Movatterモバイル変換

Naar inhoud springen

1790-1799

Koppelingen bewerken

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie

De jaren1790-1799 (van dechristelijke jaartelling) zijn eendecennium in de18e eeuw.

Belangrijke gebeurtenissen

[bewerken |brontekst bewerken]

Portret van Robespierre

Franse Revolutie

[bewerken |brontekst bewerken]

1790 : Frankrijk wordt heringedeeld indepartementen.
1791 :Vlucht naar Varennes: koningLodewijk XVI van Frankrijk probeert te vluchten.
1791 :Verklaring van de rechten van de vrouw en de burgeres uitgesproken doorOlympe de Gouges.
1791-1792 :Koninkrijk Frankrijk. Frankrijk wordt eenConstitutionele monarchie.
1792 : DeMarseillaise, wordt het nieuwe volkslied, geschreven doorClaude Joseph Rouget de Lisle.
1792 :Nicolas Jacques Pelletier is het eerste slachtoffer van deguillotine.
1792 :Bestorming van de Tuilerieën.
1792 :Markies de la Fayette vlucht naar Luik.
1792 : DeFranse Republiek wordt uitgeroepen.
1793 : Koning Lodewijk XVI wordt geëxecuteerd.
1793 :Opstand in de Vendée; door de radicalisering van de revolutie en de antiklerikale maatregelen ontstaat verzet op het platteland.
1793 : DeFranse republikeinse kalender komt in voege.
1793-1794 : DeTerreur treft eerst de adel, vervolgens degirondijnen, en dan dejakobijnen ("de revolutie eet haar eigen kinderen op"). Ze eindigt met de executie vanRobespierre enGeorges Danton.
1794 : De rood-wit-blauweVlag van Frankrijk
1795 :Metriek stelsel wordt ingevoerd.
1795-1799 :Directoire maakt een einde aan de tirannie.
1799 :Staatsgreep van 18 Brumaire. HetConsulaat maakt een eind aan het Directoire,Napoleon Bonaparte wordtEerste consul.

Franse revolutieoorlogen

[bewerken |brontekst bewerken]

1791 :Verklaring van Pillnitz;keizer Leopold II enFrederik Willem II van Pruisen waarschuwen de Franse revolutionairen.
1792 :Eerste Coalitieoorlog; de Franse revolutionairen verklaren deHabsburgse monarchie de oorlog en vallen deOostenrijkse Nederlanden binnen.
1793 :Levée en masse; de Republiek voert een massaledienstplicht in.
1793-1795 :Pyreneeënoorlog; Spanje steunt de Franse royalisten.
1794 :Franse tijd in België; de Zuidelijke Nederlanden worden aangehecht bij Frankrijk.
1795 :Franse tijd in Nederland; het grootste deel van Nederland wordt een vazalstaat van Frankrijk, beter bekend onder deBataafse Republiek.
1795 :Vrede van Bazel; Pruisen staat alle gebieden ten westen van de Rijn af aan Frankrijk.
Groot-Brittannië opent in 1797 even buitenPeterborough 's werelds eerstekrijgsgevangenkamp. Behalve Franse krijgsgevangenen worden er ook Hollandse zeelui en vissers opgesloten die door Britsekapers zijn opgebracht.
1796-1797 :Italiaanse Veldtocht; Napoleon valt Italië binnen.
1797 :Vrede van Campo Formio; derepubliek Venetië wordt opgeheven en haar grondgebied verdeeld tussen Oostenrijk en Frankrijk. Er komt een einde aan de Eerste Coalitieoorlog. Alleen Groot-Brittannië blijft in staat van oorlog met Frankrijk.
1798 :Expeditie van Napoleon naar Egypte.
1798 :Ierse opstand; onder invloed van deFranse Revolutie wordt in 1791 in Ierland deSociety of United Irishmen opgericht door protestanten en katholieken. Zij streven naar de vorming van een onafhankelijke republiek. Als reactie stichten Britsgezinde protestanten in 1795 deOranjeorde. De Ierse opstand wordt gesteund door deFranse Republiek. Na een half jaar herstellen de Britten hun gezag.
1799 : Begin van deTweede Coalitieoorlog. Nu doet ook Rusland mee.

Oostenrijkse Nederlanden

[bewerken |brontekst bewerken]

1790 :Verenigde Nederlandse Staten. DeOostenrijkse Nederlanden verklaren zichzelf op11 januari onafhankelijk van deHabsburgse monarchie, maar de staat blijft maar tot december bestaan.
1790 :Keizer Jozef II sterft. Zijn broer en opvolgerLeopold slaagt erin het Oostenrijks bewind nog gedurende enkele jaren in naam te herstellen, al moet hij daarvoor toegeven op alle eisen die door de Nederlandse afgevaardigden al veel vroeger waren geformuleerd.
1791 :Albert Casimir van Saksen-Teschen keert als landvoogd terug.
1792 : Keizer Leopold II sterft; hij wordt opgevolgd door zijn zoonkeizer Frans II.
1793 :Slag bij Neerwinden. De Oostenrijkers heroveren de Zuidelijke Nederlanden.
1794 :Slag bij Fleurus. De Oostenrijkers worden definitief uit het land verdreven en wordt het grondgebied door de Fransen ingepalmd. Dit markeert het begin van deFranse tijd in België.
1795 :Verenigde Departementen bestaat uit negen arrondissement van de voormalige Zuidelijke Nederlanden. Tot de oprichting van hetEerste Consulaat in 1799 betekent de bezetting voor de Zuidelijke Nederlanden een economische ramp: zo wordt dehaven van Antwerpen lamgelegd en stijgt de belastingdruk aanzienlijk.
1797 : Deuniversiteit van Leuven wordt gesloten, kerken worden geplunderd, kloosterordes ontbonden en geestelijken vervolgd.
1798 :Boerenkrijg. De draconische economische maatregelen, dedienstplicht, de drastische inperking van de taalvrijheid en de openlijke jacht op de Kerk, zetten vooral bij de Vlaamse boeren (debrigands) kwaad bloed en leiden tot een opstand tegen de Franse bezetter (desansculotten), met als leuzeVoor outer en heerd.

Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden

[bewerken |brontekst bewerken]

1794 :Bataafse omwenteling. DeRepubliek der Zeven Verenigde Nederlanden wordt bezet door Franse troepen en komt tot een roemloos einde. StadhouderWillem V vlucht naarEngeland.
1795 :Bataafse Republiek is een Fransevazalstaat.Friesland houdt op te bestaan. Het grootste deel van Friesland gaat samen metGroningen op in het departement van de Eems terwijlZevenwouden bij het departement van deOude IJssel komt.
1796-1797 :Eerste Nationale Vergadering. InDen Haag komt de eerste democratisch gekozen Nederlandse volksvertegenwoordiging bijeen.
1798 :Staatsregeling voor het Bataafsche Volk. De eerste NederlandseGrondwet wordt aangenomen.
1799 -Brits-Russische expeditie naar Noord-Holland: Een Brits-Russische invasiemacht valtNoord-Holland binnen, verovert de Nederlandse vloot inDen Helder en bezetAlkmaar. De geallieerden worden echter verslagen in deSlag bij Castricum en moeten zich weer uit Nederland terugtrekken.

Godsdienst

[bewerken |brontekst bewerken]

1790 :Constitution civile du clergé. Geestelijken hangen onmiddellijk af van de Franse staat en niet meer van deHeilige Stoel.
1792 :Nationaal goed. Hetvastgoed van de kerk en de adel wordtgeconfisqueerd.
1792-1794 : Het revolutionaire Frankrijk plaatst deCultus van de Rede tegenover de katholieke godsdienst.
1794 :Cultus van het opperwezen. Het opperwezen isMaximilien de Robespierre.

Europa

[bewerken |brontekst bewerken]

1791 :Joods vestigingsgebied in het Russische Keizerrijk wordt ingesteld door tsarinaCatharina de Grote. De instelling dient puur voor economische en nationalistische doeleinden, en Catharina probeert op deze manier de ontwikkeling van een Russische middenklasse te bevorderen. Na deTweede Poolse Deling in 1793 wordt het vestigingsgebied van groot belang. Door de annexatie van de Poolse gebieden neemt het aantal Joden toe van een kleine groep naar een substantieel deel van de bevolking.
1792 :Verdrag van Jassy maakt een einde aan deRussisch-Turkse Oorlog (1787-1792). DeKrim wordt Russisch.
1793-1795 :Poolse delingen. Er komt een einde aan de staten Polen en Litouwen, die worden opgedeeld tussen Rusland, Oostenrijk en Duitsland.
KoningGustaaf III van Zweden wordt in maart 1792 tijdens eengemaskerd bal neergeschoten en sterft twee weken later. Als gevolg hiervan wordt het dragen van maskers tijdens feesten en optochten, zoals het eeuwenoudeCarnaval van Venetië, verboden.

Noord-Amerika

[bewerken |brontekst bewerken]

Voor het eerst treden nieuwe staten toe tot de Unie:Vermont (1791),Kentucky (1792) enTennessee (1796).
Steeds meer (noordelijke) staten schaffen de slavernij af. Tussen 1790 en 1800 verdubbelt het aantal vrijgelaten slaven tot boven de honderdduizend.
OnderJohn Adams wordt hetrevolutionaire Frankrijk niet beschouwd als erfgenaam van het Franse koninkrijk. Schulden worden niet meer afbetaald en het bondgenootschap van 1778 is eendode letter geworden. In deQuasi-oorlog worden veelhandelsschepen getroffen. Uiteindelijk moeten de Fransen zich neerleggen bij de Amerikaanseneutraliteit.
1799 :Russisch-Amerikaanse Compagnie wordt opgericht.

Wereldhandel en kolonies

[bewerken |brontekst bewerken]

1791 :Haïtiaanse Revolutie. Slavenopstand op het eilandSaint-Domingue.
1793 - De Nederlandse autoriteiten in deKaapkolonie nemen bezit vanWalvisbaai (Namibië).
1794 : De Franse Republiek schaft deslavenhandel af.
1795 :Curaçaose slavenopstand.
1795 :Kaapkolonie enCeylon worden Brits.
1798 : Opheffing van deVereenigde Oostindische Compagnie.

Azië

[bewerken |brontekst bewerken]

1796 : Na tien jaren van burgeroorlog komen deKadjaren aan de macht inIran.
1799 :Sikhrijk.Ranjit Singh verdrijftSjah Zaman van deDurraniden uit dePunjab naarAfghanistan.

Innovatie

[bewerken |brontekst bewerken]

Demeter wordt in 1791 gedefinieerd door deFranse Academie van Wetenschappen als het tien miljoenste deel van de afstand van denoordpool tot deevenaar, gemeten op zeeniveau, langs demeridiaan van Parijs.
Met hetdecimale stelsel worden ook deliter en deFranse republikeinse kalender ingevoerd. Een week bestaat voortaan uit 10 dagen, décades genaamd Een dag telt tien uren van elk honderd minuten enz.
In 1794 wordt tussen Parijs en Rijsel de eersteoptische telegraaflijn ingericht, die een systeem gebruikt van mechanische signaalelementen met beweeglijke armen.
In 1792 ontdektWilliam Murdoch een methode om door middel van droge distillatie vansteenkool brandbaar gas te maken dat aangestoken een constante lichtbron vormt. Hij gebruikt zijngasverlichting eerst in zijn buitenhuis in Rudruth in Cornwall.
De eerste sodafabriek volgens hetLeblancprocedé begint in1791 inSaint-Denis met de productie. Deze bedraagt 250 à 300 kg soda per dag. Dit product heeft een hoge zuiverheidsgraad. Door de troebelen tijdens deFranse Revolutie wordt deze fabriek echter weldra gesloten en wordt Leblancspatent nietig verklaard. Niettemin worden er spoedig veel sodafabrieken opgericht en kan Frankrijk reeds in1812 in zijn soda-behoefte voorzien.
Delithografie wordt tussen 1794 en 1798 ontwikkeld doorAlois Senefelder.

Militair

Bij het beleg van Maubeuge (1793) en in deSlag bij Fleurus (1794) wordt voor het eerst eenluchtballon ingezet voor militaire luchtverkenning.
In 1795 construeert de Pruisische natuurkundige Achard een vervoerbare veldtelegraaf en test deze tussen Spandau en Berlijn. Hij stelt voor om berichten met behulp van geometrische figuren door te geven. Hij vertaalt 2375 woorden en zegswijzen in bepaalde tekens en voert deze in het Duits-Franse telegraaflexicon in. Veel succes heeft hij niet, in Pruisen blijft de traditionelekoerier in functie omdat deze ook 's nachts en bij slecht weer inzetbaar is.

Wetenschap

[bewerken |brontekst bewerken]

1796 :Edward Jenner test zijn eerstevaccin tegenpokken.
1798 :Thomas Malthus publiceertAn Essay on the Principle of Population over de problematiek van de bevolkingsgroei.

Economie

[bewerken |brontekst bewerken]

Als industrieel spion maaktLieven Bauwens een aantal reizen naar Groot-Brittannië en weet o.a deMule Jenny en geschoold personeel naar het vasteland te smokkelen. Hiervoor wordt hij door de Britten ter dood veroordeeld. Met zijn gesmokkelde machines richt Bauwens tweekatoenspinnerijen op, in 1799 inPassy bijParijs en in 1800 een inGent.

Kunst en cultuur

[bewerken |brontekst bewerken]

De Duitseromantische schrijverNovalis brengt in enkele jaren een groot oeuvre tot stand waarin sehnsucht een sterke drijfveer is.
1799 - InEgypte wordt tijdens deEgyptische veldtocht van een Frans expeditieleger onder aanvoering vanNapoleon Bonaparte deSteen van Rosetta gevonden.

Belangrijke personen

[bewerken |brontekst bewerken]

Overleden

[bewerken |brontekst bewerken]

1791 :Wolfgang Amadeus Mozart, Oostenrijks componist
1792 : KoningGustaaf III van Zweden wordt vermoord, hij wordt opgevolgd door zijn zoonGustaaf IV Adolf van Zweden.
1796 : KoningVictor Amadeus III van Sardinië sterft, hij wordt opgevolgd door zijn zoonKarel Emanuel IV van Sardinië.
1797 : KoningFrederik Willem II van Pruisen sterft, hij wordt opgevolgd door zijn zoonFrederik Willem III van Pruisen.
1799 : KeurvorstKarel Theodoor van Beieren sterft zonder wettelijke kinderen na te laten, hij wordt opgevolgd doorMaximiliaan IV Jozef uit hetHuis Palts-Birkenfeld, een zijtak van hetHuis Wittelsbach.
1799 :George Washington, eerste president van de Verenigde Staten

Zie de categorie1790s vanWikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=1790-1799&oldid=67636129"

1790-1799

[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp