inhoud springen
Wikipediade vrije encyclopedie
Zoeken

1960-1969

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Techniek in de jaren 60

De jaren1960-1969 (van degangbare jaartelling), ook aangeduid als dejaren zestig, vormen het zevendedecennium in de20e eeuw.

Gebeurtenissen en ontwikkelingen

[bewerken |brontekst bewerken]
Welvaartsstaat
  • Dewederopbouw wordt afgesloten, al blijft dewoningnood nog schrijnend. In Nederland komt een einde aan degeleide loonpolitiek, en de ene loongolf volgt op de andere. Geleidelijk aan doenkoelkast,wasmachine,telefoon,televisie enauto hun intrede in de huishoudens en het straatbeeld.
  • Devrije zaterdag wordt ingevoerd. Door de toegenomen vrije tijd ontstaat eendoe-het-zelfcultuur. Favoriete cadeau voor vader is deBlack & Decker.
  • De introductie van de televisie veroorzaakt een complete verandering in het interieur van de woonhuizen. De (eet)tafel met de lamp erboven verdwijnt als het centrale punt van de huiskamer. Nieuw centrum is hetbankstel, waarvan alle componenten gericht staan op het middelpunt: het televisietoestel.

Azië

[bewerken |brontekst bewerken]
  • In het zuiden vanVietnam is een linkseguerrillabeweging actief, in het Westen bekend als deVietcong. De prowesterse dictatuur vanNgo Dinh Diem slaagt er niet in om de guerrilla onder controle te krijgen. De Amerikanen sturen 'militaire adviseurs' naar Zuid-Vietnam, en raken geleidelijk aan steeds meer betrokken in de oorlog. Uiteindelijk wordt in 1964 de Amerikaanse aanwezigheid op grote schaal opgevoerd, met zowel grondtroepen als zware bombardementen op Noord-Vietnam. Ondanks steeds hardere militaire acties slagen Amerikanen en Zuid-Vietnamezen er niet in om de tegenstander echt terug te drijven.
  • DeVolksrepubliek China steunt politiek en militair Noord-Vietnam, maar is zelf vanaf 1966 in beslag genomen door deCulturele revolutie, een campagne van studenten en arbeiders tegen het partij-establishment. De regie berust bij de Grote Roerganger Mao, rond wie een persoonscultus ontstaat. Leiders die bij hem uit de gratie zijn verdwijnen in de gevangenis, zoals presidentLiu Shaoqi.
Derde wereld
  • Degroene revolutie is een succesvol programma om de rijstproductie te verhogen door middel van veredeling, bemesting (kunstmest) en irrigatie. Het westen steunt de projecten om de rode (communistische) revolutie de wind uit de zeilen te nemen.
  • De Amerikaanse presidentJohn F. Kennedy geeft zijn schoonbroerSargent Shriver opdracht tot de vorming van een "vredesleger", hetPeace Corps. Jonge vrijwilligers worden uitgezonden naar arme landen in Zuid-Amerika, Azië en Afrika om er scholen te bouwen en de landbouw te verbeteren. Kennedy en Shriver geven met hunontwikkelingshulp een voorbeeld dat door veel Europese landen spoedig wordt nagevolgd.

Afrika

[bewerken |brontekst bewerken]
Kolonisatie in 1945
  • In hoog tempo worden de meeste overblijvendekoloniën, vooral inAfrika, onafhankelijk. Met de onafhankelijkheid komen echter ook nieuwe problemen: veel landen worden al snel politiek instabiel.
  • Op zoek naar een nieuwe identiteit na de koloniale periode wordt er geëxperimenteerd met diverse marxistische modellen waaronder ook communisme. Dekoude oorlog leidt tot rivaliteit tussen westerse en communistische landen om de gunst van Afrikaanse machtshebbers. Zo beginnen de USSR met de constructie van deAswandam in 1960. De bouw verplicht duizenden mensen te verhuizen, en ook archeologische sites zoalsAboe Simbel moeten verplaatst worden. In 1970 is de dam gereed.
  • InCongo (Leopoldville) probeert de provincieKatanga zich onafhankelijk te maken, en komt het tot eenburgeroorlog.
  • Wellicht nog bloediger is deBiafra-oorlog tussenNigeria en de opstandige provincieBiafra (1967-1970).
  • In deUnie van Zuid-Afrika leidt de invoering van depasjeswetten tot onrust en verzet tegen deapartheid. HetBloedbad van Sharpeville roept internationaal veel protest op, en het land moet hetBritse Gemenebest verlaten. HetAfrikaans Nationaal Congres wordt verboden en de leiders van deze groepering,Oliver Tambo enNelson Mandela, krijgen lange gevangenisstraffen.
Koude Oorlog
  • DeCubaanse Revolutie leidt tot spanningen tussen Oost en West die zelfs bijna tot eenderde wereldoorlog voeren. De misluktelanding in de Varkensbaai door tegenstanders vanFidel Castro is feitelijk op touw gezet door deCIA, en presidentJohn F. Kennedy heeft er toestemming voor gegeven. De Russische regering bouwt op het eiland bases voor kernraketten. De Amerikaanse vloot neemt posities in om Russische schepen met raketten tegen te houden. De wereld slaakt een zucht van verlichting als de Russen de steven wenden en terugkeren naar hun land.
  • Terwijlkardinaal Mindszinty nog steeds vastzit in de Amerikaanse ambassade te Boedapest, vinden onderJános Kádár hervormingen plaats die Hongarije tot een liberaal land voor het Oostblok maken.

Amerika

[bewerken |brontekst bewerken]
  • In november 1963 wordtJohn F. Kennedy in Dallas vermoord.Lyndon B. Johnson wordt de 36epresident van de Verenigde Staten.
  • Succes van deburgerrechtenbeweging in deVerenigde Staten. President Johnson ondertekent in 1964 deCivil Rights Act. Naast de vreedzame burgerrechtenbeweging groeit echter ook een militante stroming van zwarte jongeren: deBlack Panther Party, die zich laat leiden door de visie van de vermoorde activistMalcolm X. Er zijn in de steden toenemende spanningen en botsingen tussen zwarten en de politie. En in de zuidelijke staten pleegt de racistischeKu Klux Klan aanslagen op zwarte burgers die gebruik willen maken van hun verworven burgerrechten. Uiteindelijk wordt in 1968 de leider van de burgerrechtenbeweging,Martin Luther King, in Memphis vermoord.
  • In de Verenigde Staten ontstaat er weerstand tegen de oorlog in Vietnam. Sommigen, vooral jonge linkse mensen, achten de oorlog een foute inmenging in een binnenlands conflict. Hiertegenover stelt de gevestigde orde dedominotheorie: als Vietnam communistisch zou worden, zouden vervolgens een voor een ook de andere landen in de regio volgen. Daarnaast zijn er problemen wegens de vele doden die de oorlog eist, het schijnbare gebrek aan vooruitgang, en berichten van ernstige mensenrechtenschendingen (zoals hetbloedbad van Mỹ Lai) door de Amerikanen en Zuid-Vietnamezen.
  • President Johnson maakt in maart 1968 bekend dat hij zich niet kandidaat stelt voor de presidentsverkiezingen in dat jaar. Na een rumoerige campagne, waarinRobert F. Kennedy wordt vermoord en studenten een varken kandidaat willen stellen op de Democratische Conventie, wordt de republikeinRichard Nixon gekozen. In plaats van de beloofde vrede brengt hij voorlopig echter een intensivering van de oorlog.

België

[bewerken |brontekst bewerken]

Nederland

[bewerken |brontekst bewerken]

Stad en land

[bewerken |brontekst bewerken]
  • Aan alle steden en dorpen verschijnen uitbreidingswijken metdoorzonwoningen, uniforme en monotone rijtjeshuizen met relatief veel comfort voor relatief weinig geld.
  • Hele straten vanTilburg worden gesloopt en vervangen door grootschalige hoogbouw volgens plannen van het architectenbureauVan den Broek en Bakema. Veel Tilburgers zijn het met deze rigoureuze aanpak niet eens en geven burgemeesterBecht de bijnaam "Cees de Sloper".
  • In 1965 wordt begonnen met de bouw vanLelystad, in september 1967 worden de eerste huizen betrokken.

Suriname

[bewerken |brontekst bewerken]

Scheep-, lucht- en ruimtevaart

[bewerken |brontekst bewerken]
OntwerperWernher von Braun voor een testmodel van deSaturnus V-raket
DeApollo 11-missie bracht de eerste mensen op de maan
  • Vanaf 1960 cirkelen erkunstmatige satellieten in vaste banen rond de aarde.Weersatellieten maken het, door het verzamelen van gegevens in de dampkring, mogelijk om weersvoorspellingen voor vijf dagen te maken.Communicatiesatellieten maken het intercontinentaal telefoonverkeer gemakkelijker en goedkoper en maken rechtstreekse televisieverbindingen mogelijk. Ook wordt het eerste satellietnavigatiesysteem ontwikkeld:Transit, een systeem van deAmerikaanse marine, waarmee schepen wereldwijd, onafhankelijk van weersomstandigheden, hun plaats kunnen bepalen.
  • Met hetX-15-vliegtuig voeren deNASA en deAmerikaanse luchtmacht gezamenlijk een onderzoeksprogramma uit dat is gericht op het bereiken van hoge snelheden en grote hoogten (1959-1968). De luchtmacht beschouwt de hoogte van 50mijl (80.5 kilometer) als de ondergrens voor een ruimtevlucht en geeft de militaire piloten eenastronaut-insigne als ze die hoogte overschrijden.
  • De ruimterace tussen de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie, met als hoogtepunt de eerstemaanlanding.
  • In de burgerluchtvaart nemenstraalvliegtuigen de intercontinentale verbindingen over: de AmerikaanseDouglas DC-8 en deBoeing 707 en de FranseCaravelle.Fokker ontwikkelt deF28 Fellowship, maar het meest verkochte vliegtuig ter wereld is in deze jaren deFokker Friendship.

Vrouwen

[bewerken |brontekst bewerken]

Gezin

[bewerken |brontekst bewerken]
  • Introductie van deanticonceptiepil in 1962. Vooral in kerkelijke milieus is geboortebeperking een omstreden begrip, maar als in maart 1963Mgr. Bekkers, de bisschop van Den Bosch, in het KRO-programma Brandpunt spreekt van "de gewetensvrijheid van katholieke echtparen", komt in die kring de discussie op gang. In januari 1966 meldt hetCBS een onverwacht sterke daling van het geboortecijfer.
  • In de nasleep van het huwelijk vanprinses Irene en haar overgang naar de RK kerk komen katholieken en protestanten tot erkenning van elkaarsdoopsel en een soepeler opstelling tegenover hetgemengd huwelijk.
  • Seksualiteit als zodanig wordt meer bespreekbaar dankzij aansprekende persoonlijkheden alsMary Zeldenrust-Noordanus van deNVSH enBenno Premsela van hetCOC Nederland.
  • Protestjaar 1968 : Jongeren komen in opstand tegen de starre verhoudingen in de maatschappij. In universiteitssteden vindenstudentenrevoltes plaats, met bezetting van universiteitsgebouwen.

Wetenschap en techniek

[bewerken |brontekst bewerken]
  • Van 1960 tot 1963 vindt hetExperiment van Milgram plaats. Getest wordt de bereidheid van proefpersonen om opdrachten uit te voeren ten koste van anderen. Ze blijken in meerderheid bereid om elektrische schokken toe te dienen aan personen die een opdracht niet goed uitvoeren.
  • IC's worden ontwikkeld wat derekenmachine binnen bereik van (vooralsnog rijke) particulieren brengt.

Natuur en milieu

[bewerken |brontekst bewerken]
  • HetWereld Natuur Fonds wordt opgericht.
  • In 1962 verschijnt het boekSilent spring. De Amerikaanse biologeRachel Carson schrijft onder meer over defuten in het Californische Clear Lake, die in dejaren vijftig vrijwel allemaal stierven nadat er flink was gespoten tegen de muggen met een aanDDT verwante stof. Ze brengt met dit boek een beweging op gang, die zal leiden tot het uitbannen van DDT.

Radio en televisie

[bewerken |brontekst bewerken]
  • In België begint de ontwikkeling van hetCentraal Antennesysteem in1960, met het eerste netwerk inSt. Servaas bijNamen, aangelegd doorCoditel. De oorspronkelijke bedoeling van deze vroege kabelnetwerken is televisie aanbieden aan kijkers in gebieden met slechte ontvangst - zoals de rivierdalen in het zuiden van het land. Daarom volgen al snel netwerken inLuik,Verviers enWezet.
  • De eerstekleurentelevisie enhifi-radio.
  • The Jerry Lewis Show en later ookThe Hollywood Palace worden uitgezonden.
  • De commerciële zeezenders,Radio Veronica voorop, worden zeer populair. De Nederlandse omroepen proberen metHilversum 3 de concurrentie aan te gaan, maar voorlopig tevergeefs. HetREM-eiland voor de kust bijNoordwijk wordt door de regering niet ongemoeid gelaten. De voorstanders van "vrije televisie" krijgen echter met een eigen legale omroep, deTROS, een voet tussen de deur in Hilversum en Bussum. En in plaats van commerciële omroep krijgt Nederland deSTER.
  • De televisieserie "De bezetting", gepresenteerd doorLou de Jong, maakt eindelijk de gebeurtenissen in het bezette Nederland bespreekbaar in de huiskamer. "De Ondergang" doorJacques Presser geeft velen voor het eerst inzicht in de wijze waarop een complete bevolkingsgroep was afgevoerd en omgebracht. De cineastLouis van Gasteren brengt in "Begrijpt u nu waarom ik huil?" (1969) een lsd-sessie in beeld, gegeven doorProf. J.Bastiaans aan een concentratiekampslachtoffer.
  • In de tweede helft van het decennium komt er in Nederland een tweede net. Met als gevolg dat het gezin moet kiezen: Nederland 1 of Nederland 2: deRudi Carrell Show of een natuurfilm?
  • Het satirische programma van deVARA,Zo is het toevallig ook nog eens een keer vergelijkt de beeldcultuur met een godsdienst. Dit leidt tot heftige reacties. VooralMies Bouwman, bekend vanOpen het Dorp, moet het ontgelden.
  • MetPeyton Place (1964-1969) doet desoapserie haar intrede in de Nederlandse huiskamer.
Taal en cultuur
Amusement

Popmuziek

[bewerken |brontekst bewerken]
The Beatles voor de VARA-TV inTreslong,Hillegom op 5 juni 1964
Sociaal-economisch
Sport
Jongerencultuur
ZieProvo en Flowerpower voor de hoofdartikelen over dit onderwerp.
  • Honderdduizenden jongeren uit Europa en Noord-Amerika ondernemen in navolging vanThe Beatles de reis naar het oosten over deHippie Trail, op zoek naar avontuur, nieuwe indrukken, vrij verkrijgbarecannabis en innerlijke ontplooiing.
  • Eind jaren 60 - begin jaren 70 wordt in Nederland ook wel gesproken over hetvraagstuk van het gezag, als jongeren zich steeds openlijker en vaker gaan verzetten tegen met name de overheid en het geregeld komt tot ordeverstoringen.
Medisch
  • In 1968 breekt deHongkonggriep uit die tot 1970 ongeveer 1 miljoen mensen het leven kost.
  • De eerste transplantaties van long (Mississippi, 1963), hart (Kaapstad, 1967) en alvleesklier (Minnesota, 1968) worden uitgevoerd
Godsdienst
Mode
Innovatie
Verkeer
  • Renault introduceert de auto met achterportier: dehatchback.
  • Japanse automerken alsToyota,Datsun enSuzuki veroveren een flink marktaandeel in Europa met kleine en goedkope wagens.

Belangrijke personen internationaal

[bewerken |brontekst bewerken]

Bekende personen in België

[bewerken |brontekst bewerken]

Belangrijke personen in Nederland

[bewerken |brontekst bewerken]

Referenties

[bewerken |brontekst bewerken]
  1. Ref. Dagblad 22 nov. 2019
·Overleg sjabloon (de pagina bestaat niet) ·Sjabloon bewerken
Jaren in hetdecennium1960-1969

<< ·1960 ·1961 ·1962 ·1963 ·1964 ·1965 ·1966 ·1967 ·1968 ·1969 ·>>

·Overleg sjabloon (de pagina bestaat niet) ·Sjabloon bewerken
Decennia in de20e eeuw

<< ·1900-1909 ·1910-1919 ·1920-1929 ·1930-1939 ·1940-1949 ·1950-1959 ·1960-1969 ·1970-1979 ·1980-1989 ·1990-1999 ·>>

Mediabestanden
Zie de categorie1960s vanWikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=1960-1969&oldid=69745919"
Categorie:

[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp