Sylt (uutspraoke:Sult,Deens:Sild,Noord-Fries:Söl) is t grootsteNoord-Friese Waddeneilaand. t Leit in t noorden van deWaddenzee, kortbi'j deDeense greens. Sylt heurt bi'j t distriktNoord-Frieslaand in deDuutse dielstaotSleeswiek-Holstien. In de loop van de ieuwen is t eilaand deurerosie almar kleiner wordden. Dit perses is hier, krek as op de meerste aandere Waddeneilaanden, nog altied an de gaang hoewel dit deur t anleggen van dieken tegenwoordig vuul minder vlogge gaot. Toch wordt bi'jgelieks tRote Kliff bi'j t dörpKampen elk jaor omdebi'j n meter kleiner.
Sylt is t noordelikste diel van t Friese woongebied. De bevolking is tiedens de eerste Noord-Friese kolonisaosiegolf in de 8e en 9e ieuw uut (grootkaans Oost-)Frieslaand kommen. In de20e ieuw het t toerisme t anzien van t eilaand stark veraanderd. Toerisme en twiedehuzebezit hebben de vaastighiedspriezen op Sylt stark opdreven, waordeur vule Friese huusholens dwongen wordden op t vaastelaand n goedkoper huus te zuken. Mit 21.000 inwoners het Sylt de meerste inwoners van alle Waddeneilaanden waorvan de meerste ni'je bewonersDuutsers binnen.
De tael mit de langste tradisie op Sylt is tFries. De dialekten van Sylt,Föhr (Feer),Amrum (Oomram) enHellegolaand vormen saom n aparte dialektgroep in Noord-Frieslaand, die aanders is as t Fries van t vaastelaand. tSöl'ring, zo as t Sylter Fries nuumd wordt, onderskeidt zich van de aandere Noord-Friese dialekten deur n bende Deense lienwoorden. Der binnen nog inkelde honderden sprekers van t Sylter Fries, die liekewel veur n groot diel op t vaastelaand wonen. RondWesterlaand wordt in vule gezinnenNedersaksies praot. In t noorden en zujen van t Waddeneilaand wordt haost allienig marHoogduuts praot. Ok tDeens, vanoolds tJutlaandse dialekt, het der n antal sprekers.
t Eilaand is via deHindenburgdamm mit t vaastelaand verbunnen en is dus aenlik gien eilaand meer. Over de dam leit gien weg, allienig mar n spoorweg. Motorvoertugen kunnen op de trein mitrieden (Sylt Shuttle).
Rieke kapteins bouwden in de19e ieuw kenmarkende huzen inKeitum, doe et heufdplak op t eilaand.
In t midden van de 19e ieuw begint t toerisme op gaang te kommen en wordtKeitum et belangriekste plak.
In deEerste Wereldoorlog wordt Sylt bezet deur n (Duuts) sokkebatteljonregiment mar der vienen gien kriegshaandelings plak.
In1927 wordt deHindenburgdamm eupend. Disse 11 kilometer lange dam, vernuumd naor presidentPaul von Hindenburg verbient t eilaand mit t vaastelaand deur middel van nspoorliende (gien weg).Auto's worden mit autotransporttreinen naor t eilaand brocht.
In deTwiede Wereldoorlog worden vule bunkers op t eilaand anlegd. Der worden 10.000 maanskoppen van t Duutse leger stasioneerd. In de laeste oorlogsdaegen wordt t eilaand deur degeallieerden bezet via de Hindenburgdamm. De Duutsers geven heurzels zonder gevecht over.
Rantum - in1936 wordde tRantumer Becken mit n 5 kilometer lange diek van de Waddenzee ofsleuten om zo n vliegveld te kunnen maeken. Laeter bleek dat t daor niet geskikt veur was en wordde t as pompesloot veur Westerlaand bruukt. Sund1962 is t n beskarmd natuurgebied mit meer as 50 voegelsoorten.
Wenningstedt - kortbi'j leit tWeißes Kliff en t prehistoriese stiengrafDenghoog, n toegaankelik familiegraf uut t darde millennium veur Christus dat bedekt is deur n heuvel en maekt is van grote platte stienen.
Braderup - deBraderuper Heide wordde an t begin van 20e ieuw n beskarmd natuurgebied.
Westerlaand - naodat t dörpEidum hielendal verwoest was deur de Alderheiligenvloed van1 november1436, stichtten de overlevenden t dörpWesterlaand (Fries: Weesterlön). Dit ni'je dörp wordt in1462 veur t eerst in oorkonden nuumd. In1905 krigt t stadsrechten en in1949 wordt t erkend asHeilbad. Op1 jannewaori2000 had t omdebi'j de 9200 inwoners. Hier leit ok t vliegveld.
Sylt-Ost - grootste gemienskop op t skiereilaandNösse mit omdebi'j de 5500 inwoners (2003). t Bestaot uut de buurtskoppenTinnum,Munkmarsch,Archsum enMorsum mitKeitum as bestuurlik sentrum.
Tinnum - deTinnumburg is n sirkelvormige wal mit n deursnee van 120 meter en n heugte van 8 meter. t Wordde rond de eerste ieuw veur Christus bouwd, lichtkaans as heidense plak van verering. In t dörp he'j t woonhuus van de Sylter laandvoogden, bouwd in1649.
Keitum - bi'j de Sunte-Severinkarke, bouwd rond1200, wordde in1450 n twiede toren bouwd die bruukt wordde as markteken veur zeeveerders en as gevangenhuus. Kortbi'j is tGrünes Kliff.
Morsum - de Sunte-Martinkarke is bouwd rond1200. An deMorsum-Kliff (ok welBuntes Kliff nuumd, 21 meter hoog en 1800 meter laank) kan de geologiese geskiedenis van de regio gedurende de laeste 5 miljoen jaor oflezen worden. Sund1923 is t n beskarmd natuurgebied.
.jpg)
