De Naam vun dat Element geiht direkt torüch op datgreeksche αρσενικόν (arsenikón), wat de Beteken weer för dat ArsenmineralAuripigment un sik al biDioskurides in’t 1. Johrhunnert findt. De greeksche Beteken schient ehr v Oorsprung in’t Middelpersischeal-zarnik (goldklöört) to hebben.Volksetymologsch is de Naam verkehrterwies vun dat greeksche Woortarsenikós afleidt worrn, warrtstark oderMännlich bedüdt. De Beteken Arsen is eerst siet dat 19. Johrhunnert in Bruuk. Dat Atomteken weer 1814 vunJöns Jakob Berzelius vörslahn.
De eerste nawiesbor Kontakt vun Minschen mit Arsen weer in’n 3. Johrdusend v. Chr. un keem togang in de Hoor vun de in’t Gletscheries in deAlpen funnenMumie, de algemeen as „Ötzi“ begäng worrn is. In de Hoor leet sik Arsen in gröttere Mengden nawiesen, wat vun deArchäologen as Henwies sehn warrt, dat de MannKopper verarbeidt hett. Kopperierz is faken mit Arsen verunreinigt.
In de klass’schen Antike weer Arsen as deArsensulfiden Auripigment (As2S3) unRealgar (As4S4) begäng, de t. B. vun den GreekenTheophrastos beschreven weern. Un ok de PhilosophDemokrit wüss in’t 2. Johrhunnert v. Chr. över Arsenverbinnen Bescheed. DeLeidener Papyrus ut dat 3. Johrhunnert lett dorop sluten, dat se nütt weern, ümSülver golden to farven un Kopper witt.
Alchemistisch Teken för Arsen
De röömsch KaiserCaligula schall in’t eerste Johrhunnert en Projekt to’n Herstellen vunGold ut Auripigment in Opdrag geven hebben. DeAlchemisten hebbt nawiesbor al Arsenverbinnen kennt, wiel de in dat antike WarkPhysica et Mystica nöömt weer. Se vermoden en Verwandtschop mit de ElementenSwevel unQuecksülver.Arsen(III)-sulfid (Arsenik) weer as Malerfarv in Bruuk, as Middel üm Hoor wegtomaken nu ok as Heelmiddel vun Lungenkrankheiten to’n Behanneln vun buten un vun binnen.
In’tMiddelöller weer Arsenik in’n Rook vun Hütten, also deStoff in’t Afgas vun metallurgsch Avens, funnen worrn.Albertus Magnus hett üm 1250 to’n eersten mol de Herstellen vun Arsen dörRedukschoon vun Arsenik mitKahl beschreven. He warrt dorüm as Opdecker vun dat Element ansehn, ok wenn’t Henwiesen gifft, dat metallsch Arsen ok fröher al herstellt worrn is. In’n 16. Johrhunnert hettParacelsus dat in de Heelkunnen mit inföhrt. Ungefäähr to lieken Tiet sünd Arsenmiddel ok in dat chines’schNakiekselPen-ts' ao Kan-mu vun den ApthekerLi Shi-zhen beschreven. De Schriever sülvst wiest sünners op den Bruuk asPestizid op deRiesfelder hen.
Dat gele Auripigment weer in’n 17.Johrhunnert bi de nedderlännschen Malers asKönigsgeel begäng un geern bruukt. För Restauraters is dat en Rutfordern, wiel sik datPigment över de Johren in Arsenik ümwannelt un vun deLienwand afbröckelt.
Siet 1740 weern Arsenstoffen in Europa mit Spood in’n Plantenschuul insett. 1808 is dat aver wedder verboden worrn, vun wegen de hoge Giftigkeit. Nafolgend weer Arsen bi’t Bliegeten, sünenrs för Gewehrkugeln, bruukt. Liekers den slechten Roop vun’t Arsenik as Moordgift, weer Arsen in’n Anfang vun’n 19. Johrhunnert en vun de bedüdensten Middels gegenAsthma.
In de Tiet weer Arsen ok in Form vunKopperarsenaten in Farven as datPariser Gröön insett, womit Tapeten druckt worrn sünd. Man bi hogeLuftfuchtigkeit hebbt sik disse Pigmenten dörSpaakbefall in flüchtige, giftige Verbinnen ümwannelt, de in eenige Fäll to chronisch Vergiften föhrt hebbt. So warrt ok de fröhe Dood vunNapoléon Bonaparte in’t Exil opSt. Helena op en Arsenvergiften dör Tapetenfarv torüchföhrt.
Aver ok in’n Krieg is Arsen verwennt worrn. In’nEersten Weltkrieg weer Arsen in cheemsch Kampstoffen asBlaukrüüz oderLewisit insett. Bi de Oppers veroorsaken de över de Lungen un de Huut gresig Pien un sworsten Schaden an’n Lief.
Arsen kummt meist överall in lütte Konzentratschonen vun bit to 10ppm in’n Bodden vör. In deEerdkrust is Arsen ungefäähr so faken asBeryllium unGermanium. Dor sünd vun 1 Million Massendele 1,5 den Arsen totoorden. Arsen is dormit dat 53. fakenste Element.
Tomeist findt man Arsen as Sulfiden, vermischt mit annere Sulfidierzen. An’n verbredsten dorvun sünd Realgar (As4S4), Auripigment (As2S3) un deArsenkies (FeAsS), wat dat bedüdenste Arsenierz is. Wietere Arsenverbinnen sünd:Cobaltit ((Co,Fe)AsS),licht Rootgleihierz (Ag3AsS3),Gersdorffit,Arsenkopper (Cu3As),Löllingit,Enargit (Cu3AsS4),Rammelsbergit,Safflorit unSperrylit. Arsenaten warrt faken in phosphorhollig Stenen funnen, wiel se en lieke Löslichkeit hebbt.
De Hööftvörkamen vun verweertbor Ierzen leegt hüüt in Russland, Sweden, Frankriek, Mexiko un Chile. Man in de Hööftsaak warrt Arsen bito wunnen bi’n Afbo vun annere Ierzen as vun Kopper,Blie oderKobalt oder bi’nPhosphatafbo. 1986 sünd weltwiet üm un bi 48.000 Tünnen Arsen (As2O3) produzeert woorn, 1988 harr Sweden de gröttste Produktschoon mit 10.000 t. In düütschland weer dat in dat lieke Johr 360 t. De Reserven weltwiet warrt op över 10 Millionen Tünnen taxeert.
In’n Water un in de See kummt Arsen blots in lütte Sporen vör (ungefäähr 1,6ppb), wiel Arsen blots swor in Water to lösen geiht. In de Luft is Arsen as Arsen(III)-oxid-Partikels to finnen.Vulkanutbröök sünd dorvör as natürlich Bornen utfunenn worrn, de tohopen üm un bi 3.000 t in deAtmosphäär püstern doot. Wietere 20.000 t warrt dör Bakterien in orgaansch Verbinnen asTrimethylarsin freesett. En groten Deel stammt ok ut dat Verbrennen vun fossile Brenstoffen as Kahl unEerdööl. Dör den Stratenverkehr kommt noch mol 120 t dorto (Weert vun 1990). De Butenluftkonzentratschoon liggt twüschen 0,5 un 15 ng/m³.
Arsen fallt in bruukbor Mengden as Biprodukt bi’t Winnen vun Kopper, Blie, Kobalt oder Gold an. Dar is de Hööftborn vör de kommerziell Nütten vun Arsen.
Dör thermisch Redukschoon vunArsen(III)-oxid mitKoks oderIesen un dör Hitt maken vun Arsenkies (FeAsS) oderArsenikalkies (FeAs2) ünner Luftafsluten in liggende Toonrohren kann dat wunnen warrn. Dorbisublimeert dat elementar Arsen, dat an kole Bavenflachen wedder fast warrt.
Arsenkies geiht uteneen in Iesensulfid un elementar Arsen.
Arsenikalkies geiht uteneen in Iesenarsenid un elementar’t Arsen.
Arsentrichloridreageert mit Waterstoff to Chlorwaterstoff un elementar Arsen.
Fröher weer Arsen ok dör Aublimatschoon ut Lösen in fletig Blie tüügt. Dorbi warrt de Swevel in de Arsenierze dör dat Blie bunnen. De Reinheit weer aver för den Bruuk in de Halfleidertechnik nich hooch noog. En annere Möglichkeit is dat Utkristalliseeren bi hoge Temperaturen ut smölt Arsen oder de Ümwanneln inMonoarsan, en anslutend Reinigen un denn twei maken in Arsen un Waterstoff bi 600 °C.
Arsen höört tohopen mitStickstoff, Phosphor, Antimon unWismut to de 5.Hööftgrupp, de baven ok as Stickstoffgrupp betekend woorn is. Arsen hett en relativ Atommasse vun 74,92160 un en Atomradius vun 124,5 pm. Inkovalente Binnen warrt de en beten lütter (121 pm). Bi’tIoneseeren warrt de butenstenElektronen afgeven, wodör sik de Radius bannig verlüttert op 34 (58) pm bi As5+ (As3+). InKomplexverbinnen leegt üm dat As5+Kation veerLiganden, As3+ is vun söss ümgeven. Man Arsen gifft dat nich faken in eendüdig ionische Form.
De Elektronegativität is mit de vun’n Phosphor to verglieken. ÜnnerNormaldruck sublimeert Arsen bi en Temperatur vun 616 °C un geiht dormit direkt vun de fastePhaas in deGasphaas över. Arsendamp is zitronengeel un is bit ungefäähr 800 °C ut As4-Molekülen tohopensett. Över 1700 °C leegt As2-Molekülen vör.
Arsen hett verscheedenOxidatschoonsstopen twüschen -3 un +5 je na Verbinnen. Mit elektropositiv Elemeneten as Waterstoff oder Metallen entstaht Verbinnen, wo Arsen de Stoop -3 innimmt, t. B. in Monoarsan (AsH3) un Arsenkopper (Cu3As). Mit elektronegativ Elementen asSuerstoff, Swevel oderChlor hett Arsen de Oxidatschoonstallen +3 oder +5.
metallsch, grau Arsen.
As de anneren Elementen ut de Stickstoffgrupp kummt ok Arsen in ünenrscheedliche Modifikatschonen vör. Anners as bi’n Stickstoff sünd hier aver de twee-atomigen Molekülen As2 nich vun Bestand. An Steed dorvun bildt Arsen kovalente Nettwarken ut.
Dat graue oder metallsche Arsen is de bestännigste Form. Dat hett enDicht vun 5720 kg/m³. DeKristallen sünd grau as Stahl, hebbt metallschen Gleem un leidt denelektrischen Stroom.
Vun de Struktur her is de graue Arsen ut Schichten vun bülgig Arsen-Sössringen opboot, de sik in de so nöömteSesselkonformatschoon befindt. De Arsen-Atomen bildt en Dubbelschicht, wenn man sik de Struktur vun de Siet bekiekt. Disse Lagern is düchtig kompakt. Sünnerlich Atomen vun de nächste ünnere oder bövere Schicht sünd vun en Betogsatom meist liek wiet weg as de nächste ut de sülve Schicht. Disse Opbo föhrt dorto. dat de graue As-Modifikatschoon – jüst as bi Antimon un Wismut – teemlich sprööd is. Dorüm warrt disse dree Elementen faken ok asSpröödmetallen betekend.
Wenn Arsendamp, dat normalerwies ut As4-Tetraeders besteiht, gau afköhlt warrt, denn bildt sik dat metabestännige gele Arsen mit en Dicht vun 1970 kg/m³. Disse Form is ok ut Tetraeders obboot un leidt asNichmetall keen elektrischen Stroom. Dat kristalliseert ut Swevelkohlenstoff un bildt kuubsch, stark lichtbrekend Kristallen, de naKnuuvlook röökt. Bi Ruumtemperatur, un sünners gau ünner Inwarken vun Licht, wannelt sik dat gele Arsen in grauet Arsen üm.
Vun’t swatte Arsen gifft dat twee ünnerscheedlich Formen. Deamorphe swatte Form entsteiht bi’t Afköhlen vun Arsendamp an Bavenflachen mit Temperaturen vun 100-200 °C. Dit amorphe Arsen liggt as een Oort Glas vör, so as ok de rode Phosphor. De Dicht liggt twüschen 4700 un 5100 kg/m³. Disse ;odifikatshoon wannelt sik baven vun 270 °C in de graue, metallsche Form üm. Warrt amorphet, swattet Arsen ünner Biwesen vun Quecksülver op 100 bit 175 °C ophitt’, kummt dorut dat metabestännige orthorhombische swatte Arsen tostannen, wat mit den swatten Phosphor to verglieken is.
As bin’n Phosphor entstaht bi de Redukschoon vun Arsenverbinnen in waterig LösenMischpolymerisaten. Dorbi warrtHydroxyl-Gruppen vun en Deel vun de free’en Valenzen vun’t Arsen bunnen. Disse Oort warrt as bruun Arsen betekend.
Arsen findt Verwennenas Tosatz bi Blielegeeren, wat de Fastigkeit verbetert. Dat Blie lett sik ok beter geten. Sünners de fien struktureerten Platten inAkkumulaters weern anners nich to geten.
Historsch weer Arsen bedüdend Bestanddeel vun Kopperlegeeren, de drodör beter to verarbeiten weern. De göttlichSmeedHephaistos werr in de greekschen Mythologie asHinkpoot dorstellt. Sien Hinken kööm vun en sliekend un chroonsch Arsenvergfiten, de ok vör de antiken Gödder nich anhollen hett. Metallsch Arsen weer fröher manchmol ok bruukt, üm matt Bavenflachen op Metalldele to kriegen, wat’n höger’t Öller vörtomaken.
Hoochreinet Arsen speelt en bedüdende Rull in de Elektronik förGalliumarsenid-Halfleiders oder III-V-Halbleiders (vun wegen de Kombinatschoon vun Elementen ut de 3. un 5. Hööftgrupp), un ok förEpitaxieschichten opWafern in de Form vunIndiumarsenidphosphid unGalliumarsenidphosphid. De warrt för Hoochfrequenzboelementen bruukt asIntegreert Schaltkreisen (ICs),Lüchtdioden (LEDs) oderLaserdioden (LDs). Anfang 2004 geev dat weltwiet blots dree Herstellers vun hoochrein Arsen, twee in Düütschland, een in Japan.
Arsenverbinnen warrt bito in eenige Länner in’nWienanbo gegenSchadensmakers insett, asFungizid in de Holtweertschop, asHoltschuulmiddel, inRottengift oder to’n Farvwegmaken in de Glasherstellen. De Insetten is ümstreden, wiel de Verbinnen (tomehrst Arsen(III)-oxid) düchtig giftig sünd.
De Verwennen vun arsenhollig Mineralen as Heelmiddel si al dör de Schrievers ut de AntikeHippokrates unPlinius betüügt. Se weern gegenFever, to’n Stärken un in de Behanneln vunMigrään,Rheuma,Malaria,Diabetes unTuverkoloos insett. In’n 18. Johrhunnert is en Mischen utKaliumarsenit unLavendelwater as „Fowlersche Lösen“ begäng worrn, dat lang as Wunnermiddel gellt hett gegen Fever, as Heelwater un sogar asAphrodisiakum. In Düütschland weer Kaliumarsenit as Deel vun disse LÖsen bit in de 1960er Johren in Bruuk bi de Behanneln vunPsoriasis.
En Opswung geev dat för de arsenhollig Middel Anfang vun’t 20. Johrhunnert asHarold Wolferstan Thomas unAnton Breinl 1905 markt hebbt, datAtoxylTrypanosomen dood maken dee, welke deSlaapsüük utlösen deen. De Folgprodukt,Tryparsamid, weer lange Tiet in Afrika as bedüden Middel gegen de Süük insett. Dordör künn deEpidemie ingrenzt warrn, barg aver de Gefahr, dorvun blind to warrn. Dat in de 1950er Johren wieterverbeterteMelarsoprol warrt noch bit hüüt insett, wiel keen wirksom Nafolgmiddel verföögbor is.
Andreven dör dat de Wirken vun’t Atoxyl, hettPaul Ehrlich dat arsenholligSalvarsan (cheemsch:Arsphenamin) utklamüstert, wat 19190 in de Behanneln vunSyphilis inföhrt worrn is. Dat Middel stellt de eersteAntibotisch wikrend Middel dor un weer Vörbild för deSulfonamide, de bit vundaag bruukt warrt. Lange Tiet weer dat ok gegenDysenterie insett.
Erst 2002 is in Europa dat arsenikhollig HeelmiddelTrisenox tolaten worrn to’n Behanneln vun promyelozytäärLeukämie. Dat Wirken in de Krebstherapie warrt ok op de antiangioneogenetsch Wirken torüchföhrt.
De biologsch Bedüden för den Minschen is noch nich vullstännig klor. Arsen warrt asSporenelement ansehn, Mangeltostännen sünd aver bit hüüt blots biDeerten nawiest worrn. Schüll dat redig en notwännig Bruuk geven, liggt de Mengde bi weniger as 0,01 mg. Demgegenöver warrt aver mit dat Eten jeden Dag bit to 1 mg Arsen opnahmen, so dat Mangel nich tostanenn kommen kann. De Mengde is aver ok nich hooch noog, üm gefaährlich to wesen. Sünners veel Arsen is inSeefruchten asMusseln oderGarnelen. Jüst de bit to 175 ppm. Man vermodt, dat Arsen dör de Binnen an free’eThiolgruppen inEnzymen jehmer Wirken hinnern kann.
Löslich Arsenverbinnen warrt licht över’nMagen-Darm-Trakt opnahmen un binnen 24 Stünnen in’n Lief verdeelt. Den gröttsten Deel dorvun findt man in deMuskeln,Knaken,Neren un in deLung. Bi’n Minschen is Arsen tohopen mitThallium so goot as in jedet Liefdeel nawiest worrn.Bloot bargt bit to 8 ppb Arsen, in de anneren Liefdelen gifft dat en Andeel twüschen 0,1 un 1,5 ppm. in de Hoor, liggt de Andeel mit 1 ppm ’n beten sieter. De Gesamtandeel in’n Lief vun’n dörsnittlich utwossen Minsch is ungefäähr 7 mg.
BiPlanten föhrt Arsen to en högerKohlenhydrat-Ümsetten. DeBännert Soomfarn (Pteris vittata) nimmt dat Element vör allen ut den Bodden op un kann bit to 5% vun sien Drööggewicht an Arsen opnehmen. Ut den Grund warrt disse gau wassend Plant as biologsch Reinmaker op arsendörsett Boddens insett.
För velen Deerten is Arsen en essentiell Sporenelement. Höhner und Rotten wiest t. B. Stören vun’t Wasdom bi arsenfree’e Nohren. Dat hangt vermodlich mit den Influss vun Arsen op dat Verstoffwesseln vun deAminosüürArginin tohopen. Veele Algen unKreeftdeerten bargt organsche Arsenverbinnen.
Arsen föhrt butendem to starkere Billen vunRode Blootkörpers. Dorüm is Arsen fröher to dat Fudder förSwien unFedderveeh mischt worrn, üm en snellere Mast möglich to maken. Trainers vunRennpeer hebbt Arsen so ok illegal förDoping nütt. Vundaag kann de Tosatz vun Arsen in de Nohren aver licht in’nUrin nawiest warrn.
De stimuleerend Wikren vun Arsen künn villicht fröher ok de Grund wesen hebben för dat Arseniketen in’t Alpenrebeet. In’n 17. Johrhunnert schüllt dor de Inwahners tweemol ni de Week bit to 250 mg Arsen to sik nahmen hebben, de Männer anschienend, wiel dat bi’t Arbeiten in de Hööch helpen dee, de Froenslüüd, wiel dat mehr Farv in’t Gesicht brocht hett. De Saak weer in de Wetenschop lang as Määrken afdoon, man in de Alpen, hett 1875 en Buer in Biwesen vun Facklüüd 400 mg Arsentrioxid innahmen, de later ok in’n Urin nawiest worrn sünd. Disse Mengde liggt wiet över dat Dubbelte vun de döödlich Dosis, hett aver keen Utwarken op den Buer wiest. Lieke Geschichten warrt ut dechilenschAtacamawööst vertellt, wo dat Drinkwater hooch belast is, aber de Inwahners keen Vergiftung wiest. Dorüm geiht man hüüt dorvun ut, dat man sik physiologsch an Arsen gewöhnen kann.
Dreeweertige lösliche Vebinnen vun Arsen sünd hooch giftig, wiel se wichtig biocheemsch Vörgäng bi stöört. Dorbi kummt dat woll nich to en direkt Inwarken oder Verännern vun deDNS, aver Arsen nimmt de Steed vun Zink-Ionen inMetallothionein (Zink-Finger) in maakt dordör wichtigeProteinen inaktiv. Arsen(III)- un Zink(II)-Ionen hebbt lieke Ionenradien un dormit en lieke Aktivität to disse Zink-Finger-Proteinen.
En akute Vergiften mit Arsen veroorsaaktRammen, Övelkeit, Speen, inneret Blöden, Dörfall unKoliken bit hen to Neren- un Kreisloppverseggen. Bi swor Vergiften föhlt sik deHuut fuchtig un kolt an un de Bedrapene kann in’tKoma fallen. 60 bis 170 mg Arsenik gellt för Minschen as döödlich (LD50 = 1,4 mg/kg Körpergewicht). De Bedrapen blifft meist binnen mehrere Stünnen bit wenige Daag dood vun wegen dat Verseggen vun de Neren, Hart un Kreisloop.
Chronisch Belasten mit Arsen kann de Huut krank maken un Schaden an de Blootbahnen maken, wat to’n Afstarven vun de bedrapen Delen föhrt (Black Foot Disease). Bito künnt böösoortigTumoren an Huut, Lung, Lebber un Harnblaas utlöös warrn. De chronische Vergiften föhrt eerst to’n Affallen vun’tHämoglobin in’n Bloot, wat en reaktivPolyglobulie to Folg hett. Butendem warrt dör Arsen över de Tiet de Phosphor in datAdenosin-Triphosphat (ADT) uttuscht, wat de Atenkeed entkoppelt.
Metallsch Arsen is dorgegen blots en beten giftig, wiel sik dat nich lösen deit un dorüm ok vun’n Lief nich opnahmen warrn kann. Liekers mut ok metallsch Arsen mit grote Vörsicht bruukt warrn, wiel sik an de Luft gau dat giftige Arsenik billn kann.
In veele Länner kummt kationsch Arsen in’nGrundwater vör. Dör Atwaschen vun Arsen-hollig Ierz drinkt weltwiet över 100 Millionen Minschen belast Water. Sünners inIndien,Bangladesch unThailand, wo in’n 20. Johrhunnert tallriek Bornen bohrt worrn sünd, üm vun dat mit Bakterien versüükt Banvenflachenwater op Grundwater utweken to künnen, hett disse Belasten vun’t Drinkwater to chronisch Vergiften in wieten Deele vun de Bewahners föhrt, woran vörher nümms dacht hett. Woneem de Lüüd vun dat Problem weet, is dat aver licht, dat Arsen cheemsch ut dat Water ruttokriegen.
DeWeltgesundheitsorganisatschoon (WHO) raad siet 1992 en Grenzweert vun 10 μg/l för Arsen in’t Drinkwater an. In veele Länner in Europa un de USA warrt de Grenz aver jümmer noch nich schapt. In Düütschland liggt de Konzentraschoon siet 1996 sieter. DeEU hett den Grenzweert siet 1999 övernahmen. Dör nee’e Gefahrstoffverorden is in Düütschland dat Verarbeiten vun Arsen-hollig Middeln mit mehr as 0,3 Gewichtsprozent nich mehr verlööft. Man weltwiet warrt Arsen in deGalvanikindustrie in de Zinksmölt togeven, wat bi Temperaturen üm 470 °C to’t Verdampen vun Arsen föhrt. Dorbi warrt, wenn ok blots för kotte Tiet, de Grenzwerten üm bit to dat 1000-fack överdrapen. Un dat lieke gellt ok för dat giftigCadmium.
Üm ionisch Arsen ut dat Drinkwater ruttokriegen gifft dat Verfohren, de opAdsorpschoon anAktivkahl, aktiveertAluminiumoxid oderIesenhydroxid baseert. Bito warrt okIonenuttuscher verwennt. En annere Möglichkeit is, Arsen dör Planten ut den Bodden ruttonehmen un in de Blööd to spiekern. För’t Reinigen vun Drinkwater kann ok dedickstelig Waterhyazinth bruukt warrn, de Arsen sünners in deWörteln inlagert un dat dor binnt. Orgaansch Verbinnen künnt ok mit Help vunPoggenstöhl afboot warrn.
In Bangladesch warrt en Methood vun en Swiezer Forscherinrichten versocht, de mit en transparent Plastikbuddel un Zitronensaft utkummt. Sünnenlicht oxideert dorbi dat Arsen, dat denn mit de Stoffen in’n Zitronensaftutfällt warrt. Mit disse bannig günstig Methood kann de Arsenbestand üm 75 bit 90% sieter maakt warrn.
Bi akute Vergiften help alsAntidot („Gegengift“) swevelhollig Komplexbillners asDimercaptopropansulfonsüür (DMPS),Unithiol unSuccimer, de ok bi swore Vergiften noch helpen künnt – solang de Vergiften fröh noog faststellt warrt. För de Behanneln vun chronische Vergiften sünd disse Middel aver ümstreden. OkAktivkahl kann dat Arsen noch mehrere Stünnen na de Opnahm binnen un denn to’n Utscheeden bringen.
Arsenverbinnen wiest bi’t Verbrennen en fahlblau Klöör, man so recht kloor is de nich, as dat Bild wiest. De Vörproov op Arsen mit enPhosphorsoltperl wiest keen Klöör. Bi de so nöömteGleihrohrkenproov warrt Arsenverbinnen hitt maakt, de dorbi denn deelwies sublimeert un sik an kole Bavenflachen in Form vun swatt Arsen, witt Arsen(III)-oxid oder geelArsentrisulfid wedder daalslaht.
De dör atomar Waterstoff licht to reduzeerend arsenhollig Proov kummt mitSoltsüür un’n Stück Zink in enReagenzglas. In’n Biwesen vun Arsen entsteihtArsenwaterstoff, de bi Hitt aver wedder verfallt un an en kolt Porzellanschaal en Belag maakt („Arsenspegel“).
Bi deBettendorfsche Proov oxideert Arsen in konzentreerte Soltsüür unafhangig vun de Oxidatschoonstall tweeweertigeTinn-Ionen, wobi elementar Arsen utfällt.
Verbinnen vun Arsen mit Waterstoff (Arsanen) sünd in’n Vergliek mit de Gruppennavers Stickstoff un Phosphor nich so bestännig un dat gifft ok blots en poor dorvun. To Tiet sünd dree Arsanen begäng:
Arsenwaterstoff, de ok Monoarsan oder Arsin nöömt warrt un de Formel AsH3 hett, is en bedüdend Utgangsstoff för’t Herstellen vun Galliumarsenid in de Halfleiderindustrie.
Fehlt en Grupp, blifft en eenfach positiv Ion torüch, dat asArsoniumion (AsR4)+ betekend warrt.Vergliekbor mit de Carbonsüren, kann Arsen twee Klassen vun orgaansch Süren billn:
de ut Fief- oder Sössringen ut Arsenatomen bestaht, an de sik jümmer eenMethylgrupp bunnen hett.Ok Arsenpolymere laat sik dorstellen. Dat sünd lange Kedenmolekülen, de asPolyarsinen betekend warrt. Opboot sünd se ut en zentraal „Strickledder“ ut Arsenatomen, an de na buten op jeder Siet een Methylgrupp bunnen is. De Formel is darno (AsCH3)2n, wobi de Tall n wiet över 100 liggen kann. Polyarsine wiest düüdliche Halfleideregenschoppen.
Dat Element Arsen is sotoseggen beropen as en Moordgift, wat historsch dör Opteken beleggt is un Ingang funnen hett in tallriek Literatur un Filmen. Bi dat Gift dreiht sik dat aver nich üm Arsen sülvst, man jümmers üm Arsenverbinnen.
Vörsettlich Arsenvergiften sünd ut Italien un Frankriek överlevert, un in Düütschland hett in Bremen de SerienmöörderinGesche Gottfried 15 Lüüd mit Arsen doodmaakt. De Möörders bleeven faken in’n Düstern, wiel lütte Mengden Arsen bit 1836 nich nawiest warrn kunnen. Eerst asJames Marsh, de na em nöömte Proov utfunnen harr, künn man ok lütte Sporen vun dat Element opspören. Man ok darno güng dat Vergiften noch wieter, wiel Arsen jo man in Pestiziden unHerbiziden licht to kriegen weer. Un to’n annern leet sik de chronisch Gaav vun Arsen fein ok as Süük vörtüüschen.
Veel Johren hett man glöövt, datNapoléon Bonaparte ok vörsettlich mit Arsen ümbrocht worrn is. Tomindst weer in sienHoor en düchtig Konzentratschoon dorvun nawiest worrn. Man vundaag gifft dat annere Gedanken dorto. So is dat möglich, dat dat Arsen eerst na sien Dood bigeven weer, üm de Hoor to konserveeren – wat to de Tiet woll faken maakt weer. Denkbor is ok, dat he to veel vun dat dormalig Wunnermiddel vnu deFowlersche Lösen to sik nahmen hett. An’n wohrschienlichsten gellt aver vundaag de Theorie, dat Arsen dör Spaak op de Tapeten ut de arsenhollig Farv freesett worrn is. De hoge Arsenkonzentratschoon kunn 1980 in en Materialproov vun en Notizbook nawiest warrn.
Friedrich Schiller greep Arsen as Gift in sien börgerlich Truerspeel „Kabale und Liebe“ op, woneem de junge Major Ferdinand vun Walter eerst sien Leefste un later sik sülvst vergift. Man in dat Stück geiht dat mit dat Doodblieven in en poor Minuuten, wat so natüürlich nich funkschonert.
In den Roman „Madame Bovary“ vunGustave Flaubert maakt de Hööftfigur an’n EndSülvstmoord mit Arsen in de From vun en witt Pulver. Flaubert, de ut en Dokterfamilie stammen de, beschrifft de Vergiften un den gresig quaalvullen Dood düchtig akkerat.
Un ok de Wark vun de britsche KrimischrieverinAgatha Christie geiht op Arsen torüch: In’n Eersten Weltkrieg harr se in enAphteek utholpen. As een Dag en gröttere Mengde Arsen ut en afslaten Schrank verwinnen de un ok nich wedder opfunnen weer hett er dat to ehrn eersten Roman „The Mysterious Affair at Styles“ (dt.:Das fehlende Glied in der Kette) anstött, de dree Johr later publizeert weer un ehr Beropen maakt hett.
Astrid Lindgren lett sogor in ehr glieknöömt Kinnerbook den beropen Detektiv „Kalle Blomquist“ de Marshe Proov anwennen, üm en Stück mit Arsen vergiftSchokolaad to ünnersöken.
