Napoleon is as Söhn vun Carlo Buonaparte (1746-1785) un Laetitia Ramolino (1750-1836) up Korsika upwussen.1778 is Napoleon na een högere School naAutun inFrankriek gahn, ümfranzöösch schnacken to lehrn (up Korsika hebbt seitalieensch schnackt). Na een Jahr güng he na een Kadettschool inBrienne, wat ook in Frankriek liggt. Door hett he1786 sien Avsluss as Offzeer maakt un isLeutnant wurrn - blots 16 Jahren wer he denn old.
As1789 deFranzöösche Revolutschoon loosgüng, weer Napolen bi eenRegiment biDijon. He is ook glieks na de Republikaners un Jakobiners henlopen, de den König vun Frankriek köppen wullen. He is aver ook faken na sien Heimoot Korsika fohrt. Weil he jümmers to lang weg wer, hett de Armee em1792 rutschmeten. Dat duerte aber nich lang, denn hebbt em asHauptmann trüch nahmen. Liekers is wedder utneiht, üm wat för deUnafhängigkeit vun Korsika to doon, watt aver nich klappt hett. Nun möss he bi lüttschen sien Beroop as Offzeer nakamen un is1793 mit 24 Jahren General wurrn.
1796-1797 weer de Feldtoog naItalien (Eerste Koalitionskrieg) . In düsse Tied hett Napoleon anfangen nee Kriegstechniken antowennen, sien GegnerÖösterriek kunn nich gegenan kamen un harr verlorn. De Öösteriekers mössen nageven un Deele vun Italien gehöörten nu na Frankriek to.
De Franzoosen wulln nu geernGrootbritannien angriepen, aver dat hebbt se bleven laten. Daför hebbt se mit Napoleon1798 versöchtÄgypten intonehmen. Dat hebbt sick deOsmanen nich gefallen laten un1801 sünt de Franzoosen wedder ut Ägypten afhaut. Twischentiedlich is Napoleon Konsul wurrn un harr nu ook wat in de Politik to seggen. Nu köm een nee Krieg gegenRussland, Öösterriek un Grootbritannien (Tweete Koalitionskrieg), den he 1801 bi de Schlacht vun Hohenlinden (Bayern) wunnen hett.
Napoleon sien Krönung ton Kaiser 1804
1804 hebbt de Franzoosen Napoleon to'n Kaiser vun Frankriek wählt un he hett sick deKroon süms upsett. DePaapst künn blots tokieken.1805 is he ook König vun Italien wurrn. Nu kööm de neegste Krieg, dütmaal gegen halv Europa: Russland, Grootbritannien, Öösterriek,Sweden un Neapel (Drütte Koalitionskrieg). Düssen Krieg hett Napoleon bi deSchlacht vun Austerlitz 1805 wunnen un de Öösterriekers mössen all wedder lütt bigeben. De Briten hebbt Napoleon sieneFlotte biTrafalgar twei schaten, aver dat ännerte nix an Frankriek sien Influss in Europa.
Napoleon 1806 in Berlin
1806 harrn sickPrüßen un Russland tohope daan un Napoleon hett bit1807 de prüßische un russische Armee in de Schlachten vun Jena, Auerstedt, Prüßisch Eylau un Friedland wunnen. Nu mössen ook de Prüßen un Russen bigeven. Nu weer halv Europa unner de Fuchtel vun Napoleon. 1808-1809 hett Napoleon in Spanien un Portugal rumort un Öösteriek füng all wedder Knies mit Frankriek an. Aver dütmal is Öösterriek Bündnispartner vun Frankriek wurrn - Napoleon harr de Prinzessin, Marie-Louise von Öösterriek, heiraat. 1806 füng Napoleon mit deKontinentalsperr gegen Grootbritannien an. He wull dat Inselriek wertschaplich schan. Dat güng bit1814.
Nu weer Russland de neggste Gegner un et kööm ton Krieg, de een Katastroph för Napoleon warrn schull.1812 is he bit Moskau kamen, aver de Russen harrn siene Armee twei schlahn un Napoleon möss trög na Frankriek. Vun 675.000 Suldaten sünd blots 18.000 Suldaten över bleben. Nu hett Europa trög schlahn un Frankriek wer 1814 an Enne.
De Franzoosen harrn genoog vun Napoleon un verbannten em in´n Aprell 1814 na de InselElba in deMiddellannsche See.Märt 1815 kööm he na aver na Frankriek trög un füng een nee Krieg gegen sien ole Gegner an. De hebbt sick glieks tohoope don un et kööm to deSlacht bi Waterloo. Wedder hett Napoleon verloorn. Dat weer de lesste Schlacht vun Napoleon un dat Enne vun siene Karrier. Dütmal hebbt se em naSankt Helena verbannt wo he1821 doot güng.1840 hebbt se sien Liek naParis bröcht. Vandaag kann een sien Sarkophag in´nInvalidendom bekeeken.
Vincent Cronin:Napoleon. Stratege und Staatsmann. Heyne, München 2002,ISBN 3-453-09047-0.
Marion George, Andrea Rudolph (Ruutgever):Napoleons langer Schatten über Europa. J. H. Röll Verlag, Dettelbach 2008 (=Kulturwissenschatliche Beiträge. Quellen und Forschungen. Band 5),ISBN 978-3-89754-289-1.
