Movatterモバイル変換


[0]ホーム

URL:


پرش به محتوا
ویکی‌پدیا
چرخه‌تو

عیراق

ویکی‌پدیا، آزادِ دانشنومه، جه

مختصات:‏۲۰″ ۰۳′ ۴۳°شرقی‏۳۰″ ۵۲′ ۳۲°شمالی / ۴۳٫۰۵۵۵۶غرب ۳۲٫۸۷۵جنوب /−۴۳٫۰۵۵۵۶;−۳۲٫۸۷۵

الجمهوریة العراقیة
کۆماری عێراق
عراق
ملی شعارالله اکبر
ملی سرودموطنی۲
عراق ِموقعیت
نیشتنگابغداد
شرقی′۴۰°۱شمالی′۲۰°۲ / ۱٫۶۶۷غرب ۲٫۳۳۳جنوب /−۱٫۶۶۷;−۲٫۳۳۳
گت‌ترینشهربغداد۱
رسمی زوونعربی وکوردی
حکومت ِنوعجمهوری
حاکمون نوع 
رئیس جمهور
نخست‌وزیر
•مجلس رییس

فؤاد معصوم
حیدر العبادی
سلیم الجبوری 
گتی
 - گتی ۴۳۷٬۰۷۲کیلومتر مربع (۵۸ام)
 - ‌ئو‌ (٪)۱٫۱
جمعیت
 - سرشماری۳۲٬۵۸۵٬۶۹۲ 
(۳۹ام)
 - جمعیت انبسی۶۶‎/km۲‏ (۱۲۵ام)
جی‌دی‌پی(تخمین )
 - مجموع۱۲۵٬۶۵۵ میلیارد دلار (۶۳ام)
 - سرانه۳٬۸۲۶ دلار (۱۲۶هم)
اچ‌دی‌آی ۰٬۵۷۳ (۱۳۲ام)
پول یکادینار (IQD)
زمونی منطقهGMT(جهونی ساعت+۳)
 - تابستونی (DST)DST (جهونی ساعت)
اینترنتی دامنه.iq
تلفن پیش‌شماره+۹۶۴

عیراق اتا کشور نوم هسه کهآسیای ِقاره وخاورمیونه دله دَره. اینتا کشور گتی ۴۳۸۰۰۰کیلومتر مربع هسه.[۱] ونهنیشتنگا(=پایتخت) نوم همبغداد هسه. عراقعربستون،کویت،اردن،سوریه،ایران وترکیه جه هم‌سامون هسته. این کشورعرب اتحادیه دله هم عضو هسته. عراق دله دِتا روخنه،دجله وفرات نوم، دَرنه که وشون ِبین رهبین‌النهرین گانّه. بین‌النهرین دِنیای ِقدیمی‌ترین جائون جه هسته.

اینتا کشور ۳۲٬۵۸۵٬۶۹۲ نفر جمعیت دارنه.[۲] عراق مردم ویشتهعربی‌زوون جه گپ زنّه وایسلام دین په‌روو هسنه. ولی وشون میون اتیکورد درنه کهکوردی زوون جه گپ زنّه.عربون ۷۵٪-۸۰٪،کوردها ۱۵٪–۲۰٪،ترکمونا،آشوریون و بقیه سرجمع ۵٪ ره تشکیل دِنّه.[۳] حدود ۶۰٪-۶۵٪ درصدتشیع، ۳۲٪-۳۷٪ درصدتسنن و ۳ درصدمسیحیت په‌روو هستنه.

اینتا کشور حوکومتجمهوری هسه. وشون ِکشور ِپول ِیکای ِنومدینار هسه. ونه ایقتصادی نیشتنگا نومبصره هسه. عیراق ِقدیمی تمدن‌ها جهبابل،آشور وسومر بینه. وه ره «تمدن گَره‌ئون» جه دونّه. اینتا کشور شه معاصر ِدوره دله خلهجنگ بَدی‌یه. این کشورایران،کویت،آمریکا،داعش و… جه جنگ هاکرده و ات‌خله دله‌یی جنگ هم داشته.

تاریخ

[دچی‌ین]

عراق ِمنطقه ات‌خله قدیمی تمدن و فرهنگ داشته.سومریون،اکدیون وآشوریون هزارون سال پیش ونهبین‌النهرین و دیگه قسمتون دله دَیینه. این مناطق بعداًهخامنشیون،سلوکیون،اشکانیون،ساسانیون وروم امپراتوری دله دَکِتنه. اسلام ِبموئن په عراقعباسیون ِنیشتنگا بَیی‌یه و عربون این مناطق دله ساکن بَیینه تا اونکه موغولون بمونه و بغداد ِحکومِت سقوط هاکرده. قرون دهم تا سیزدهمشمسی، عراق بارهاایران وعثمانی میون تَب‌بَزه‌کا بی‌یه. عراق قبلجهونی جنگ اول،عثمانی دله دَیی‌یه. این جنگ په عثمانی رِقِدبورده و عراق رهبریتانیا بَییته شه وسّه. عراق سال۱۹۱۹بریتانیای ِکولونی بیّه و ۱۹۳۲ اتا سیوا کشور بیّه.

عراق ِاستقلال په، اتا پادشائی وه ره کنترل کارده. 14 ژوئیه 1958عبدالکریم قاسم اتاکودتا جهجمهوری بساته و شائون ره کنار بَزوئه. اَی په‌یی‌تهعبدالسلام عارف و بعدشعبدالرحمان عارف هِدی سَر کودتا هاکردنه و سرآخربعثیون، بتونستنه کشور ره شه میس دله بَیرِن.

بعث حزب عراق دلهصدام حسین ره رییس‌جمهور بنومسته و صدامایران جه هشت سال جنگ هاکرده. وهکویت ره هم حمله هاکرده و این جنگ‌ها پهمتحده ایالات آمریکا وه ره محکوم هاکرده که نَوِسته کشتارجمعی سلاح جه استفاده هاکنه و همینسه ونه حکومت ره حمله هاکرده وجورج بوش گادِر وه ره بَکاشتنه. ونه بوردِن په چندین سال آمریکا دَیی‌یهالقاعده و بعثیون ِباقی‌بموندسته‌ئون جه جنگسته.

ژوئن ۲۰۰۳ میلادی که هَنتامتحده ایالات آمریکا دَرالقاعده وصدام حسین جه جنگ کارده،موقتی دولت عراق ِکنترل سَر تشکیل بیّه. این دولت اساسی قانون بنویشته و وه ره مردِم اتا رفراندوم دله قبول هاکردنه. اولین دولِت هم مردم ِرأی پِشتی انتخاب بَیینه ونوری المالکی که اتا شیعی حزب جه بی‌یه، حکومِت سَر قِرار بَییته.[۴]

مردمون

[دچی‌ین]
عراق ِقومی-مذهبی نقشه

عراق دلهعربون،کوردون،ترکمونون،آشوریون،کلدانیون،منداییون وصابئین و... دَرنه. کوردون گتترین اقلیت هستنه و عراق ِشمال و شمال‌شرقی دله زندگی کانّه. وشون سال ۱۹۹۱ تاسا شه وسّه اتا سیوا دولت دارنه که ونه نومکوردستون اقلیم هسته. عراق مرکزی قسمتون سُنّی عربون، ونه جنوبی شهرون شیعیون دَرنه. غیر این سه‌تا قِسمِت پچوک‌پچوک ِاقوام و ادیان هم دَرنه که وشون ِدله‌دله دَرنه.[۵] اکثراً کوردها سُنی هستنه و فقط «فیلی کوردها» این میون شیعه هستنه.[۶]

سیاست

[دچی‌ین]
کوردستون پرچم

عراق دله اتا شه‌گردون (=خودمختار) ِحکومِت دَره که وه رهکوردستون اقلیم گانّه. این کشور پارلمونی جمهوری هسته و ونه دله نخست‌وزیر اصلی قدرت ره دانّه ولی وشون اتا رییس‌جمهور هم ونه دارِن. وشون اتا قانون بی‌یشتنه که نخست‌وزیر حتماً ونهشیعه بائه و رییس‌جمهورون این کشور دلهسنی هستنه. مجلِس ِرییس هم ونهکوردی بائه.


تقسیمات

[دچی‌ین]
اصلی بنویشته‌:عراق شهرون فهرست
نقشه تقسیمات کشوری عراق
نقشه تقسیمات کشوری عراق

عراق ۱۸ استان دانّه:

۱.بغداد

۲.صلاح‌الدین

۳.دیاله

۴.واسط

۵.میسان

۶.بصره

۷.ذی‌قار

۸.مثنی

۹.قادسیه

۱۰.بابل

۱۱.کربلا

۱۲.نجف

۱۳.الانبار

۱۴.نینوا

۱۵.دهوک

۱۶.اربیل

۱۷.کرکوک

۱۸.سلیمانیه

وابسته جستارون

[دچی‌ین]

منابع

[دچی‌ین]
  1. نفت عراق بیست و پنج درصد بیشتر از تخمینهای پیشین است
  2. «اطلاعات‌نامه جهان - عراق». هارشی‌یه بیی ۱ اسفند ۱۳۹۳ گادِر. 
  3. https://web.archive.org/web/20181224065934/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/iz.html
  4. روحانی، حسن: آشنایی با کشورهای اسلامی. جلد: ۱. نشر مشعر. تهران: ۱۳۸۸.
  5. روحانی، حسن: آشنایی با کشورهای اسلامی. جلد: ۱. نشر مشعر. تهران: ۱۳۸۸.
  6. روحانی، حسن: آشنایی با کشورهای اسلامی. جلد: ۱. نشر مشعر. تهران: ۱۳۸۸.
خاورمیونه‌یِ کشورون
 اوردن  ·  متحده عربی امارات  ·  بحرین  ·  سعودی عربستون  ·  عراق  ·  کویت  ·  یمن  ·  اسرائیل  ·  ایران  ·  ترکیه  ·  سوریه  ·  عمان  ·  قبرس  ·  قطر  ·  لوبنان  ·  مصر  ·  فلسطین
آسیا کشورون

افغانستون ·ارمنستون ·آذربایجون۱ ·بحرین ·بنگلادش ·بوتان ·برونئی ·میانمار ·کامبوج ·چین ·تایوان۲ ·قبرس ·گرجستون۱ ·هند ·اندونزی۴ ·ایران ·عراق ·اسراییل ·فلسطین ·جاپون ·اردن ·قزاقستون۱ ·شمالی کره ·جنوبی کره ·کویت ·قرقیزستون ·لائوس ·لبنان ·مالزی ·مالدیو ·مغلستون ·نپال ·عمان ·پاکستون ·فیلیپین ·قطر ·روسیه۱ ·عربستون ·سنگاپور ·سری لانکا ·سوریه ·تاجیکستون ·تایلند ·شرقی تیمور۴ ·ترکیه۱ ·ترکمنستون ·امارات ·ازبکستون ·ویتنام ·یمن۳


۱ ونه بعضی قسمتوناروپا دله دره. ۲ چین ِجمهوری (تایوان):متحد ملل سازمان وه ره رسماً کشور نَدونده.
۳ ونه بعضی قسمتونآفریقا دله دره. ۴ این کشور ره بعضیاوقیانوسیه قاره دله یارننه.

نیشتنگائون
نشان رسمی عراق
بقیه شهرون
اوپکِ اعضا
اوپک ِپرچم
"https://mzn.wikipedia.org/w/index.php?title=عیراق&oldid=185902" جه بیته بیّه
رج‌ئون:
خف رج‌ئون:

[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp