Ludwig XIV. in Krönungskledaasch (Porträt vunHyacinthe Rigaud, 1701)
Ludwig XIV. warrt ankeken as de König, bi den deAbsolutismus bi Hoff up siene Hööchde kamen is. Man de Satz ,L'État, c’est moi! –De Staat bün ik!, wo de Absolutismus sien bekanntesten Utdruck in funnen hett, de is nich vun em.[1] He hett de Kroon ehre Macht utboot, gegen den upsternaatschenAdel is he gegenan gahn, un hettWeertschop unVerwaltung in sien Riek up’e Been brocht. De Kultur an’n Hoff weer heel un Deel tosneden up siene Person. Dat he wunners wat bedüden dö, konnen de Lüde al an sien staatsch Uptreden sehn. De König hettKunst unWetenschop na vörn brocht un so keem dat, dat de franzööscheKultur en sunnerliche Bleieltied beleven dö. In deButenpolitik sett he upKrieg un Expanschoon. Unner siene Regeerung hett Frankriek de annern Länner inEuropa bannig daalstuukt. 72 Johre hett he up’n Throon seten, dor is he in Europa siene Geschicht een vun de Könige mit, de sien Amt an’n langsten utöövt hett.
Ludwig XIV. 1667 up en Bild vun Henri Testelin (Utsnitt)
As Ludwigs XIV. in datSlott Saint-Germain-en-Laye boren wurrn weer, meenen veel Lüde, dat weer en glücklichen Dag, vunwegen dat siene OllernLudwig XIII. unAnna vun Öösterriek 23 Johre lang ohne Kinner bleven weern. Dör siene Geboort weer endlich utslaten, datGaston, Hartog vun Orleans up den Throon kamen konn. Ut Dankborkeit hett de Lüttje den BinaamDieudonné („De vun Gott geven wurrn is“) kregen. Sien Broder weer HartogPhilipp I. d'Orléans. He is1640 boren wurrn.
Up’n Throon kamen is Ludwig al an’n14. Mai1643. Dor weer he man veer Johre oold. Bit he1651 dartein Johre oold wurrn weer, is avers siene Mudder Anna vun Öösterriek asRegentsche de Baas ween. In Würklichkeit hett avers doch de „Regeeren Minister“ “Kardinal Mazarin de Macht in siene Hannen holen. Mazarin harr sik vornahmen, den König dor hen to föhren, dat he siene Rull as en Herrscher in den Absolutismus overnehmen konn. Lütt bi lütt hett he vun de Macht wat afkregen, bit he sik dat Regeern tolest mit Mazarin deelt hett. Na denWestfäälschen Freden an’t Enn vun denDartigjöhrigen Krieg1648 un na denPyrenäenfreden mitSpanien1659 weer Frankriek de Vörmacht in Europa bi Militär un Politik. Achter sik hett Ludwig Ministers harrt, asColbert,Louvois,Lionne un den KanzlerSéguier. Mit jem tohopen hett he Macht vun denStaat leifiger un starker maakt, as jemols vördem, un hett dor de Grundlagen in datMilitär, in de Institutschonen un in deWeertschop for leggt. DeHugenotten hett he1685 mit datEdikt vun Fontainebleau ut Frankriek verdreven un hett dor siene Weertschop unafsichtlich en Slag mit versett. DeKrieg um dat Spaansche Arv weer so unbannig hart un hett so veel Geld kost, datt dat1713 meist to enStaatsbankrott kamen weer. Man denn hett dat en Finanzreform geven un dat Riek hett en harten Spaarkurs stüert.
1660 hett LudwigMaria Theresia vun Spanien freet. Nadem de Königin1683 sturven weer, hett he inMorganaatsche Eh stickum deMarquise de Maintenon freet. Ludwig hett sienen SöhnLouis,le Grand Dauphin un sienen ollsten EnkelLouis de Bourgogne overleevt un is an’n 1. September1715 sturven. AsLudwig XV. folg em sien Grootenkelsöhn up’n Throon. Ludwig XIV. siene Lieke is vun denChirurgen Pierre Dionis († 1718) mit Pulver vunGarvsüer konserveert wurrn[2] Denn is he begraven wurrn in deKathedraalkarken vun Saint-Denis, in „De Bourbonen ehre Krypta“, de he sülms hett inrichten laten.1793 hefft Revolutschonäre in deFranzöösche Revolutschoon sien Lief, de noch fein utsehn dö, utkuhlt un dor allerhand dumm Tüüch mit dreven. En Tied lang hefft se dat in en Kuhlen smeten. DatHart, wat inbalsemeert weer, scholl an un for sik in deJesuiten ehreKarken in deRue St. Antoine inParis siene Ruh finnen. Man in de Tied vun deRestauratschoon is dat, just so, as all Harten vun dat franzöösche Königshuus, in de Kathedraal vun Saint-Denis brocht wurrn. Dor steiht dat bit up den hüdigen Dag in de doreKrypta, de wedder herstellt wurrn is.
Johannes Willms:Louis XIV. Der Sonnenkönig und seine Zeit. C. H. Beck, München 2023,ISBN 978-3-406-80067-2.
Martin Wrede:Ludwig XIV. Der Kriegsherr aus Versailles. Theiss, Darmstadt 2015,ISBN 978-3-8062-3160-1.
Öveersichten Politik un Tied
François Bluche:Im Schatten des Sonnenkönigs. Alltagsleben im Zeitalter Ludwigs XIV. Ploetz, Freiburg 1986,ISBN 3-87640-253-0.
Peter Burke:Ludwig XIV. Die Inszenierung des Sonnenkönigs. Wagenbach, Berlin 2001,ISBN 3-8031-2412-3.
Michael Erbe u. a.:Das Zeitalter des Sonnenkönigs. Theiss, Darmstadt 2015,ISBN 978-3-8062-2953-0.
Pierre Goubert:Ludwig XIV. und zwanzig Millionen Franzosen. Propyläen, Berlin 1973,ISBN 3-549-07280-5.
Manfred Kossok:Am Hofe Ludwigs XIV. DVA, Stuttgart 1990,ISBN 3-421-06523-3.
Klaus Malettke:Die Bourbonen. Band 1:Von Heinrich IV. bis Ludwig XIV. (1589–1715). Kohlhammer, Stuttgart 2008,ISBN 978-3-17-020581-9.
Lothar Schilling:Das Jahrhundert Ludwigs XIV. Frankreich im Grand Siècle. 1598–1715. Wissenschaftliche Buchgesellschaft, Darmstadt 2010,ISBN 978-3-534-17428-7.
Gilette Ziegler:Der Hof Ludwigs XIV. in Augenzeugenberichten. Rauch, [[1964.
Militär un Kriegen
John A. Lynn:Giant of the Grand Siècle. The French Army 1610–1715. CUP, Cambridge 1999,ISBN 0-521-57273-8.
John A. Lynn:The Wars of Louis XIV 1667–1714. Longman, London 1999,ISBN 0-582-05629-2.
Paul Sonnino:Louis XIV and the origins of the Dutch War. CUP, Cambridge 1988,ISBN 0-521-34590-1.
↑Vgl. hierzu: Manfred Kossok:Am Hofe Ludwigs XIV. S. 25, un Olivier Bernier:Ludwig XIV. Die Biographie. S. 110; wat Ludwig XIV. vunwegen Politik un Staatswesen würklich meent hett, dor kiek na bi: Klaus Malettke:Ludwig XIV. von Frankreich. Leben, Politik und Leistung. S. 67ff
↑Magdalena Hawlik-van de Water:Der schöne Tod. Zeremonialstrukturen des Wiener Hofes bei Tod und Begräbnis zwischen 1640 und 1740, Freiborg/Wien 1989, S. 203-211.
