Dat IPA maakt dat bannig lichter, de Utspraak in Wöörböker un Lexika dartostellen. Bi dat Lesen vun IPA-Texten is aver ok Acht to geven:Bi manke Spraken, to'n Bispell datFranzöösche, gifft dat en allgemeen akzepteerte Standardutspraak (Orthophonie), bi annere Spraken nich. Ok wenn dat en fastsette Utspraak vun dat Amt gifft, will dat nich menen, dat de ok in'n Alldag bruuklich is. De Bandbreed vun een Luut kann veel gröter wenn (to'n Bispell in dat Düütsche de Ennen-er) as de Ünnerscheed vun ähnlichen Luutteken. Wat in een Spraak as korrekt oder falsch, as normal oder frömd, as verstännlich oder unverstännlich opfasst warrt, is för elkeen, de de Spraak blots selten oder noch nie nich höört hett, nich to estemeren.
In Wöörböker warrt nich selten en vereenfachte Tekensett bruukt, üm Leser ahn Vörkennis nich to verbiestern. So maaktCassell’s German Dictionary keen Ünnerscheed mang de verschillenen Utspraken vun dat düütscher, un ok nich vunwegen de apenere Utspraak vun en kortena,i,u unü gegenöver de jewelig lange Vokal. De Utspraak vun dat engelscheno warrt vun Traditschoon wegen allgemeen as[] weddergeven, ofschoonst in datbrittsche Engelsch in Wirklichkeit eher[] seggt warrt. Butendem warrt ok nich beacht, dat in manke Spraken ahn[]-(sch)-Luut dats mehrst eher as[] (jichtenswo twischens[] unIch-Luut[]) utsproken warrt, to'n Bispell in'tEuropa-Spaansche un in datNeegreeksche
Nipp un nau, as se lett, is de IPA-Notatschoon ok nich. To'n Bispell is dat[] in engl.book en blots wat zentraleret[], in datnorweegsche unsweedsche Woortsund en blots wat zentraleret[].
DeIPA-Tekentabell bruukt ünner anneren Bookstaven vun datlatiensche ungreeksche Alphabet, deelwies ok in afwannelt Formen. Jeed Teken betekent dörbi en Luut oder beschrifft en al angevenen Luut neger, de in en Spraak vun de Welt en Woort vun en anneret ünnerscheedt.
Dat internatschonale phoneetsche Alphabet is sprakenövergriepen; dat föhrt dörto, dat de Toorrnen vun en Teken na en Luut in en bestimmten Spraak nich op Dwang mit de Luuttoorrnen vun datsülvige Teken in't IPA identisch is. So steiht bispellswies dat Teken[] in't IPA för de Utspraak vun de Bookstavenfolgch in dat düütsche Woort "ich", ofschoonst dat IPA-Teken för de düütsche Orthographie frömd is; för de Transkriptschoon vun datFranzöösche, den sien Orthographie „ç“ as stimmloos "s" kennt, bruukt een dat Teken aver nich, wieldat dat de Luut[] dör nich gifft.
De Sünnerteken vun't Alphabet worrn inUnicode in de Beriek vun U+0250 bet U+02AF opnahmen.
Verwielt de Muuswieserblangen en Teken in düsse Tabellzell, warrt sien Unicode-Weert wiest; geiht een een op dat Teken, kriegt he denn so en korte Beschrieven asTooltip (Feld blangen de Muuswieser).
- Süh ok:Hööftvokal,Vokaltrapez
Bi de Konsonanten sünd verschedene Luftstroommekanismen to ünnerscheden.
De pulmonalen Konsonanten warrt mit utströmen Atenluft (dat heet: Luft ut de Lung) maakt (pulmonal-egressiv). To düsse Gruup tellt de mehrsten Konsonanten. Bi deEjektiven unImplosiven warrt de Luftstroom dörgegen dör Bewegen vun de Kehlkopp maakt. Bi de Ejektiven beweegt sik de Kehlkopp na baven, sodat Luft utströömt (glottal-egressiv); bi de Implosiven beweegt he sik na ünnen, sodat Luft inströömt (glottal-ingressiv). Klickluden (mannigmal ok as "Avulsiven" oder in't Engelsche as "clicks" betekent) kümmt dordör, dat Tong unGumensegel en afslaten Hohlruum billt, de dör en Trüch- un Daalbewegen vun de Tung gröter maakt warrt. Bi't Apen vun de Hohlruum finnt en Druckutgliek statt (Luft ströömt rin, daher velar-ingressiv), sodat en Luut maakt warrt.
Verwielt de Muuswieserblangen en Teken in düsse Tabellzell, warrt sien Unicode-Weert wiest; geiht een op dat Teken, kriegt he denn so en korte Beschrieven asTooltip.
De Afkörten "stl." steiht hier förstimmlos un "sth." förstimmhaft.
Düster achterleegte Felders betekentphysioloogsch unmöögliche Artikulatschoon. To'n Bispell is en glottalen Nasal unmööglich, wieldat bi en Versluss vun deStimmlippen keen Luft dör de Nees rutströmen kann usw.
Vun deSuprasegmentalen Tekens staht de Betonentekensvör deSülv, de se betekent, de Längtekens dörachtern.
| Teken | Unicode-Code | Bedüden | Bispellen |
|---|
| [] (keenApostroph) | U+02C8 | Hööftbetonen | April[],Backen[] |
| [] (keenKomma) | U+02CC | Nevenbetonen | Waterpiepen[], Ringelblomen[] |
| [] (keenDoppelpunkt) | U+02D0 | lang | Lack[], Daag[] |
| [] | U+02D1 | halflang | [] |
| [] | U+0306 | extrakort | [] |
| [] | U+002E (.) | Sülvengrenz | bö-ten[], Mu-se-um[] |
| [] | U+007C (|) | ünnerorrnte Intonatschoonsgrupp (Spreektaktgrenz) | Se hebbt Glück, nich wohr?[] |
| [] | U+2016 | överorrnte Intonatschoonsgrupp | |
| [] | U+035C oder U+0361 | Luutverbinnen (Liaison) | Zeddel[]] oder[] |
| Teken | Unicode-Code | Bedüden | Bispellen |
|---|
| [](Dubbelakut) oder[] | U+030Boder U+02E5 | sünnerlich hooch | [] |
| [](Akut) oder[] | U+0301oder U+02E6 | hooch | [] |
| [](Makron) oder[] | U+0304oder U+02E7 | middel | [] |
| [](Gravis) oder[] | U+0300oder U+02E8 | leeg | [] |
| [](Dubbelgravis) oder[] | U+030Foder U+02E9 | sünnerlich leeg | [] |
| [](Hatschek) | U+030C | stiegen | [] |
| [](Zirkumflex) | U+0302 | fallen | [] |
| [] | U+A71C | Downstep | |
| [] | U+A71B | Upstep | |
| [] | U+2197 | Global rise | |
| [] | U+2198 | Global fall | |
Bemerken:
- Unicode hett keen egen Teken för de mehrsten Konturtöne. Ansteed warrt Folgen ut Tekens för Registertönen bruukt un de naue Darstellen is denn en Saak vun de jeweelig Schriftaart, in de Regel dör OpenType-Regels:[] oder[] (in vele Browsers nich korrekt darstellt). Wieldat blots gresig wenig Schriftaarten de Kombineren vun Registertoon-Tekens verlööft, warrt faken dat ole System vun de Toonmarkieren dör hoochstellte Nummern vun '1' bet '5' bruukt, to'n Bispell [e53 e312]. Man jemehr Bruken hangt vun lokale Linguistiktraditschonen af; bi asiaatsche Spraken warrt "5" för den hööchsten Toon bruukt un "1" för den deepsten, bi de afrikaansche Spraken vice versa. Mannigmal gifft dat noch en ole IPA-Traditschoon, bi de de Konturtönen dör ünnersette Diakritika betekent warrt:[] fördeep-fallen undeep-stiegen.
| Teken | Unicode-Code | Bedüden | Bispellen |
|---|
| Phonatschoon (Süh ok Anmarken an de Enn vun de Tabell) |
| ünnerstellt: [] | U+0325 | stimmlos, bzw. nich-stimmt
stimmloset Spreken vun en normalerwies stimmhaften Luut, t.B. wieldat he vun twee stimmlosen Luden ümslaten is. | See[] (süüdlichet Düütsch)(hoochdüütsch) |
| överstellt:[] | U+030A | gut[] (süüdlichet Düütsch)(hoochdüütsch) |
| ünnerstellt:[] | U+032C | stimmhaft
Stimmhaftet Spreken vun en normalerwies stimmlosen Luut.
| [],[] |
| överstellt:[] | U+030C | [] |
| överstellt:[] | U+02B0 | aspireert | Tass[],[] |
| Naue Beschrieven vun en Vokal sien Artikulatschoon |
| ünnerstellt:[] | U+0339 | stärkerrundt | [] |
| överstellt:[] | U+0357 |
| ünnerstellt:[] | U+031C | weniger rundt | [] |
| överstellt:[] | U+0351 |
| [] | U+031F | wieder vörn | [] |
| [] | U+0320 | wieder achtern | [] |
| [] | U+0308 | zentraliseert | [] |
| [] | U+033D | to de Mitt zentraliseert | [] |
| [] | U+031D | afhaven | []
|
| [] | U+031E | afsenkt | []
|
| [] | U+0318 | vörverlagerte Tongenwörtel | [] |
| [] | U+0319 | trüchverlagerte Tongenwörtel | [] |
[]
kumbineerte Tekens:[] (U+025A),[] (U+025D) | U+02DE | rhootsch | [] |
| Nauere Beschrieven vun dat artikuleren Organ bi Konsonanten |
|---|
| ünnerstellt:[] | U+032A | dental | [],[] |
| överstellt:[] | U+0346 |
| [] | U+033C | linguolabial | [],[] |
| [] | U+033A | apikal | [],[] |
| [] | U+033B | laminal | [],[] |
| [] | U+0303 | nasaleert | Chance [[]] |
| Tosättliche Engdebillen |
|---|
| [] | U+02B7 | labialiseert | Glück[] |
| [] | U+02B2 | palataliseert | [],[] |
| [] | U+02E0 | velariseert | [],[] |
| [] | U+02C1 | pharyngaliseert | [],[] |
[]
kumbineerte Tekens:[] (U+026B) | U+0334 | velariseert oder pharyngaliseert | [] |
| [] | U+02C0 | glottaliseert | |
| Aart vun de Verslusslösung förPlosiven |
|---|
| [] | U+207F | nasale Verslusslösung | Redner[] |
| [] | U+02E1 | laterale Verslusslösung | Handlung [[]] |
| [] | U+031A | keen höörbare Verslusslösung | stimmt[] |
| Silbizität |
|---|
| ünnerstellt:[] | U+0329 | süülvsch | reden[] |
| överstellt:[] | U+030D | Regen[] |
| ünnerstellt:[] | U+032F | nichsüülvsch | Kreis[] |
| överstellt:[] | U+0311 |
| Stimmqualität |
|---|
| ünnerstellt:[] | U+0324 | mit Puust | [],[] |
| överstellt:[] | U+0308 |
| ünnerstellt:[] | U+0330 | knarrig | [],[] |
| överstellt:[] | U+0303 |
Anmerken: Of mit Diakritika versehnen Tekens Äquivalenten to de jeweelig anneren Tekens vun de Artikulatschoonsaart un vun de Artikulatschoonsoort sünd, is vun deIPA nich vullstännig fastleggt worrn. In de "Handbuch der International Phonetic Association" heet dat dörto: "Es ist strittig, ob[] und[] phonetisch identische Laute bezeichnen, und dasselbe gilt für[] und[]. Möglicherweise werden bei der Unterscheidung zwischen[] und[] oder[] und[] unterschiedliche Dimensionen einbezogen, die von der Stimmbandvibration unabhängig sind, wie etwa Gespanntheit gegenüber Ungespanntheit in der Artikulation, sodass die Möglichkeit, Stimmhaftigkeit separat zu bezeichnen, wichtig wird. Es kann aber in jedem Fall vorteilhaft sein, wenn man in der Lage ist, die lexikalische Form eines Wortes beizubehalten […].“ (Översetten: "Dat is strittig, of[] un[] phoneetsch identsche Luden betekent, un datsülvige gillt för[] un[]. Mööglicherwies warrt bi de Ünnerscheden twüschen[] un[] oder[] un[] ünnerscheedliche Dimenschonen toraattrocken, de vun de Stimmbandvibratschon unafhängig sünd, as woll Spanntheit gegenöver Unspanntheit in de Artikulatschoon, sodat de Mööglichkeit, Stimmhaftigkeit separat to beteken, wichtig warrt. Dat kann aver in elk Fall vördeelhaft ween, wenn een in de Laag is, de lexikaalsche Foorm vun en Woort bitobehalen [...].")
Tekens mit Ünnerlängde köönt dör en överstelltet Diakritikum uttekent warrn. Standardmatig schüll aver mit ünnerstellte Diakritika uttekent warrn, wenn beide Mööglichkeiten bestaht.
Dat IPA is nich dat eenzige System för de Notatschoon vun Spraakluden. In de Lööp vun de Tiet geev dat eenige Versöken, Luden exakter dörtostellen as in de herkümmliche Rechtschrieven. Al 1855 verapentlich de düütsche ÄgyptoloogKarl Richard Lepsius sienStandardalphabet „zur Darstellung ungeschriebener Sprachen und fremder Zeichensysteme in einer einheitlichen Orthographie in europäischen Buchstaben“. Överarbeidt keem dat Wark 1863 nich blots op Düütsch man ok op Engelsch rut. Texten ut de Tiet över de Luden vun de menschliche Spraak beleggt, dat dit Standardalphabet as Luutschrift opfasst worr. Eenige vun sien Tekens sünd in dat IPA-Alphabet ingungen. För düütsche Transliteratschonen (also Weddergaven vun de Schrieven) worr sien an detschechische Orthographie orienteerte Ünnerscheden verscheden artikuleerte Zischluden övernahmen, nich aver in de IPA-Luutschrift.
Mit de NotatschonenSAMPA (för 7 europääsche Spraken) unX-SAMPA (deSAMPA-Verwiedern för dat vullstännig IPA) worrn vun europääschen Phonetikern un Spraakingenieuren in'n Rahmen vun multilingualen spraaktechnoloogschen EU-Forschensprojekten in de 1980er Johren Alphabeten rutfinnt, mit de IPA-Tekens in'nASCII-Code schreven warrn künnen. Düsse Kodieren, de dat IPA exakt afbillt un in de Spraaktechnologie bannig verbreedt sünd, hett folgenden Sinn:
- Uttuusch vun phoneetsche Daten (Transkriptschoonsdateien un Spraaksingal-Annotatschoonsdaten) in eenfache Textfoorm.
- Eenfache programmiertechnische Verarbeiden vun Transkriptschonen in de automaatschen Spraakerkennen un in de Spraaksynthees.
- Eenfache Överpröfen un Redakschoon vun phoneetsche Daten bi de gliektiedige maschinelle Leesbarkeit.
- Tastaturfründliche Ingaav vun allen mit dat IPA darstellbaren Luden.
Düsse Kodieren worrn nich för de allgemene Darstellung vun dat IPA in Verapentlichungen rutfunnen, warrt aver faken in technisch-wetenschaplichen Verapentlichungen för en Datendarstellen bruukt. För allgemene Verapentlichungszwecken, ok in't Innernet, sünd standardiseerteUnicode-Tekensetten, de eher Text-Utgaav- as -Ingaav-orienteert sünd, beter eegnet. Unafhängig vunSAMPA unX-SAMPA worr vun Innernetbrukers in de fröhen 1990er Johren dat ähnlicheKirshenbaum-Alphabet rutfunnen, dat sik aver nich dörsetten kunn. In de USA warrt vörwiegen för de engelsche Spraak faken dat "Klattbet" oder dat "Arphabet" in de Spraaktechnologie bruukt.
