Woke (Afro-Amerikaans-Engels veur 'wakker') is een politiek-maotschoppelijk begrip det in de 20ste ieuw opkwaamp in deVerienigde Staoten en wil zeggen dej oe bewust bint van maotschoppelijke onrechtveerdigheid, ongeliekheid en discriminatie, mit name mit betrekking opAmerikanen van Afrikaanse ofkomst. Vanof de jaoren tien van de 21ste ieuw raakte 't begrip brieder bekend, ok internationaal. Ok de betiekenis dervan wördden brieder: naost kwesties rondracisme kan 't betrekking hebben op kwesties rondseksisme en discriminatie van seksuele minderheden, en opvattings daoraover die aj kunt plaatsen an delinkerkaante van 't politieke spectrum. 't Streven umme wat te doen an zokke perblemen nuumt ze 't streven naorsociale rechtveerdigheid (social justice).
Een kenmark van 'twoke-wezen isidentiteitspolitiek (identity politics): um oe rekenschop te geven van racisme, seksisme enseksuele discriminatie, en dizze verschiensels an te kunnen pakken, muj oe bewust wezen van mèensen heur identiteit, en heur toebeheuren an sociale gemienschoppen, wat betreft ras, etniciteit, geslacht,gender, seksuele identiteit en religieuze identiteit. De theorie van deintersectionaliteit dreit um gevallen waor iene persoon of groep maotschoppelijk onrecht onderviendt op basis van zien of heur identiteit in meer as ien van die categorieën.
't Begripwoke is in 't bezunder brieder bekend eraakt deur de bewegingBlack Lives Matter, die in 2013 in de VS ontstund um andacht te vestigen op plietsiegeweld tegen Afro-Amerikaanse börgers, en die heur al rap naor aandere westerse laanden verspreidde. 't Begrip wördt sinds ongeveer 't begun van de jaoren 2020 ok vake gebruukt deur lu die heurzölf niet aswoke ziet, umme volk mit an te duden det vanuut linkse optiek bezig is mit kwesties rondsociale rechtveerdigheid, en heur politieke acties en ideeën. As gevolg daorvan wördt 't now mangs ok as denigerende term daorveur eziene.
Academische vakgebieden die nauw verbunden bint mit 'twoke-gedachtegoed bintkritische rassentheorie (critical race theory),genderstudies,queer theory,postkolonialisme endisability studies.
 | Dit artikel is eschreven in 'tZuudwest-Drèents. |
