Lasker weer de jüngste Söhn vun denjöödschenKantor Adolf Lasker un de sien Fru Rosalie Israelssohn. He harr twee Süsters, Theophila un Amalia, un een Bröer, Bertold. 1879 hett Lasker Berlinchen un keem to sien BröerBertold Lasker nah Berlin, wo Bertold Medizin studeer. Emanuel besöch dor dat Gymnasium. As Twalfjohriger hett he vun sien Bröer dat Schachspeel lernt, dat hüm allerdings nah Ansicht vun sien Öllern to düchtig vun sien Schoolplichten afhull. 1887 hebbt se hüm dorum up dat Gymnasium inLandsberg an der Warthe schickt, wo he 1888 sien Abitur afleggen dee. Sien Bröer Bertold, blangenbi ok en gooden Schachspeler, weer van 1894 bit 1903 mit de SchrieverinElse Lasker-Schüler verheiraadt.
1889 fung Lasker an, Mathematik in Berlin to studeeren, aber een Johr dorup is he all nahChöttingen wesselt. Noch in dat sülvige Johr fung sien internatschonale Schachkarriere an, as he dat Hööftturnier vunBreslau winnen kunn. 1890 wunn he tosommen mit sien Bröer en Meesterturnier in Berlin un wunn gegenHenry Edward Bird in en Wettkamp inLiverpool mit 8,5:3,5 (+7, −2, =3; söben Siege, twee Verluste un dree Unentschieden). 1891 hett he sück entslooten, sien Studium to ünnerbreeken un as Beropsspeler nahLondon to gahn. Dor fier he en Völtall vun Erfolgen in Turnieren un Wettkämp, ünner annern hett heJoseph Henry Blackburne mit 8:2 (+6, −0, =4) besiegt. Van 1892 bit 1893 geev he en Schachblatt, denLondon Chess Fortnightly, herut. 1893 folg he den WeltmeesterWilhelm Steinitz över den Atlantik un nehm sien nee Wahnsitz inNew York City. Ok dor gelung hüm dat, grooten Indruck up dat schachinteresseert Publikum to maaken. Nah wiederen Erfolgen in Wettkämpen un Turniersiegen Laskers in de nee Welt funnen sück genögend Geldgever in denUSA unKanada, um en Weltmeisterschaftskamp mit Wilhelm Steinitz to veranstalten.
Steinitz (links) un Lasker (rechts) wiels hör Weltmeesterschapskamp 1894.
Van' 15. März bit to' 26. Mai 1894 funn de Wettstriet um den Titel statt. Mit 10 Siegen bi 5 Nedderlagen un 4 Unentschieden wurr Lasker överleegen de tweet offiziell Schachweltmeester. He speel in dissen Wettstriet nich besünners spektakulär, hett aber de Swachheit vun sien Gegner, de all den Tipp vun sien Karriere överschreeden harr, bannig effizient ut. In sien eerst Turnier as Weltmeester inHastings 1895 muss he aber den AmerikanerHarry Nelson Pillsbury den Sieg överlaaten. In dat sülvige Johr keem sien eerst SchachbookCommon sense in chess (Gesund Minschenverstand in' Schach) herut, dat up Vördrääg beruhen dee, de he in engelsch Schachclubs hollen harr.
Lasker hett bit 1896 överwiegend in de USA leevt. He geev Steinitz 1896/1897 en Revanchewettkamp inMoskau, de he noch düütlicher mit 10 Siegen, 2 Nedderlagen un 5 Unentschieden wunn. Denn truck he sück bit 1899 vun' Schach torüch, um sien Studium inHeidelbarg un Berlin forttosetten. 1900 kreeg he sien Doktertitel (Dr. phil. (Mathematik)) an deUniversität Erlangen mit sienDissertatschoonÜber Reihen auf der Convergenzgrenze (verapenlicht 1901).
1899 övernehm Lasker de Redaktschoon vun datDüütsch Schachblatt un behull de ok nah sien Översiedeln 1902 nah New York. Dor hett he plaant, en akdeemsch Loopbahn intoslahn. Dat harr he all siet sientPromotschoon vör, aber sien Versöök, en Stäe an Universitäten in Düütschland unEngland (Manchester) to kriegen, sünd fehlslahn. Ok deColumbia University in New York nehm hüm nich an. Lasker weer also dwungen, sück starker as Beropsschachspeler to verdingen. 1904 geev he de Redaktschoon vun datDüütsch Schachblatt up un hett datLasker's Chess Magazine grünnd, dat in New York rutkeem. Lasker sien vergevens Bemühungen um en akadeemsch Anstellung al Mathematiker hebbt dorto führt, dat he sück in disse Tiet mehr dePhilosophie towennen dee. 1907 keem in New York sien eerst philosophische Schrift sowohl up Engelsch, as ok up Düütsch herut:Struggle unKampf. In dat sülvig Johr hett he eerstmals siet 1897 sien Weltmeestertitel verteedigt: Verscheeden amerikaansch Klubs weern Gastgever vun de unglieken Kamp, de van 26. Januar bit to'n 6. April utdragen wurr. Lasker wunn tegen den US-amerikaansch Meester un Winner vun völ internatschonal TurnierenFrank James Marshall ahn overhoopt en Partie verloren to hemm, överleegen mit 11,5:3,5 (+8, −0, =7).
1908 kehr he nah Düütschland torüch un nehm sein Wahnsitt in Berlin. Van' 17. August bit 30. November 1908 speel he tegen sein Old RivalenSiegbert Tarrasch en Wettkamp um de Weltmeesterschap, de 1892 en Herutfordern vun de dormals noch unbekannten Lasker aflehnt harr. De Wettkamp funn inDüsseldörp unMünchen statt, Lasker wunn düütlich mit 10,5:5,5 (+8, −3, =5). Sien TietschriftLasker’s Chess Magazine geev he in' Januar 1909 up. 1910 speel he den woll spannendsten Wettkamp in sien Leven. De ÖösterriekerCarl Schlechter harr Lasker herutfordert un wies hüm mit den utgleeken Endstand (5:5; +1, −1, =8), dat he en würdiger Herutforderer weer. Lasker leeg bit to de letzte Partie torüch un kunn den Titel eerst dör en Sieg in de 10. Partie retten. Speelöörd weernWien un Berlin. De öösterrieksch SchrieverThomas Glavinic hett dissen Wettkamp mit sien RomanCarl Haffners Liebe zum Unentschieden (Berlin, 1998) en literarisch Denkmal sett. In dat sülvig Johr hett Lasker sien Titel ok tegen den poolsch-franzööschen MeesterDawid Janowski verteedigt. Överleegen wunn he den Wettkamp, utricht van' 8. November bit 8. Dezember in Berlin, mit 9,5:1,5 (+8, −0, =3).Neben de Schriever Thomas Glavinic erwähnt noch en anner Schriever,Stefan Zweig, Lasker in en vun sien Warken. In deSchachnovelle stellt he den fiktschonalen Protagonisten vun sien Wark in een Reeg mit Aljechin, Capablanca, Tartakower, Lasker un Bogoljubow.
An' 1. März 1911 hett Lasker in Berlin de SchrieverinMartha Cohn heiraadt. In dat sülvig Johr kreeg he eerstmals en Herutfordern vun den jungenKubanerJosé Raúl Capablanca to en Weltmeesterschapskamp, doch disse as ok de folgend Verhandlungen mitAkiba Rubinstein över en Match sünd in de Folgetiet scheitert. Nich toletzt ünner den Indruck vun dat Schicksal vun de in noor finanziellen Verhältnissen storven Vörgänger Wilhelm Steinitz hett Lasker vun sien Herutforderers hooch Wettkampinsatzen, de de aber faken nich upbringen kunnen. He hett ok Versöök unnernommen, för de Partien vun sein Wettkämpe datOorheverrecht to beansprööken un sück dat alleenig Publikatschoonsrecht vortobehollen, kunn dat aber nie nich dörsetten.
1913 hett he en Landhuus in Thyrow biTrebbin süüdlich vun Berlin köfft un hett sück in disse Tiet ok as Buer versöcht. Wiels he aber nich besünners praktisch veranlaagt weer, harr he up dit Rebeet kien Spood.
Van' 21. April bit 22. Mai 1914 funn in St. Petersburg een vun de bedüüdenst Turniere in de Schachhistorie statt. Tonächst hebbt 11 Meesters en Runnenturnier speelt, dat vun Capablanca (8 Punkte) vör Lasker, Tarrasch (jeweils 6,5), Aljechin un Marshall (jeweils 6) wunnen wurr. Disse fiev Spelers sünd denn noch mal düppelrundig tegen'nanner antreden, wobi de tovör reckt Punkt mitnommen wurrn. In dit Finale hett Lasker dat schafft dör energisch Speel, den Vörsprung vun Capablanca uptohalen. Ut 8 Partien hett he noch söben Punkte halt 7 Punkte (6 Siege, 2 Remis), keem dormit up all tosommen up 13,5 Punkte un wurr Turniersieger vör Capablanca, de up 13 Punkte keem. In dat Turnierbook schreev Lasker sien Rivale Tarrasch, dat dat Antrittsgeld vun över 4000 Rubeln, dat Lasker vun de Organisatoren kreegen harr, angesichts vun sien wiest Leistung nich to hooch ween weer.[1]
Dör den Utgang vun den Eersten Weltkrieg hett he sien inKriegsanleihen investeert Vermögen verloren. Lasker harr sück, as völ düütsch Jöden, patriotisch wiest un sogor 1916 en Broschüre mit den TitelDie Selbsttäuschungen unserer Feinde verapenlicht, in de he de Kriegsgegner vun Düütschland kritiseeren dee. In de Nahkriegstiet hett sück Lasker starker mit de Philosophie befaat und geev 1919 sien HööftwarkDie Philosophie des Unvollendbar herut.
En nee Versöök vun Capablanca, mit Lasker um de Weltmeesterschap to spelen, scheiter 1920 ut finanziellen Grünnen. Lasker weer bereit, freewillig up den Titel to verzichten un hüm an Capablanca to övergeven. Toletzt funn denn dochh noch en Wettkamp van' 15. März bit 28. April 1921 inHavanna statt. Lasker muss dat ungewohnt dat tropisch Klima uthollen un hett den Kamp nah 14 Partien bi den Stand vun 5:9 (+0, −4, =10) upgeven. Capablanca wurr nee Weltmeester, nahdem Lasker dissen Titel 27 Johr lang dragen harr.
Lasker wunn 1923 inMährisch-Ostrau un 1924 in New York twee bannig stark besett Turniere. Dat New Yorker Turnier gellt as en vun de bedüüdensten överhoopt in de Historie vun dat Schach. Dor speel Emanuel Lasker ok de beid eenzig beid Turnierpartien gegen sien NamensvedderEdward Lasker. In een vun disse Partien hull Emanuel Lasker en Endspeel mit [[Toorn-Lichtfiguren-Endspeel#Toorn un Buer gegenPeerd|Peerd gegen Toorn un Buer]] remis, wat as en vun de gröttsten Defensivleistungen in sien Karriere gellt. In dat dübbelrundig Turnier hett Weltmeester Capablanca den Exweltmeester mit 1½:½ slahn, doch Emanuel Lasker wunn dat Turnier in dat Öller vun 55 Johren, un zwar mit 16 Punkten ut 20 Partien mit 1½ Punkten Vörsprung vör Capablanca mit 14½ Punkten un mit 4 Punkten Vörsprung up den tokünftigen WeltmeesterAljechin. 1925 hett he Capablanca inMoskau, wo he Tweet achterEfim Bogoljubow wurr, nochmals um een halben Punkt överhalt. Dat Moskauer Turnier sull nu för lang Tiet dat Enn' vun Lasker sien Schachkarriere bedüüden. In dat sülvig Johr keem sienLehrbuch des Schachspiels herut, in dat he ünner annern de Verdeensten vun sien Vörgänger Steinitz um dat Utforschen vun dat Positschoonsspeel wüürdigen dee. Dat Book enthollt tallriek philosophisch Exkurse un tellt hüüd to de Klassikers vun deSchachliteratur. Buterdem hett he tosommen mit sien Bröer Bertold en vun sienmachologischen Philosophie inspireertexpressionistischDrama,Vom Menschen die Geschichte verapenlicht, dat allerdings kien Spood up de Bühn harr. Siet 1926 hett he sück mehr mit datGo-Speel befaat, dat he all siet 1910 intensiv pleeg. He gull bald as en Konkurrent vun den besten dormaligen düütschen Go-Speler, den BerlinerFelix Dueball, de he 1930 in en Turnierpartie, deren Notatschoon erhollen is, besiegen kunn. Neben Go wurr ok datBridge-Speel en Betätigungsfeld för Lasker. Buterdem gull he as goodPoker-Speler. 1927 hett he in Berlin enSchule für Verstandesspiele grünnd. In disse Tiet hett he ok dat BrettspeelLaska, en Variante vun datDaamspeel, un deLasker-Möhlen utfunnen. 1929 keem sien BookDas verständige Kartenspiel herut, 1931Das Bridgespiel,Das Skatspiel unBrettspiele der Völker. 1932 hett Lasker sein Afscheed vun dat Schach ankünnigt un plaan, sück nu ganz mit Bridge to befaaten.
De repressiveantisemitisch Politik, de deMachtgriepen vun deNatschonalsozialisten Anfang 1933 in Düütschland mit sück broch, hebbt Lasker un sien Frau in de Flucht slahn. Nah eenjohrigen Upenholt in denNedderlannen truck dat Ehepoor 1934 nahLondon. Lasker nehm nu sien Schachtätigkeit weer up, wiel he sonst nich to Geld kommen kunn. Neben dat Schrieven för Schachspalten geev he vermehrt Simultanvörstellungen un nehm 1934 inZürich an en internatschonal Turnier deel, bi dat he up den fievten Platz keem. .
1935het hüm deAkademie der Wissenschaften inMoskau in deSowjetunion inlaaden. De Inlaaden enthull ünner annern en stännig Liddmaatschap in de Akademie. Lasker nehm an un gung nah Moskau. Sien Levensünnerholt verdeen he offiziell an en mathematisch Institut, sien Hööftwirken bestunn aber in dat Schachtraining mit sowjeetsch Meesterspelers un allgemeen Populariseeren (Simultanreisen etc.) vun dat Schach in den UdSSR. Bi dat bannig stark besett internatschonal Turnier vun Moskau 1935 kemm he up den darten, bi dat Moskauer Turnier 1936 up den sössten Platz. Sien letzt internatschonal Turnier speel he 1936 inNottingham. Hier hebbt Capablanca un Botwinnik gemeensam mit je 10 ut 14 wunnen, den darten Platze hebbt sück Reuben Fine, Samuel Reshevsky un WeltmeesterEuwe mit je 9½ deelt, Aljechin belegg Platz 6 mit 9 un Samuel Flohr un Emanuel Lasker hebbt sück Platz 7 mit je 8½ Punkten deelt. Gegen de dree Eersten hett de 67-johrig Lasker twee Punkte haalt. 1937 schreev he in de Sowjetunion de VertellselsWie Wanja Meister wurde, de eerst 2001 in dat düütsch Original rutkeem. Tovör keem 1973 en russisch Översetten herut.
Besörgt över de immer starker wurrn Gewalt wiels denGrooten Terror hett Lasker 1937 en Gelegenheit bruukt, um de UdSSR to verlaaten. Nah en Besöök bi sien Steefdochter inNew York bleeven de Laskers in den USA. 1938 wurr hüm un sien Ehefru dedüütsch Staatsbörgerschap aferkannt. De materiell noorste Tiet hett dat Ehepaar in den letzten Levensafsnitt vun Lasker dörleevt. Enn' 1940 wurr Lasker krank, mit Anfang vun dat nee Johr wurr he in datMount Sinai Hospital in New York inleefert. Trotz en Bloodspenn vun sien FrüendJoseph Platz is he an' 11. Januar 1941 storven. Sien Graff befind sück up den KarkhoffBeth Olom inQueens.
Lasker sien Speelstil weer pragmatisch un kämperisch; Aljechin hett hüm in dat Turnierbook, New York 1927, as „unübertroffenen Turnierkämpfer“ betekent. He gull as Speler mit anspröökloosAnspeelvörbereitung, hett aber man minn Fehlers maakt un kunn schlechtere Stellungen besünners goot verteidigen. In'tEndspeel weer Lasker to sien Tiet nich to överdrapen. Sien Verteidigungsküste weern völ Schachmeesters en Radsel, up dat se in hör Vertwiefeln verscheeden „Antwoorten“ to geven wussen: För Tarrasch harr Lasker schlichtGlück,Réti funn Laskers Spielpsychologisch. Mangels endüüdig eegen Utsaagen vun Lasker wurrd in dissen Tosommenhang faken en Satz ut de Biographie vun Hannak ziteert:(Lasker) hat nicht der wissenschaftlich richtige Zug, sondern immer nur der für den konkreten Gegner unangenehmste Zug interessiert. Dit Verdikt is sietdem tooi mit de Naam vun Lasker verbunnen, ofschons in letzt Tiet vör allen vunRobert Hübner Versöök ünnernommen wurrn to verkloren, wieso dat to de Tiet to sückse undifferenzeerten Oordeelen kommen dee. Hübner seggt, dat dat up Meesterebene blots en ganz lütten Speelruum för psychologische Överleegen gifft un nich stellungsgemäße Tüüg in de Regel wiedderleggt wurrn. Bi Réti, de gegen Lasker meest chancenloos weer, is dornah vun enProjektschoon vun sien eegen Ängste uttogahn.
As Bispeel för Lasker sien angeblich psychologischen Stil wurrd faken sien Partie tegen Capablanca bi dat Turnier in St. Petersburg 1914 anführt. De Partie muss he unbedingt winnen, um noch Turniersieger wurrn to können. To de Överraschen vun sien Gegner wähl Lasker de as harmlos gellendSpaansch Aftuuschvariante. Capablanca weer dorup nich instellt un hett de Partie verloren.
In'Evans-Gambit de Variante 1.e4 e5 2.Sf3 Sc6 3.Lc4 Lc5 4.b4 Lxb4 5.c3 La5 6.d4 d6 7.0-0 Lb6 8.dxe5 dxe5 9.Dxd8+ Sxd8 10.Sxe5 Le6. Dorbi verschafft sück Swaart dör Rückgaav vun den Mehrbuern en solide Stellung, wat gegen Angreepsspeler ok psychologisch vun Vördeel is. Nahdem Lasker disse Verteidigung empfahlen harr, wurr dat Evans-Gambit in de Turnierpraxis blots noch selten anwendt.
Laskers hööchsthistorsch Elo-Tall weer 2878 in' Mai 1894. he leeg in 292 verscheeden Maanden, also knapp 25 Johr lang, up Platz 1 vun de Weltranglist. Dat eerste Mal weer dat in' Juni 1890, dat letzte Mal in' Dezember 1926.
Lasker weer okMathematiker unPhilosoph. 1900 hett hepromoveer he an deUniversität Erlangen över unendlicheReegen. DeDissertatschon drocht den TitelUeber Reihen auf der Convergenzgrenze (26 Sieden). 1905 hett he in de TietschriftMathematische Annalen (Band 60, S. 20–116) en bedüüdend mathematisch Arbeit to de Theorie vun deModuln unIdeale verapenlicht, de later vunEmmy Noether wiederentwickelt wurr. Lasker weer mitAlbert Einstein bekannt un hett mit hüm över physikaalsch Probleme disputeert. Dorbi stell Lasker die Konstanz vun deLuchtgeschwindigkeit in' Vakuum in Fraag. Trotz hör ünnerscheedlich Meenungen in disse Fraag schreev Einstein för de 1952 rutgeeven Lasker-Biographie vunJacques Hannak en Geleitwoort, in dat he Lasker as en vun de interessantst Minschen beteken de, de he in sien laat Johren kennenlernt harr.
Lasker sien eerste philosophisch Arbeit keem 1907 in New York in en engelsch(Struggle) un en düütsch Utgaav(Kampf) herut. Dorin schrifft Lasker över en „Wetenschap vun den Kamp“, de heMachologie nömmt. Dorbi treckt he Prinzipien ut dat Schachspeel un överdrocht dat up anner Levensberieken. De Schrift wurr 2001 mit en Nahwoort vunLothar Schmid nahdruckt (ISBN 3-935035-08-X). Sien Theorien führ Lasker later in twee umfangrieker Warken (Das Begreifen der Welt, 1913, unDie Philosophie des Unvollendbar, 1919) wieder ut. De Böker wurrn aber vun de Fachwelt meest nich beacht. Dormit weer Lasker nich tofräe, wiel he hoopt harr, dat hüm sien philosophisch Arbeiten en langer anhollen Roop as sien schachlich Leistungen indragen deen. Ofschons he up Empfehlung vnPaul Natorp Liddmaat vun deKant-Sellschopp wurr, gull Lasker up dat Rebeet vun de Philosophie tietlevens as „Autodidakt und Außenseiter“ (Ulrich Sieg). 1965 hett hümGeorg Klaus as en Vörlöper vun deSpeeltheorie betekent (Deutsche Zeitschrift für Philosophie Band 13, Seiten 976–988).
Kört vör sien Dood hett he noch en politisch Schrift (The Community of the Future, 1940) verapenlicht, in de he sück mit sollschoplich Problemen befaat hett. Um de Arbeitslosigkeit to bekämpen sleiht he ünner annern de Bildung vunGenossenschapen un nee Utbillensinrichtungen vör.
Lasker hett sück mit völ anner Spelen as Theoretiker un Utfinner befaat. Bi deBrettspelen hett he datMöhlen-Speel dordör to reformeeren versöcht, dat he jeden Speker teihn (statt negen) Steens geev un hüm to’n Anfang de Wahl leet, entweder en nee Steen intosetten oder en all sett Steen to trecken. DatDaam-Speel hett he to dat SpeelLaska wiederentwickelt, bi dat – ünner annern – slahn Steens nich vun dat Brett wegnommen wurrn, sonnern ünner den Steen, de slahn deiht mit nommen wurrn; sleiht also een Steen mehrfach, kann he ganze ‚Toorns‘ mit sück führen; well aber so en ‚Toorn‘-Steen sleiht, dröfft aber blots den böversten Steen ‚mitnehmen‘, so dat de ‚Rest-Toorn‘ ok de Partei wesseln kann; dat Speel entwickelt en ganz neeoordigen Charakter. Ok mit Kortenspelen (vör allenPoker) hett he sück theoretisch befaat un dorto ok schreven.
DeEmanuel Lasker Gesellschaft wurr an’ 11. Januar 2001 inPotsdam grünnd. Se befaat sück mit dat Wirken vun Lasker, aber ok anner Themen vun de Schachgeschichte un Schachkultur.
Michael Ehn:Lasker–Schlechter 1910, Neue Fakten aus Wiener Quellen. SchachReport 1995/8 S. 71–74, 1995/9 S. 69–72
Richard Forster, Stefan Hansen, Michael Negele (Hrsg. im Auftrag der Emanuel Lasker Gesellschaft Berlin):Emanuel Lasker: Denker, Weltenbürger, Schachweltmeister. Exzelsior-Verlag, Berlin 2009, 1079 Seiten.ISBN 978-3-935800-05-1
Bernd Gräfrath:Ketzer, Dilettanten und Genies: Grenzgänger der Philosophie, Hamburg: Junius, 1993,ISBN 3-88506-227-5, darinDas Leben als Optimierungsproblem: Emanuel Laskers "Philosophie des Unvollendbar", S. 133-159.
Jacques Hannak:Emanuel Lasker: Biographie eines Schachweltmeisters. Siegfried Engelhardt Verlag, Berlin, 1952
Robert Hübner:Emanuel Laskers Stilbegriff. ChessBase Magazin Nr.93, April 2003, Seite 14-19
Robert Hübner:Der Wettkampf Lasker–Schlechter. Schach 1999, Heft 5 Seite 39-47, Heft 6 Seite 49-60, Heft 8 Seite 53-66, Heft 10 Seite 36-47, Heft 11 Seite 53-61
Robert Hübner:Der Weltmeisterschaftskampf Lasker–Steinitz 1894 und weitere Zweikämpfe Laskers. Edition Marco, Berlin 2008,ISBN 978-3-924833-56-5
Elke-Vera Kotowski (Hrsg.):Emanuel Lasker: homo ludens, homo politicus. Verlag für Berlin-Brandenburg, Potsdam 2003,ISBN 3-935035-15-2
Isaak und Wladimir Linder:Das Schachgenie Lasker. Sportverlag Berlin, 1991,ISBN 3-328-00399-1
Ludwig Rellstab (Hrsg.),Weltgeschichte des Schachs. Lieferung 11: Dr. Emanuel Lasker 573 Partien, Wildhagen, Hamburg 1958
