Spanien liggt up de Ibeersche Halfinsel un nimmt dar veer Föffdel van in. In’n Westen grenzt dat Land anPortugal un an den Atlantischen Ozean, In'n Noorden anFrankriek, in’n Oosten an deMiddellannsche See un in’n Süden an dat britischeGibraltar un an de Straat van Gibraltar. To Spanien höört ok noch deBalearen, dat sünd Inseln in de Middellannsche See, un de Kanarischen Inseln, de westlich van Noordafrika in den Atlantischen Ozean liggt. Spanien is 505.000 km² groot. De Küsten sünd över 3000 km lang, siene Landgrenzen so um 1700 km.
Dat Klima in Spanien is teemlich unnerscheedlich.Galicien in’n Noordwesten höört mit 250 cm in'n Jahr to de regenrieksten Rebeden van Europa, averAndalusien is mit 30 cm Nedderslag de dröögste Gegend in ganz Westeuropa. Ene dachte Lien van Lissabon överMadrid un Zaragossa na Barcelona deelt de Halfinsel in de noorden maatigde un de süden subtroopsche Zoon. Süden disse Lien gifft dat man af un to en beten Frost, un de Sommer is övermaten heet un dröög. An de Atlantikküst is dat in’n Sommer teemlich köhl un in’n Winter moi week. An de Küst von de Middellannsche See is dat Klima ungefähr so as an de franzöösche un italiensche Riviera, blots in'n Winter noch en beten weker. In Madrid un in Südspanien gifft dat in’n Hoochsommer Tempraturen twüschen 40 un 45 °C. Dat Klima up de Balearen is en beten anners: InPalma stiggt de Tempratur in'n Sommer selten över 33 °C un in Ibiza nich över 30 °C. In'n Winter fallt se in Palma nich unner 0 °C, upIbiza nich unner 7 °C.
DePyrenäen in’n Noorn hefft na Westen hen noch en Foortsetten in de Kantabrischen Bargen, de bit na Asturien un Galicien gaht. Tosamen mit de Sierra de Gata un de Sierra de Gredos, de Sierra de Guadarrame un de Iberschen Bargen rahmt se de Landschap Oolt-Kastilien in. Ok de Hoochevene La Mancha südlich van Madrid is van Bargen umgeven: van de Toledo-Bargen, de Sierra Morena un de Serrania de Cuenca. An de Südküst liggt deSierra Nevada (de Sneebargen) mit den hööchsten Barg van Spanien, denMulhacen (3481 m).
Van Spaniens fiev längsten Strööm kummt deEbro ut de Kantabrischen Bargen un münnt twüschen Barcelona un Valencia in de Middellannsche See. DeDuero kummt ut de Ibeerschen Bargen, flütt dör Oolt-Kastilien un Portugal un münnt in den Atlantischen Ozean. DeTajo hett siene Spring in de Serrania de Cuenca, flütt an Toledo vörbi un münnt bi Lissabon in den Atlantik. Ok deGuadiana kummt ut de Serrania de Cuenca, flütt dör de Hoochevene La Manche un dat Hoochland vanEstremadura. An de Grenz van Portugal wennt he sik na Süden un münnt in den Golf van Cadiz. De eenzige Stroom, up de Scheep föhren köönt, deGuadalquivir, flütt an Córdoba unSevilla vörbi un münnt noorden van Cadiz.
De Höhlenmalereen ut de öllere Steentiet, to’n Bispill de in de beröhmteHöhl van Altamira, sünd de Bewies darför, dat Spanien al vör 20.000 Jahren besiedelt weer. DeBasken un de Iberer, de wahrschienlich ut Afrika kamen sünd, weren de eersten Bewahner van de Halfinsel. Twüschen 1500 un 500 v. Chr. lannen verschedene Völker ut de Rebeden üm de Middellannsche See an de Küsten van Spanien, vör allen Greken un Phönizier. Ok keltische Stämme leten sik up de Halfinsel nedder. Van dat 5. Jahrhunnert an kemem okKarthager in’t Land. Se grünnen unner annern de Stadt Cartagena.
206 v.Chr.
DeRömers verdrievt de Karthager un hebbt sess Jahrhunnerten dat Seggen in den gröttsten Deel van Spanien.
400 - 711
In de Tiet van dat Völkerwannern sett sik deSweben,Wandalen unAlanen up de Halfinsel fast. Um 411 kaamt deWestgoten van Frankriek her över dePyrenäen un överwinnt de Sweben un Wandalen.Toledo warrt de Hööftstadt van dat Westgotenriek.
711
DeMauren, de van Noordafrika inwannert sünd, överwinnt de Westgoten bi Jerez de la Frontera un störmt wieter bit an de Pyrenäen.Blots in'n Noordwesten köönt de Christen sik noch to Wehr setten.
756
Córdoba is en sülvstännig Emirat. Christen nehmt to’n Deel de araabsche Spraak un araaabsche Sitten an.
912
Dat Maurenriek dehnt sik wieter ut.Toledo warrt innahmen, aver in’n Noorn weert de christlichen Königrieke bilütten starker.
1031
Dat Kalifat van Córdoba deelt sik in mehr Fürstendömer up.
1037
Dat Torüchwinnen (deReconquista) van dat maurische Spanien kummt in Gang. De König vanKastilien nimmt Córdoba, Sevilla, Murcia, Valencia un Cadiz in. BlotsGranada blifft noch in de Hannen van de Mauren.
1236
Sizilien kummt to Spanien un blifft bit 1713 spaansch.
1443
Ok dat KönigriekNeapel kummt unner spaansche Herrschap.
1469
De kastielsche Thronarvin Isabella heiraat den aragonschen Thronarven Ferdinand.
1479 - 1704
DeKathoolschen Könige Ferdinand un Isabella regeert tosamen över ganz Spanien.
1491
Na 11 Jahren Krieg warrt Granada, dat leste Bollwark van de Mauren, innahmen.
1492
Kolumbus deckt Amerika up. Grote Rebeden in Översee kaamt unner spaansche Herrschap.
Karl I. van Habsborg, de Söhn van Philipp den Schönen un van Johanna arvt ganz Spanien. Na Maximilians Doot (1519) warrt he asKarl V. de röömsch-düütsche Kaiser. („In mien Riek geiht de Sünn nich unner“.)
Bi dat Updelen van Karl V. sien Riek fallt an sienen SöhnPhilipp II. (1556-98) Spanien, de Nedderlannen, Neapel, Sizilien un de Kolonien in Översee. Philipp versoch, England in de Knee to dwingen, verlüst darbi aver sien Flott, de „Armada“ 1588 in den engelschen Kanaal.
1598- 1621
Philipp III.
1621 - 1662
Philipp IV. mutt 1648 togeven, dat Holland unafhängig is.
1700
Na den Doot van den lesten spaanschen Habsborger (Karl II.) geiht deSpaansche Arvenkrieg los. In den Freden vonUtrecht (1713) verlüst Philipp V. all spaansche Besitten in Italien un de Nedderlannen an Österriek, uterdem Gibraltar un Menorca an England.
De spaansche Flott geiht in de Slacht biTrafalgar verloren
1808
Napoléon Bonaparte sett sienen Broder Joseph Bonaparte as König van Spanien in. Dat Volk is nich inverstahn un maakt en Upstand, in den de Englänner sik as Hölpers inmischt.
1812
In dat van Franzosen besetteCadiz warrt de eerste spaansche Verfaten verkünnigt. De Spanier verleert all ehre Kolonien in Südamerika, ut de unafhängige Staaten weert.
1830
Ferdinand VII. ännert dat Thronfolge-Gesett to Gunsten van siene Dochter Isabella.
1833
De Anhängers vanDon Carlos, de egentlich König weern schull, fangt enen Krieg an. Isabella warrt mit 13 Jahren as münnig verklaart, aver dat kummt 1868 to ene Revolutschoon, un se mutt na Frankriek flüchten.
1870
Amadeus van Aosta, de Söhn van den italienschen König warrt as König van Spanien wählt, aver 1873 dankt he af.
1874
Mit Alfons XII., den Söhn van Isabella, warrt Spanien wedder Königriek.
1886
Fö Alfon XIII., de eerst na den Doot van sienen Vadder boorn warrt, regeert bit 1902 siene Moder Marie Christine van Österriek.
1895
Upstand inKuba, de 1898 toden Amerikaanschen Krieg föhrt, in den Spanien Kuba, Porto Rico un de Philippinen verlüst.
1914-1918
Spanien blifft neutral.
1931
Bi fre'e Gemeendewahlen winnt de Republikaanschen. Alfons XIII. dankt af, un de Twete Republik warrt utropen.
1933
Primo de Rivera grünnt de Falange, ene Partei mit en faschistisch Programm.
1936
Bi de Parlamentswahlen winnt de Linksparteien. In’n Juli warrt Salvo Sotello, de Baas van de Rechten umbrocht. Dat is dat Signaal to’n Upstand, de an'n 16. Juli 1936 unner dat Leit van GeneralFranzisco Franco losgeiht. De Westen un de Noorden van dat Land slutt sik Franco an. De Oosten mitBarcelona unMadrid blifft in de Hannen van de republikaansche Regeren.
1938
Na de Slacht an'n Ebro kaamt de Franco-Truppen an de Middellannsche See un spleet dat republikaansche Spanien up.
1939
An'n 26 Januar warrt Barcelona un an’n 30. März Madrid van de Natschonalisten innahmen. An’n 1. April is de Börgerkrieg toennen. Ene Million Minschen sünd to Doot kamen.
1947
Volksafstimmen över de Fraag, of Spanien wedder Monarchie weern schall. Franco blifft Staatsbaas.
1966
Volksafstimmen över de Verfatensreform.
'1969
Franco sett fast, dat de PrinzJuan Carlos na sienen Doot de Regeren as König vörsitten schall.
1975
An'n 20. November blifft Franco doot. Juan Carlos warrt König.
1981
En General un en Oberst versöökt enen Militärputsch un störmt dat Parlament. De König versteiht dat, dat Militär up siene Siet to trecken un so den Putsch to verhinnern.
.svg)
.svg)
_Karel_V_-_Koninklijk_klooster_van_Brou_25-10-2016_10-06-36.jpg)
.svg)
.svg)
.svg)