مازِرون اوستان، اتا اوستان ٚنوم هسته کهئیرون شمال دله دره ومازرون دریو جنوبی کنار هدار قرار بهیته. مازرون استان ِسامونگلستون،سمنون،تهرون،البرز،قزوین وگیلون جه محدود وانه. مازرون پرجمعیت‌ترین مناطق از لحاظجمعیت انبسی و غنی‌ترین‌شون از لحاظ طبیعی منابع هسته. ونه چارتا گت شهرستون شرقی منطقه دله درنه وساری،قائمشهر (شاهی)،بابل وآمل هستنه؛ ونه غرب ِوَر مهم‌ترین شهرون جه همتنکابن (شهسوار) وچالوس ونوشهر ورامسر ره بتومبی نوم بَوِریم.
مازرون شه خجیر طبیعت وسّه بشناسی هسته. مازرون دله همه تی منظره پـِدا وانه؛ دریویِ ٚ ساحل، جنگل و جلگه جه بَی تا ییلاقی مناطق و کوهستونی کهدماوند کوه جه ختم وانه. مازرون ِاقتصاد هم ونه همین طبیعت ره وابسته هسته.کِل وگالشی مازرون ٚاصلی مشاغل ره شکل هدائه و فی‌المثل ونهماهی تیم جهانه دله واری دَنیه .ونهتوریسم هم ۱۲ بِرج دله میلیون‌ها نفر ره شه وَری کَشِنه.
مازرون نومتبرستون نوم جاگزین بهیه که پیش از اون زمون هم اته کم به کار شیه. ولی در قرن 7هـ.ق.موغولئون حمله ی جا تبرستون نوم مازرون جا کلأ عوض بهیه. مازرون, نومِ ٚ سه معنیای خله زیادی حدس بزونه ولی اصلی‌ترین وشون بون ایندرائه که دینزرتشت دله دره وه نوم اتا از پنجتا زرتشتیون گت خدائون بیه ئو ماز + ایندرا به مئنی دژِ ایندرا هسته ئو اونجه جا که ایندرا اتا جنگ و قدرت خدا بیه اینتا سامون ره اسطورئون پر رمز ئو راز دونسته ئو مردمون قدرت وه ره چون زور دیوون خیال کاردنه ئو اینتا فردوسی شائنومه دله مئلومه. همینتا موضوع سر ملک الشوعراء بهار بیت زیر ره بَته:
ای دیو سپید پای در بند
ای گنبد گیتی ای دماوند
مازندرون ره ِخَله وقت پیشتبرستون گاتِنه،تبر در مازرونی زوون کوه معنی دِنه ئو تبرستون هِم کوهستون.پیش از ورود آریاییون بهایران دِله مردمونی در این منطقه ساکن بینه که و شونه تاپور ئو و ِشونه سرزمین ره ِ تاپورستون گاتِنه که به مرور تبرستون بَهیه.
مازن در اوِستا به ناحیه‌ای گانِنه که بر کناره‌یمازرون دریو قرار داشته ئو بعدها به مازرون مشهور بَهیه.مازرونی که رامشگرِ مازرونی هنگوم بَر ِسی ئَن به نزد کاووس توصیف هاکارده، بگذشته از زیاده‌روی‌ئون شاعرونه، با طبیعت کنونی این سرزمین هم همونندی دارنه:
به بربط چوبايست بر ساخت رود
برآورد مازنــــدرانی ســـــرود
که مازنـــدران شــــاه را يـاد بـاد
هميشه بر بــومــش آباد باد
که در بوستانش هميشه گُل است
به کوه اندرون لاله و سنبل است
هوا خوش‌گوار و زميــــن پر نـــــــگار
نه گرم و نه ســرد و هميشه بهار
از این رو تومبی بَهوّریم که مازرون بخشی از ایران‌زمین بی یه که شِه سِه شاهی داشته.
ابن اسفندیار گاته که، مازرون در اصل موزندرون بی یه یعنی سرزمین یا ولایت کوهِ موز ِ دِله، موز هِم اَتِ کوهِ نوم هَسته که ازگیلان تا نواحی لار، قصران ئو جاجرم ایدامه پیدا کانده.
برخی از نویسندگون ماز ره ِ به‌معنی دربندها ئو دژون موستحکمی دونّنه که به‌دستورایسپهبدمازیار،قارنِ ریکا در گذِرگائون ئو نوقاط سوق الجیشی کوهستون مازرون بِساتِنه ئو واژه‌ی مازرون ره ِ به‌معنی رشته‌ی مازون دِله دونه.
بعضی هِم گانه کلمه‌ی مازرون ره ِ از واژه‌ی مارد که اَتّا از قبایل مئروف نوم هَسته که اونجه ساکن بی نه، بَهی تِنه.اتّی جور هِم، یعنی سرزمینآمردون ئو جایی که آمردون اونجه سکونت داشتنه.
به‌هر حال تبرستون به تموم نواحی کوهستونی ئو زمینای پست ساحلی باته وونه، ولی واژه‌ی آمردون نواحی پست ساحلی که از دلتایسفیدرود تا جنوب شرقی مازرون دریو امتداد دارنه ره ِ گانه، تا اینکه به تموم نواحی کوهستونی ئو ساحلی مازرون باوِن.
مازرون الآنی در درازیتاریخ ، شاهد وقایع ئو ایتیفاقات فراوونسیاسی، ایجتیمائی ئوفرنگی بیه. در اهمیت سرگوذشت وقایع تاریخی این اوستان، کافی هسته که بته بونه هیچ اتا از مناطق ایران به اندازه این خطّه، شاهد رویدادون تاریخی نینه.
به همین سبب هسته که نویسندگون ئو مورخون ایرانی ئو خارجی، فراز ئو نشیبون تاریخی این سرزمین ره در کتابونی بنویشنه. از آثار نویسندگونروسی درباره مازرون، تالیفرابینو ، ئو از آثار نویسندگونمازرونی ، ئو ، ئو از آثار نویسندگون ایرانی، به کوششاردشیر برزگر (تورک اصل موقیم مازرون) ئو ، نوشتهدوکتور ممّد مشکور ره بتومبی اسم بَوِریم. اما این که اسم مازرون از چه زمونی در این خطّه گپ دله دکته سر ایختیلاف وجود دارنه. بعضی از مورخون موعتقدنه از زمونابن اسفندیار ، بجایتبرستون کلمه مازرون بکار بورده بیه عده‌ای هم تاریخ استیعمال کلمه مازرون ره از قرن چاروم هجری قمری به بعد دونه.[۶]
مازرون سلسله ئون زیاد ئو گت خادش وسـّه تا الآن خله دژ ئو کاخ داش بوئه ولی بخاطر رطوبت هوائ مازرون هسته که خله کم از این یادگارون بموندسه که اونایی که الآن درنه هم ویشته البرز کوهون طرف درنه. بعضی از موهمون وشون ره پائین رج هاکاردمی تا شما بخوندین:
این استان ِاصلیماری زوونمازرونی زوون هسته ولی ویشتر مردمونفارسی جا هم آشنایی دارنه.[۷]مازرونی زوون پارتی زوون ِبجابموندست زوون هسته که ایران قدیمی زوون هَسته و نو فارسی زوون جا دِرتر و خَله کمتر تحت تاثیر زوونهای بیگانه، عرِبون، موغولون و تاتار واری، قرار بَهیتِه.
مازندرونِ مردم دلیر، جنگجو و هوشیار ِنه. این سامون مردِمون از دیرباز در کسب شناخت و آگاهی و دانش کوشا بی نه. مازندرونیون در دوستی ثابت‌قدم و دربرابر گرفتاری‌ها سخت‌کوش و بی‌باک‌ِنه. قدیم تاسا زنان , مردون جا شی اداره زندگی سه کایر کاردِنه. مازندرون اهالی به‌روشِنایی و یا اِفتاب سو سوگند یاد کانه و گانه که:«به این آفتاب خسته» و یا «اجاق گرم» و «این سوی سلیمان قسم.» از آداب کهن این سامون که هزاران سال هَسته که هَنده پابرجا هسه، گرامی‌داشتن نوروز و تَش روشِن هاکاردن چارشَمه سوری شو، جشن فِردینه ماه شو، تیرماه سیزه شو، آبریزان، چله(یلدا) هَسته.
↑نصری اشرافی، جهانگیر. واژه نامه بزرگ تبری. به کوشش حسین صمدی و سید کاظم مداح و کریم الله قائمی و علی اصغر یوسفی نیا و محمود داوودی درزی و محمد حسن شکوری و عسکری آقاجانیان میری و ابوالحسن واعظی و ناصر یداللهی و جمشید قائمی و فرهاد صابر و ناعمه پازوکی. تهران: اندیشه پرداز و خانه سبز، الگوی Str index کارکتر را تشخیص نداد.الگوی Str index کارکتر را تشخیص نداد.الگوی Str index کارکتر را تشخیص نداد.الگوی Str index کارکتر را تشخیص نداد.. صفحه الگوی Str index کارکتر را تشخیص نداد.الگوی Str index کارکتر را تشخیص نداد. جلد اول. شابک [[ویژه:منابع کتاب/٠-5-٩١١٣١-٩٦٤|الگوی Str index کارکتر را تشخیص نداد.-۵-الگوی Str index کارکتر را تشخیص نداد.الگوی Str index کارکتر را تشخیص نداد.الگوی Str index کارکتر را تشخیص نداد.الگوی Str index کارکتر را تشخیص نداد.الگوی Str index کارکتر را تشخیص نداد.-الگوی Str index کارکتر را تشخیص نداد.الگوی Str index کارکتر را تشخیص نداد.الگوی Str index کارکتر را تشخیص نداد.]].
