ایسلند ِجمهوریاروپای ِشمالیترین کشور هسته که شه اتا جزیروئه کهاطلس اوقیانوس ِشمال دَره وشمالی قطب جه نزدیکه. ایسلندِنیشتنگا (=پایتخت) و گتترین شهر نومریکیاویک هسته و این کشور دله ۳۲۰ هزار نفر زندگی کانّه. این کشور ِپول ِیکا نومکرون هسته و ونه رسمی زوونایسلندی هسته که اتانوردیک ِزوون هسته. این کشور ِ۹۳٫۳۶ درصد شه نژاد ره ایسلندی دونّه که اتیژرمنی نژاد هسته. ایسلند ِمردِمون ِفرهنگنوردیک ِکشورون جه نزدیکه. حدوداً ۸۸ درصد این کشور دلهمسیحیت وپروتستان په‌روو هَستنه.[۱]
ایسلند دله قرن نوزَّهُمناسیونالیسم خله بیّه و ۱ دسامبر سال ۱۹۱۸ این کشوردانمارک جه سِوا بیّه ولی وشون ِشاهون اتا خاندان جه بینه و هِدی جه مربوط بینه.جهونی جنگ دوم دله، هم‌اِتَنده رابطه هم دانمارک جه قطع بیّه و سال ۱۹۴۴ ایسلند دلهجمهوری اعلام بیّه. دهه‌ئون ۱۹۵۰ و ۱۹۷۰ ایسلند چنباربریتانیا جه ماهی‌گیری ِحق وسّه اختلاف پیدا هاکِرده و کاد جنگون (Cod wars) ره پیش بیارده که سه‌بار اتفاق دَکِتنه: اولین صوه ۱۹۵۸، دومین دفعه ۱۹۷۳-۱۹۷۲ و آخرین صوه ۱۹۷۶-۱۹۷۵.
ایسلند تا قرن بیستم جهون ِفقیرترین کشورون جه بی‌یه ولیجهونی جنگ دوم ِتموم بیّن په بتونِسته ماهی‌گیری ومارشال طرح کومِک جه رشد هاکِنه و تا دههٔ ۱۹۹۰ اتا پولدار ِکشور بیّه و حتی ونه کار اتجا بَرِسی‌یه که اِسا ونهانسانی توسعه‌ی شاخص اولین رُتبه ره دِنیا دله دانّه. ایسلند دله مالیات کم هَسته و بازارون آزادِنه.[۲]
ایسلند ِگَتی (=مساحت) ۱۰۳٬۰۰۰ کیلومتر مربع هسته و ونه جمعیت ویشته جنوب‌غرب دله دَرنه. این کشور ِبِنه ات‌خله فعّال ِآتشفشون دانّه و همینسه اونجه زمین‌گرمایی جه خله استفاده کانّه.
اولین آدِمونی که ایسلند دله ساکن بَیینهنروژ جه سال ۸۷۴ بمو بینه.اینگولفور آرنارسون، اتانروژی بی‌یه که شه قبیله و تیر-طایفه ره شه هِمراه اینجه مستقر هاکِرده. اینتی بی‌یه که ایسلند ۱۲۶۲ تا ۱۹۱۸ نروژ ِسامون دله حیساب بی‌یه و این سال جهدانمارک وه ره شه سامون دله حیساب بیارده. سال ۱۹۱۸ ایسلند اتا سِوا کشور بیی‌یه.
ایسلند کم‌جمعیت‌ترین کشوری هسته کهناتو دله دَره و تنها عضوی هسته که دائمی ارتش ندانّه. ایسلند ِکشور هَنتااروپا اتحادیه دله دَنی‌یه ولیشینگتن ِاتحاد دله دَره.
ایسلند زارا ماقبل تاریخ ندارنه.وایکینگ‌ها دوره اینتا جزیره رهنورس مردم کشف هکردنه. حدود 1130 میلادی اتا کتاب،Íslendingabók نومی، بنویشتنه که وشون تاریخچه ره تا 870-930 میلادی سِراق دِنه. اتی کتاب قرن دوازهم میلادی جه دره که ونه نومLandnámabók هسته و اینتا دله بنویشتوئه که اولین شهری که ایسلند دله بساتنه و ونه دله ساکن بینه، سال 874 میلادینروژی مردمون ِدَس بساته بیّه و اولین خانواده‌ای که بمونه،ریکاویک دله منزل هکردنه و اونجه اولین بازار کم‌کم بساته بیّه. این کتاب دله چارصدتا شهر ره نوم وَرنه که این گدر نروژی مهاجرون بمونه و بساتنه تا زمین‌صاحاب بوون. زمین‌شناسی و باستان‌شناسی ِکشفیات هم دیار هاکردنه که ایسلندِ جزیره اقلاً حدود 870 میلادی آدمون ِمنزل‌هکرد بی‌یه.ایسلندی زوون هم زوون‌شناسون ره سراق دنه که این مردمون حدود قرن 9 و 10 نروژِ غربی شهرون جا سیوا بینه.
البته ایسلند پیش‌تر هم وجود داشته و بعضی اروپایی‌ئون وه ره اشناسینه. پیتاس، اتا یونانی کاشف که قرن چاروم پیش از میلاد دیّه، اتا جزیره ره نوم وَرنه که Thule نوم دارنه و شیش شوئندروز ونه بریتانیا جه شمال‌طرفی ئو دله بوری تا ونجه برسی.ایرلندی ماهی‌گیرون هم اینتا جزیره ره اشناسینه و ایرلندِ بعضی مسیحی راهبون شینه اونجه که تیناری خدا ره پرستش هاکنن ولی زمونی که وایکینگ‌ها رُش هکتنه، این راهبون جزیره جه بوردنه که کافرون جا اتجا دنی‌بون.[۳]
ایسلندِ تازه‌بمو وایکینگ‌ها اتا اساطیری دین په‌روو بینه کهاودین،ثور و دیگر خدائون ره پرستینه. این جزیره دله سلطنتی حکومت وجود نداشته. وقتی مهاجرون بموئن در کامل بی‌یه، اتا مِیلس،آلسینگ، بساتنه که مردمون ونه دله جمع بینه و قانون یشتنه یا قوانین ره اصلاح کردنه. اونجه دادگاه و قضایی تصمیم هم گیتنه و وشون ِمذهبی ملّائون (گودر) هم میلس دله صاحب‌مقوم بینه. هر کشاورزی وسّه اتا گودر (ملّا) دست‌بن دوو ولی تونسته شه خدا ره انتخاب هاکنه و شه گودر ره اینتی عوض هاکنه. هچکی جزیره دله اجرایی قدرت نداشته و حکومت این معنی جا وجود نداشته.
ایسلندِ مِلک این زمون برکت داشته و مردم خجیر زندگی کردنه. وشون چفت و مرتعگو وگسفن وسّه خار بی‌یه و انده گوشت و شیر داشتنه که علاج نیّه. وشون پشم و پارچه هم خوب تولید کردنه. البته شه خِراک و چو ره ویشته وارد کردنه ولی وشون سِره‌ها چو جه بساته نیّه و اتی مخصوص معماری کار وَردنه که چو لازم نووئه.
قرن دهم ِاواخرنروژ ِشاه مسیحی بیّه و مردم ره مزراب دینگو که اینتا دین ره قبول هاکنن. وه مسیحی راهبون ره برسنی‌یه ایسلند که اونجه هم مسیحیت ره تبلیغ هاکنن و اینتی ایسلندی‌ها هم سال 999 یا 1000 میلادی، شه میلس دله تصمیم بیتنه که گرد مسیحی بوون. ایسلندِ مذهبی رهبرون (گودرها) که تاسا بت‌پرستی کردنه، ات‌شوئنه مسیحی‌دین ِملّا بینه و شه وسّهکلیسا بساتنه و دِتا اسقف‌هنیش تشکیل هدانه. گودرها تا قرن سیزهم قدرت داشتنه و ایسلند دله ده نفر که پنج‌تا خانواده جه بینه، تموم جزیره‌ی صاحاب بینه. سال‌های 1262-64 این گودرها رقابت تبدیل به جنگ بیّه و آخرسر میلس دله هنیشتنه و تصمیم بیتنه کهنروژ سلطنت دله عضو بوون تا وشون جنگ تموم بوو.[۳]
ایسلند وقتی نروژ ِسامون دله قرار بیته، هنتا شه سیوا اداره بی‌یه و آلسینگ ِمیلس هنتا جلسه یشتنه و بعنوان عدالتِ دادگاه مردم اونجه هر سال جمع بینه. مقاماتی که نروژِ سلطنت اینتا جزیره وسّه انتخاب کرده هم ویشته همون ایسلندِ آدم بینه. سال 1380 میلادی نروژ ودانمارک متحد بَینه ولی ایسلند دله تغییری پیش نمو و وشون هنتا شه باج ره قدیم دستوری رسندینه.
قرن چاردهم اتا نخش اتفاق ایسلندی‌ها وسّه دکته: نروژی تاجرون که ایسلندِ ماهی ره خرینه و وردنهبرگن دله روتنه، باعث بینه کهانگلیسی ماهی‌گیرون یاد بَیرن که کجه ونه ماهی بئیتن و اینتی بجای این که ایسلندی‌های ماهی ره بخرینن، شه قایق سوار بینه و شینه اونجه ماهی گیتنه. دانمارک سلطنت سعی هاکرده که انگلیسی ماهی‌گیرون دم ره بَیره ولی انده کشتی‌رانی دله قِد نداشته که انگلیس جه درهکفه. اتا دانمارکی فرماندار که خاسته انگلیسی قایق‌های دم ره بیره و وشون جه درگیر بیّه، دعوا دله بمرده و اینتی دانمارک و انگلیس ِمیونه سال‌های 1468-73 اختلافات وجود داشته. قرن شونزدهم انگلیسی‌ها دیگه یاد بئیتنه که بورنآمریکا قاره ور ماهی بَیرن و ایسلند ره ول هاکردنه ولیآلمانی قایقون وشون جا ره پر هاکردنه و ایسلند وَر جه ماهی گیتنه.
همین گدر ایسلند مردم انده جنگل‌ها ره بزونه و ونه چو ره بروتنه که دیگه جنگل ِدار تموم بیّه. زمین ِخاک شه کیفیت ره از دست هدا و هوا هم سردته بیّه و دیگه نتونستنه غلات دکارن. وشون ِگو و گسفن هم دیگه خراک نداشتنه. کلیسا این گدر ویشته زمین‌ها ره صاحاب بی‌یه. قرن پونزدهمطاعون دکته و دِ صوه ایسلند مردم ره کورکاشم هاکرده. طاعون نصف جمیعت ره بکوشته.
ایسلند نقشه که سال 1590 بکشینه.
زمونی که دهه 1530،مارتین لوتر ِاصلاحات رُش هکته، دانمارکپروتستان بیّه ولی ایسلندی‌ها جدید مذهب دیم‌به‌دیم هرستانه. تا سال 1550 بکشی‌یه که هر دِ اسقف‌هنیشت که ایسلند دله دیینه، پروتستان بوون. اصلاحات په، زمین‌هایی که وشون مالکیت ایسلندی صومعه‌ئون و کلیسا دست دیّه، مصادره بَینه و سلطنتی خزانه وشون ره شه وسّه بیته. تاجرونی که آلمان جه إمونه ایسلند هم غیرقانونی بینه و ایسلندِ تجارت ره دانمارکی‌ها انحصاری هاکردنه. دِ قرن این قانون دمباله داشته و فقط دانمارکی تاجرونی که شاه ره باج هدا بوئن، تونستنه ایسلند دله تجارت هاکنن. سال 1787 این قانون ات‌که تغییر هاکرده و دیگه تاجرون باج ندانه ولی تا 1855 هم خارجی تاجرون حق نداشتنه ایسلند جه تجارت هاکنن.
سال 1661فردریک سوم، دانمارکِ شاه،اساسی قانون ره تغییر هدا و شه قدرت ره ویشته هاکرده ومطلق سلطنت بساته. اینتا قانون ایسلند ره هم شامل بی‌یه ولی ایسلند انده دور بی‌یه که شاه وشون ره کار نداشته و وشون شه هرتی خاستنه، میلس تشکیل دانه و شه قانون ره اجرا کردنه. دانمارکِبوروکراتیک دولت باعث بیّه که ایسلندِ نیشتگا دله بازار بوو و ریکاویک دله، که تا اون گدر روستا ره موندسته، اتا نخ‌ریسی کارخنه بساتنه. در عرض نیم قرن، ایسلندِ دِتا اسقف‌هنیشت متحد بینه و ریکاویک عملاً جزیره‌ی مرکز بیّه. آلسینگ ِمِیلس ره سال 1800 رقد بدانه و ونه جا، ریکاویک دله اتا دادگاه بساتنه. دانمارک ِفرماندار هم چن سال پئی‌ته شهر دله ساکن بیّه. این زمون ریکاویک 300 نفر جمیعت داشته.سال 1703 اولین سرشماری دله ایسلند 50358 نفر جمیعت داشته و اکثراً کشاورز بینه و خله‌شون ماهی‌گیری هم کردنه ولی کم‌کم مقامات ماهی‌گیری ره شه وسّه انحصاری هکردنه.
قرن هیژدهم کشور دله قحطی دکته. آتشفشون ِچکل جا تش راست بیّه و دهه 1780 سردی باعث بیّه که یک‌پنجم جمیعت بمردنه. ایسلند دله مردم حکومت ره خله کار ناشتنه و زمونی که نروژ وسوئد خاستنه دانمارک جه سیوا بوون، ایسلندی‌ها چنین خاسته‌ئونی مطرح نکردنه.[۳]
دهه 1830 میلادی، دانمارک دله اتا میلس بساتنه که ایسلند فقط دِتا نماینده اونجه داشته. همینسه مردم خاستنه که آلسینگ ِمیلس ره دِباره تشکیل هادن. سال 1845کریستین هشتم دستور هدا که وشون بخاستی بواشه و این میلس ریکاویک دله جلسه بی‌یشتنه. مقامات و مردِ کشاورزون حق رای داشتنه. سال 1848 کریستین ِجانشین،فردریک هفتم، شه مقوم ِقِد ره کنار بی‌یشته و دستور هدا کهدموکراسی دانمارک دله سلطنت ِجا ره بَیره. ایسلند مردم این گدر اتا سیاسی رهبر داشتنه که ونه نومیون سیگوردسون بی‌یه وکپنهاگ دله دیّه. اینتا مردی گته دانمارک ونه ایسلندِ آزادی ره پس هاده چون ایسلندی‌ها سال 1662 شه بخاستی جا پادشاهی دله عضو بئینه و اسا که پادشاهی دیگه شه قِد ره ندارنه، ونه ایسلندی‌ها شه تصمیم بیرن که سیوا بوون یا دانمارک دله بموندن. سال 1851 اتا مجمع دله هنیشتنه ایسلندی‌ها و دانمارکی‌ها گپ بزونه ولی هیچ‌کمین هئی ره راقاضی دمندانه. سال 1874 ایسلندی‌ها موفق بینه که شه قوانین وسّهشه‌گردونی بیرن و آلسینگ دله قانون بی‌یلن. سی سال دیگه اختلاف دمباله داشته چون ایسلندی‌ها گتنه اجرایی قدرت هم ونه وشون دست دوو ولی دانمارک تا سال 1901 اینتا اجازه ره ندا؛ این سال دانمارکِ پارلمون دله لیبرال‌های حزب رأی بیارده و وشون ایسلندی‌ها جه بتتر بینه. اینتی سال 1904 شه اولین سروزیر ره ایسلند دله انتخاب هاکردنه.
قرن نوزدهم ایسلند دله اقتیصادی مشکلات زیاد بی‌یه. جمیعت انده زیاد بی‌یه که خاک دیگه وشون ره وسی نکرده و کشاورزی جوابگو نیّه. خله مردمون کوچ ره گیتنه، وردنهشمالی آمریکا. حدود 15000 نفر سال‌های 1870 تا 1914 بوردنهکانادا وری.
سره‌خنگی حکومت دوره (1818-1904) ایسلند دله پیشرفت دوره بی‌یه: ماهی‌گیرون شه قایق دله موتور کار بی‌یشتنه و اینتی وشون صید ویشته‌تر بیّه.تلگراف سیم ره ایسلند جه ا اروپا هکشینه. مدرسه بوردن اجباری بیّه و سال 1911 ایسلندِ دانشگاه بساته بیّه. ماهی‌گیریِ انحصار تموم بیّه و کارگرون ِجنبش رُش هکته. سال 1915 مردها و زنانی که مالک نئینه، حق پیدا هاکردنه که چنتا شرط جه، دولتی مقوم پیدا هاکنن و استخدام بوون. دانمارک و ایسلندِ اختلافات هم ادامه داشته و ایسلندی سیاستمدارون شه اختیارات وسّه چنه کشینه. وشون اول دسامبر 1918 موفق بینه که ایسلند ره اتا مستقل کشور هاکنن که ونه سلطنت دانمارک جه اتا بی‌یه ولی کشور سیوا بیّه. (اسایِاسکاتلند دستوری) این توافق‌نومه 25 ساله بی‌یه و هر طرف حق داشته که پیمون ره از بین بَوِره ولی اگر تا 1943 جدیدِ توافق نکرد بوئن، اینتا توافق‌نومه لغو بی‌یه. تا اون تاریخ، ایسلند فقط خارجی امور دله دانمارکِ تبعیت ره کرده و باقی چیزون ره شه تصمیم گیته.
دهه 1920 ایسلند حزبون استقلال‌خاهی ره کنار بی‌یشتنه و طبقاتی اختلافات وسّه هئی جا دعوا کتنه.ایسپانیا دله‌یی جنگ باعث بیّه که ماهی بازار خراب بوو و دهه 1930 اتا گتِ رکود ایسلندِ اقتیصاد ره خراب هکرده. بیکاری و مریضی هم وضعیت ره بدته‌تر کردنه وجهونی جنگ دوم این گدرها برسی‌یه. آوریل 1940نازی آلمان دانمارک ره بیته و اینتی ایسلند ِاتحاد بُوسّه. یک ماه بعد، انگلیسی‌ها ایسلند ره بیتنه و 1941 هدانهآمریکای متحد ایالات ره و آمریکایی‌ها 60000 سرباز ره بیاردنه جزیره دله. اینتی ایسلندی‌ها وسّه درآمد پیدا بیّه و ات‌که وشون وضع ره بتتر هاکرده.
روز 17 ژوئن 1944 ایسلند دله آلسینگ تصمیم بیته که دانمارک جه رسماً سیوا بوو و این روز ره اسا ایسلند دله جشن گیرنه. اون روز تاسا ایسلند اتاجمهوری هسته.[۳]
جهونی جنگ دوم ایسلند دله برکت داشته و اینتا کشور اقتیصاد ره بتتر هکرده. وشون اتارفاه دولت بساتنه و کشورِ تولید و مصرف بالایی درشی‌یه. وشون شه کشتی‌رانی صنعت ره بتتر هاکردنه و بیکاری دم ره بیتنه. یخ‌بزه ماهی ِصنعت هم وشون ِاصلی صادرات بیّه. دهه 1940 هوایی رفت-رُش و اینترنت ِبموئن باعث بینه که اینتا کشور خارجی کشورون جه ویشته مرتبط بوو. سال 2006 آمار دله، ایسلند بالاترین اینترنتِ نفوذ آمار ره دارنه.
دهه 1990 خارجی سرمایه‌گذارون ایسلند دله زیاد بینه. این روش باعث بیّه که دهه‌ئون 1990 و 2000 جهونی بازار ِنوسان، ایسلندِ اقتیصاد ره ضعیف هاکنه و وشون ِملی پول قِد دخاته و کشور تا ورشکستگی حد برسی‌یه. وشون آخرسر دِ میلیارد وامپول بین‌المللی صندخ جه قرض هایتنه که شه مشکلات ره حل هاکنن.[۳]
ایسلند ِحکومت پارلمونی ِجمهوری هسته که اتا مجلس ویشته ندانّه، نماینده‌ئون هم هر چار سال انتخاب وانّه. این مجلس ِنومآلسینگی هسته که سال ۱۸۴۵ بساته بیّه و فقط تونِسته دانمارکی شائون ره مشورت هاده. میون سال‌های ۹۳۰ تا ۱۷۹۹ میلادی اتا ملی ِمجمع ایسلند دله دَیی‌یه که آلسینگی ره اونتا جه اتّا دونّه. همینسه ایسلند ره «قدیمی‌ترین پارلمونی دمکراسی» دونّه.[۴]
ایسلند اولین کشوری بی‌یه که سال ۱۹۸۰ میلادی اتازن ونه رییس‌جمهور بیّه. زنان این کشور دله قدیم تاسا شه وسّه حزبون قدرتمندی دارنه و پارلمون و سیاسی مقومات ره شه دَس گیرنه.
کشور ایسلند ۱۰۲٫۸۱۹ کیلومتر مربع جه اروپایِ دومین گتِ جزیره هسته. این کشور اتا گتِ جزیره و چنتا پچوک‌ته جزیره جه بساته وانه. این جزایراطلس اوقیانوس دله درنه وشمالی یخ بزه قطب جه هم نزدیک هستنه.
این جزیره قبلاً وجود نداشته و اتا آتش‌فشان که ئو بـِن دَیّه، فوران هاکرده و وه ره بوجود بیارده و بعدهانروژیون وه ره کشف هاکردنه.
ایسلند ِفرهنگوایکینگون (قرن نهم گادِر) جه رِسِنه. ایسلندی‌ها شه تیر و تِبار جه افتخار کانّه و شه شجره‌نومه‌ئون ره دارنه که وشون ِتِبار نروژی وایکینگون جه رِسِنه. ایسلندی زوون هم وایکینگون ِزوون یعنیقدیمی نورس جه نزدیک هسته و ایسلندیون بتونّه راحت نورسی قدیمی بنویشته‌ئون (ساگایا واری) ره بَخوندِن.[۶]
ایسلند دله فامیلی بصورتی که مُدرن دوره دله باب بیّه، وجود ندانّه و وشون هَنتاعربی کشورون واری شه پییر نوم ره بعنوان فامیلی انتخاب کانّه و همینسه وشون‌هایِ فامیلیِ پسوند «سون» بمعنایِ «وَچه و بِزا» هسته؛ مثلاً گوردسون یعنیگوردِ وچه.[منبع خانه]
این کشور ِمردمون ِحقوق خله نزدیک هسته و زنان و مردان ِحقوق فرق نَکانده وفیمینیسم خله طرفدار دارنه.[۷] سال ۲۰۱۳ گانّه که ایسلند دله، که ارتش هم نِدانّه، جرم و جنایت ِآمار خله کم هَسته و ونه سیاسی-اقتصادی ثبات وه ره اتا باثبات کشور هاکِرده.[۸] سال ۲۰۱۳ اولین‌بار وسّه این کشور دله ات نفر پلیس جه مسلحانه درگیری پیدا هاکِرده و اینتی بَمرده.[۹]
ایسلند دله برق و گاز وسّه اداره‌ای وجود ندارنه و مردم شه نیاز ره ونه شه تأمین هاکنن. چون ایسلند اتا آتشفشون سَره کَته، وشون بنه‌یِ گرمی جه ئو ره گرم کانّه و وه ره گرمایشی وسایل دله کار زنّه و ونجه برق تولید کانّه و تموم برق و گازی که کشور دله استفاده وانه همینسه طبیعی هسته ومحیط‌زیست وسّه خله خاره.[۱۰] ایسلند تنها کشوری هسته که صد درصد انرژی برق ره اینتی تولید کانده.[۱۱]
.svg)
