^ Li Inggris no li resmi ba 28 wöfö negara. Oi fabö'ö molo'ö hewisa wamo'eluaha "resmi". Ba wöfö negaraHawaii, Li Inggris ba Li Hawaii no li resmi.
^ Li Inggrisde facto li ni'oguna'ö famatörö Amerika Serikat ba 80% ndraono mbanua AS si töra 5 fakhe ha la'ila li Inggris. Li Spanyol no li numero dua fondrege oya te'oguna'ö.
^ So wabö'ösa li hadia AS ma zui China zabölö ebolo. Info ba da'a tehalö moroi baThe World Factbook nifa'anöCentral Intelligence Agency. So gumbu tanö'ö same fangerai sabölö ide-ide. Nifaogö bakha ba wangerai andre ha si-50 wöfö negara awö Distrik Columbia, lö fao teritori bö'ö.
^ Fangerai wa'oya nono mbanua ha ba zi-50 wöfö negara awö Distrik Columbia, fao ba da'ö zi tenga warga negara. Eluahania lö fao ba da'ö fefu niha si so ba teritori AS (töra 4 juta niha, soya toröi baPuerto Riko).
^ Faigi zona ginötö ba Amerika Serikat sanandrösa ba wombagi ginötö ba Amerika Serikat.
Amerika Serikat ma asese te'adogo'öAS (bali Inggris:United States of Amerika/USA ma te'adogo'öUnited States/U.S.) ba itaria göi laŵaö manöAmerika no töi sambua negara si so tanö yöu danöaAmerika. Lafotöi iaserikat, börö me sindruhunia no amarahua 50 föfö negara ia, inönö sambuadistrik heza so ibu kota, ya'ia Washington, D.C. awö 326 gölana ni'oniagö khö niha asli Amerika nifotöi Indian.[d] Fa'ola ia tanö yöu ba negaraKanada ba tanö raya ba negaraMeksiko. HaHawaii zi lö fa'ola ba negara bö'ö me so ia ba dalu nasi sebuaSamudra Pasifik. Gölana danö negara AS no bosi numero tölu fondrege ebolo ba gulidanö[e] aefaRusia baTiongkok, ba zona ekonomi eksklusif khönia no fondrege ebua ba gulidanö, ba sowanua khönia si 334 juta no bosi numero tölu fondrege oya ba gulidanö.[f]
Lasaŵa danö Amerika sowanua asli khönia, Paleo-Indian, 12.000 fakhe si lalö, latörö danö Bering samakhai danöaAsia ba tanöaAmerika. Ba Amerika lafasindro oya mbanua si tedou he ba wangi'ila ba he ba hada (li Indonesia:peradaban).
Barö wamatöröInggris, tefasindro feledölukoloni ba Virginia me 1607. Börö wamadöni ndrakoloni ba razoInggris sanandrösa ba bea ba fangali zato bakha ba administrasi wamatörö, tumbu Revolusi Amerika, saekhu ba wama'olo wa te'efa'ö ira moroi barö wamatöröInggris tobalimerdeka me 4 Juli 1776. Ara nasa fasuwö-suwö ira irugi 1783, bahiza itugu ara itugu oya mbanua si fao ba negara AS sibohou. Bahiza alua wa'aboto ba gotalua föfö negara tanö raya ba tanö yöu, börö me lö ha sara dödöra ba zanandrösa fangokhögö sawuyu, irege alua wasuwöta ba gotalua wöfö negara somasi ha sambua negara ira ba tanöbö'ö somasi aefa moroi ba wa'asambua AS (1861-1865). Me möna ira ya'ira somasi fa'asambua, lö sa'ae mutehegö wangosawuyu ba zi sagörö AS. Me 1890 no tobali AS sambua negara fondrege ebua ba mofa'abölö.
Aefa isuwö ASJepang ba Pearl Harbor Desember 1941, fao AS ba Wasuwöta Sagörö Ulidanö II. Me tebato wasuwöta sebua andre tobali Amerika Serikat awö Uni Soviet dombua negara fondrege mofa'abölö ba gulidanö. Aekhu wahulösara ba nifotöi fasuwöta sokafu, eluahania lö faoma lafana nawöra, bahiza faoma la'alani nawöra ba ha'uga negara tanöbö'ö tobali si fao awö khöra. Tebato wasuwöta sokafu andre me adudu Uni Soviet ba 1991, irege Amerika Serikat tobali ha sambua negara fondrege mofa'abölö ba gulidanö.
So dombua rafe khö ndraha legislasi: rafe wangali niha sato (Dewan Perwakilan Rakyat), nituyu molo'ö wa'oya nono mbanua ba zi ero gölana, awö rafe wangali gölana (Senat), nituyu tobali fangali ero wöfö negara, he ebua ba he ide-ide ia. Tebe'e khö wamatörö federal otonomi bahiza so ndregenia (terbatas) ba no hada khöra wa mufarou nifotöikebebasan,kesetaraan,individualisme baotonomi pribadi.
Amerika Serikat no negara fondrege tedou ba gulidanö. Fa'ebua wangalui negara (Produk Domestik Brutto) no fondrege ebua ba gulidanö i'otarai 1890. 15% ekonomi global me 2023 no moroi khö Amerika Serikat.[g] Moroi ba gotalua fefu negara sitedou si tefaböbö baOECD, Amerika Serikat no sambua negara, sowanua khönia fondrege mo'okhöta ba wowöli (pendapatan rumah tangga yand dapat dibelanjakan per kapita). No göi so ia ba mbosi numero sara ba wa'abölö ekonomi, produktivitas, inovasi, hak asasi ba famahaö salaŵa. Militer ba budaya Amerika Serikat muzawili ba zi sagörö ulidanö. Ya'ia zamasindroBank Dunia,NATO baPBB,[h] ba so dadaomania silötebulö bakha ba Dewan Keamanan PBB.
↑Lafotöi soi asli Amerika "domestic dependent nations" si so ba dangara wangai angetula si fakhai khöra]].[12]
↑At 3,531,900sqmi (9,147,590km2), the United States is the third-largest country in the world by land area, behindRussia andChina. By total area (land and water), it is the third-largest, behind Russia andCanada, if its coastal and territorial water areas are included. However, if only its internal waters are included (bays, sounds, rivers, lakes, and theGreat Lakes), the U.S. is the fourth-largest, after Russia, Canada, and China. Coastal/territorial waters included: 3,796,742sqmi (9,833,517km2)[13] Only internal waters included: 3,696,100sqmi (9,572,900km2)[14]
↑TheU.S. Census Bureau's latest official population estimate of 334,914,895 residents (2023) is for the 50 states and the District of Columbia; it excludes the 3.6 million residents of the five majorU.S. territories and outlying islands. The Census Bureau also provides a continuously updated but unofficial population clock:www.census.gov/popclock
↑"National march".Public Law 105-225 (ba li Inggris). uscode.house.gov. 12 Agustus 1998. hlm.112 Stat. 1263 Chapter 3, Sec.304. Arsip moroiversi asli irugi 11 August 2021. Mufaigi me10 September 2017.GubahanJohn Philip Sousa berjudul "The Stars and Stripes Forever" adalah mars nasional.
↑Noro dödöra ya'ira sohalöŵö ba ndraha legislasi ya'ia ba wama'anö goi-goi ma fondrakö (undang-undang).
↑Noro dödöra ya'ira sohalöŵö ba ndraha eksekusi ya'ia ba wamalua hadia zi no lahonogöi ba ndraha legislasi
↑Noro dödöra ya'ira sohalöŵö ba yudikasi ya'ia ba wangetu'ö hadia faudu ma zui manenaŵa huku sambua nifalua nono mbanua, he ya'ira sohalöŵö ba administrasi wamatörö, ba he ya'ira sowanua sifagölö.