Guinea (franzöösch:La Guinée [IPA|giˈne]) is en Land inAfrika. Datwestafrikaansch Land hett Togang to’nAtlantik, de Hööftstadt isConakry. Guinea grenzt anGuinea-Bissau,Senegal,Mali, deElfenbeenküst,Liberia unSierra Leone. Fröher weer Guinea enfranzööscheKolonie, man an’n2. Oktober1958 is dat Land unafhangig worrn. DeAmtsspraak is aver ok vundaag noch Franzöösch.
Dat Land hett 9.690.222 Inwahners, de up en Flach vun 245.857 km² leevt. Ofschoonst in den Grund vun Guinea sunnerlich veelRohstoffen liggen doot, is dat Land utpovert un de meisten Inwahners sund arm. Dat is nich beter wurrn, as versöcht wurrn is, in Guinea denSozialismus intorichten, un ok nich unner deDiktatuur vunSékou Touré.
Guinea liggt in Westafrika twuschen 7° un 12° Noord un 8° bit 15° West. Dat gifft allerhand Bargland dor, to'n deel höört de to denBöverguineasüll. In de westliche Midden vun dat Land höört to düsse Süll ok dat Bargland vunFuta Djalon. Dat is bit to 1.537 m hooch. In den butersten Süüdosten vun Guinea an de Grenz na deElfenbeenküst hen liggt deMont Nimba mit siene 1.752 m. Dat is de hööchste Barg in beide Länner. Siet1982 höört dat Natuurschuulrebeet dor umto to dat Weltkultur- un Naturarv vun deUNESCO.
In Guinea liggt de Borns vun grote afrikaansche Strööm:Gambia,Bafing,Niger un verscheden annere Strööm gaht dor los. En groten Deel vun Westafrika warrt vun düsse Strööm ut mit Water versorgt.
In dat Johr2006 leven in Guinea bi 9,7 Mio. Inwahners. 2/3 sünd up'n Lanne tohuse, 1/3 wahnt in de Städer.
Dat Öller vun de Inwahners:
- 0–14 Johre: 44,4 %
- 15–64 Johre: 52,4 %
- 65 Johre un öller: 3,2 %
De Hälft vun de Inwahners vun Guinea is unner 17 Johre oold. In'n Dörsnitt weert de Lüde in Guinea bi 42 Johre oold. Jedet Johr weert dat 2,37% mehr Lüde, de in Guinea leven doot.
Dat gifft um un bi 20 Völker in Guinea. De dree gröttsten Gruppen sünd deFulbe(Felatta) 40 %,Malinke 30 %, unSusu 20 %. Se bekennt sik to'n groten Deel to'nIslam. De lüttjern Völker sünd woll de Resten vun de eersten Inwahners vun dat Land. Dor hannelt sik dat üm deKpèlè,Kissi, Toma un Baga bi. Se maakt alltohopen bi 10 % vun de Inwahners ut un hoolt sik tomeist an de olenNaturreligionen.
Sunnerlich in de Städer gifft dat ok Inwannerers ut denLibanon. De eersten vun jem sünd al vör mehr as 100 Johren in dat Land kamen. Se hefft en groten Deel vun den Hannel un vun de Hotels in ehre Hannen.
Tomeist glöövt de Guineers an densunnitischen Islam. Bi 90% vun de Inwahners sünd Muslimen, bi 5% hoolt sik an de Naturreligionen un ok bi 5% sündChristenlüde. Mank de christliche Minnerheit inConakry un inWooldguines hett deRöömsch-kathoolsche Kark de meisten Anhängers:
1726 is inFouta Djallon, in dat hüdige Middelguinea, deTheokratie vun deFulbe upkamen. Se is eerst1905 toenne gahn, as de leste König vunLabé,Alpha Yaya, nahDahomey versleppt wurrn is.
Vun1850 af an isFrankriek dor gründlich bigahn un hett versöcht, enKolonie ut dat Land to maken. Sunnerlich in Böverguinea hett dat dor duchtigen Wedderstand gegen geven unner den AnföhrerSamory Touré. Man1892/1893 is dat hüdige Guinea denn doch Deel wurrn vunFranzöösch-Westafrika.
An'n2. Oktober1958 hett Guinea as eenzige Kolonie vun Frankriek in Afrika afstimmt, dat Land scholl nu heel un deel unafhängig weern. De eerste Republik unnerSékou Touré is utropen wurrn un mit Frankriek is dat Land in'n Striet ut'neen gahn.
atlas Guinea
Chimpanzé de Bossou
