Dat Element Radium is1898 in Frankriek vun de poolschen ChemikerinMarie Curie un ehrn Ehmann den franzööschen ChemikerPierre Curie in Proven vun deJoachimsthaler Pechblenn opdeckt worrn. Vun grode Bedüden weer dorbi vör allen dat Resultat, dat reinigtUran (as Metall-Solt) blots en lütten Deel vun de Radioaktivität opwiesen de as dat egentliche Uran-Ierz. De gröttste Deel vun de Radioaktivität seet in de „Barium-Sulfat-Fällen“. Dat afscheedte Element ut disse Fällen is denn na sien dull Strahlen nöömt worrn.
Radium is ünner de natüürlich vörkamen Elementen een vun de roorsten. An deEerdköst hett dat Element en Andeel vun üm un bi 7 · 10-12%. Radium steiht in en natürlich Verfallsgliekgewicht mit dat Uran. Dormit is de Radium-Andeel vun en Steen proportschonal to sien Uran-Andeel – vörutsett, dat keen Transportvörgäng en Rull speelt, de Material uttuuscht. De Fakter bedriggt betogen op deMasse ruchweg 1/30.000.000. Bi’n radioaktiven Verfall is Radium dat Modernuklid vun’tRadon.
As en tyypschEerdalkalimetall is Radium week un sülvern gleemig. Dat Element is teemlich gliek as dat lichtere GruppenhomoloogBarium, reageert aver noch weniger eddel. Bi Kuntakt mitSuerstoff oxideert Radium bannig gau un reageert teemlich dull mit Water.
In waterige Lösen is Radium jümmer positiv tweeweertig. Dat (tweeweertige)Kation hett keen Klöör. Jüst so as Barium billt Radium en poorSolten, de swor to lösen gaht, as to’n BispeelCarbonat,Sulfat oderChromat. Annere Solten as deNitraten,Acetaten oder deHalogeniden lööst sik dorgegen licht – mit Utnahm vun’tFluorid, dat blots middelwatig to lösen geiht. De Solten geevt in de Bunsenbrennerflamm en karminrode Klöör.
Vun dat Element gifft datIsotopen mit deMassentallen vun 213 bit 230, dorünner aver keen, dat bestännig is. DeHalfweertstieten leegt twüschen üm un bi 182ns för216Ra un 1602a för226Ra. Dat Isotop226Ra kann in utrecken grote Mengden wunnen warrn, dat dat mööglich is, de physikaalschen Egenschoppen goot to studeeren.
Verbinnen vun Radium gellen in verleden Tieten as vullkamen harmlos, mitünner sogor as goot för de Gesundheit. In deUSA unEuropa is Radium sogor as Heelmiddel gegen en grote Tall vun Lieden insett worrn, t.B. as Middel gegenKreeft. Bruukt worrn is dat ok as Tosatzstoff in Produkten, de in’n Düstern lüchten doot. Man, keeneen hett sik bi’t Verarbeiten schuult.
In Böhmen is 1906 dat Radiumbad Sankt Joachimsthal grünnt worrn, un so keem dat direkt vör deneersten Weltkrieg dorto, dat ok in Düütschland gau vele Radiumbäder tostannen kemen, vun wegen dat all Lüüd dacht hebbt, dat dat en heelen Wirken harr. Al vör den Krieg hettBad Kreuznach dormit warvt, dat starkste Radiumsolbad to wesen. Dorna weern dat vör allenSt. Joachimsthal,Böverschlema un sünnersBad Brambach. Dorbi mutt een aver weten, dat in disse Heelbäder vör allenRadon binnen weer. Radium geev dat dorgegen blots in lütte Sporen. An sik harrn sik de Bäder also „Radonbad“ nömen müsst.
In de 1920er Johren keem denn aver de Gefahr vör de Gesundheit an’n Dag, as vele vun de Tifferblattmalersches inOrange (New Jersey) dör deradioaktive Strahlen vun de sülvstlüchten Farv Kreefttumoren an de Tung un an de Lippen kregen hebbt, vun wegen dat se dormit jemehrn Pinsel fuchtig maken deen[1].
De Gefährlichkeit vun Radium för den Minschen is 1924 to’n eersten mol dör den TähndokterTheodor Blum ut New York beschreven worrn[2]. He hett en Artikel schreven över dat Krankheitsbild vun den so nöömten Radiumkeev (engelsch:radium jaw, mitünner ok as Lüüchtstoffkeev (phossy jaw) beschreven. De Krankheit hett he sünners bi Patientinnen faststellt, de mit de Lüüchtstofffarv in Kuntakt kamen weern. Toeerst hett he meent, dat dat vun den giftigenPhosphor keem[3]. De öörtlichePatholoog vun New Jersey,Harrison Martland, weer dat an’t Enn, de 1925 en Studie[4] anfungen hett, de opletzt opdeckt hett, dat de Oorsaak för de Krankheiten bi’t Radium liggt[5].
Vun’t Johr 1928 an is Water to’n Drinken, dat mit Radium versett weer, ünner den NaamRadithor free in’n Hannel verköfft worrn. Opletzt mit den Dood vun den StahlmagnatenEben Byers 1932, de vun 1928 bit 1930 jeden Dag twee BuddelsRadithor drunken hett, is klor worrn, dat Radium sworen Schaden för de Gesundheit bringen kann.
De Anwennen vun slaten Radiumkapseln weer en fröhe Form vun de Bestrahlentherapie bi Kreeftkrankheiten, as to’n Bispeel vun’nBeermoderhals.
As Radium över dat Verfallsgliekgewicht an’t Uran koppelt is, is dat ok jümmer in de Uranierzen mit bi un warrt bi’n Bargbo mit ümwälzt, d. h. ut den geoloogschen Insluss mit rutlööst. Bi’t Opbereiden vun’t Ierz liggt dat Intresse aver sünners op dat Uran (Yellowcake), wiel dat Radium to’n Bestanddeel vun’n Rest mit deponeert warrt. De gröttste Deel vun de Radioaktivität vun dat födderte Ierz liggt also nich in dat weertschopplich bruukte Uran, man in de Mudd-Deponien vun de Opbereiden. De Ümwelt warrt dorvun natürlich ok drapen, to’n een över de Strahlen vun’t Radium sülvst – vör allenα-Strahlen – aver ok dör sien Wirken as Born förRadon. Bi’t Saneeren vun Bargbofolglandschoppen is dat ünner annern en Teel, disse Utwirken intodämmen.
Sporen vun Uran un Radium warrt överall mit verfracht, woneem groteMengden vun natüürliche, heterogen tosoamensette Stoffmischen ümsett warrt. Dat bedröpt sünners ok Kraftwarken, de Kohlen verheizen doot, vun wegen dat Kohlenlagersteden hydrogeoloogsche Uran-Senken sünd. Wenn de Stoff vun de Kohlen nich opfungen warrt, bringt se Radium deelwies mit in de Atmosphäär. Ünner Anwennen vunRookgasanlagen blifft dat Radium in de fasten Rüchstännen, de aver to’n Deel op’n Markt verköfft warrt. To’n Bispeel mutt inREA-Gipsen mit en högeren Radium-Belasten rekent warrn as in Naturgipsen.
InWipperfürth is 1904 de Firma „Radium Lampenwerk GmbH“ grünnt worrn, de dat ok vundaag noch gifft. De Sellschop is siet 1988 en 100 %ige Dochter vun deOSRAM GmbH un höört dormit to deSiemens AG.
In den FilmDie Feuerzangenbowle (1944) maakt de Protagonist en Schabernack, as he de Schölerinnen vun’t Deerns-Gymnasium in de Naverschop inlaadt, üm dat se en Vörföhren vun Radium to sehn kriegen schüllt. Dorto müss de Ruum düster maakt warrn. Man, in de Vörföhren warrt denn woll blots normaleWunnerlichter afbödt.
↑Vgl.Blum, Theodore: Osteomyelitis of the Mandible and Maxilla, in: Journal of the American Dental Association, vol. 11, 1924, S. 802-805.
↑eerste grote Publikatschoon:Martland, H. S.: Some Unrecognized Dangers in the Use and Handling of Radioactive Substances, in: Proceedings of the New York Pathological Society, new series vol. 25, 1925, S. 88-92.
↑Vgl.Martland, H. S. and Humphries, R. E.: Osteogenic sarcoma in dial painters using luminous paint, in: Archives of Pathology, vol. 7, 1929, S. 406-417.
