Ouropa ye la parte oucidental de l supercontinenteouroasiático. Ambora geograficamente seia cunsidrada uapenínsula de la Eurásia, ls pobos de la Ouropa ténen caraterísticasculturais i uastória specíficas, l que justifica que l território ouropeu seia giralmente cunsidrado cumo uncuntinente.
Segundo la mitologie griega,Ouropa fui ua mulhier muito guapa que çpertou ls amores deZeus, dius-rei de l Oulimpo.
L cuntinente ouropeu, que durante laEra de ls Çcobrimentos fui chamado deBielho Mundo, stende-se quaije qu'anteiramente na zona temperada, arriba de 35º de lhatitude norte, cun solo ua streita faixa até l círclo polar Ártico. Debido al sou lhitoral muito recortado, l'anfluéncia oceánica ye grande, i las temperaturas son giralmente amenas (nun hai stremos acentuados), cun precipitaçones qu'ouscilan antre 500 i 1 000 mm anuales. Alternan-se ne l sou relebo stensos prainos, maciços pré-cambrianos i palezóicos.
La quaije totalidade de l cuntinente anclui-se ne lmundo zambolbido. La agricultura, mecanizada, amprega an média solo 10% de la populaçon eiconomicamente atiba, anquanto que un terço desta se acupa de laandústria i la maior parte ye absorbida pul setor terciário. LaOunion Ouropeia (UI), cumprendendo 27 Stados-nembros, ye la maior i mais amportante antidade política, eiconómica i cultural de l mundo. La UI ye tamien la maior eiconomie mundial cun unPIB stimado an 12,82 trilhones de dólares[1] ultrapassando lhargamente lsStados Ounidos.
A maior parte de l território ouropeu ye formada porplanícies. Males de metade de la sue stenson stá ambaixo de 200 metros, i l'altitude média ye de 340 metros. L relebo muntanhoso prebalece nas porçones norte (onde se lhocalizan lsAlpes Scandinabos i las cadenas de las Eilhas Británicas) i sul (cortada pulsPirinéus,Alpes,Cárpatos iBalcanas). Ne l centro, ua basta planície se stende, quaije sin anterrupçon, de ls Pirineus alsmontes Urales. L cuntinente nun abriga rius stensos: l maior deilhes, lBolga, ten cerca de 3,5 mil quilómetros.
Predomina lclima ameroso, mas hai bariaçones detreminadas pula lhatitude i pula anfluéncia de l'ouceano i de la massa cuntinental asiática. L sul apersentaclima mediterráneo i begetaçon d'arbustos. Ne l centro i ne l lheste, l clima yecuntinental, tornando-se cada beç mais friu a la medida que se abança para l'anterior. Essa faixa ye acupada porflorestas temperadas i decuníferas. Ne l noroeste prebalece lclima ouceánico. L stremo norte tenclima polar i sue begetaçon típica ye latundra. De acordo culWorld Resources Anstitute[lhigaçon einatiba], cerca de 40% de las florestas de l cuntinente fúrun çmatadas. Las maiores stensones de mata natiba son de cuníferas i ancóntran-se naSuécia i naFinlándia.
La Ouropa ten 761 milhones d'habitantes i ye l único cuntinente onde la populaçon ben deminuindo. Segundo lFondo de Populaçon de las Naciones Ounidas[lhigaçon einatiba] (FNUAP), eilha ancolherá a ua taxa de 0,1% al anho antre2005 i2010. L ambelhecimento de la populaçon eisige absorçon d'eimigrantes, percipalmente porfissionales an tecnologie. Por outro lhado, l crecimento de l zamprego i l'oumento de la cuncorréncia ne lmercado de trabalho bénen amponendo oubstaclos a l'antrada demano-de-obra nun qualificada.
Sede de laReboluçon Andustrial, la Ouropa ye l purmeiro cuntinente a modernizar sueeiconomie. L parque andustrial ouropeu ye, até hoije, un de ls mais abançados de l mundo. Sueagropecuária outeliza antensibamente tecnologie de punta, i l cuntinente ben registrando spanson i modernizaçon de ls serbícios. Inda hai, antretanto, muitos cuntrastes de zambolbimento antre lspaíses oucidentales i las naciones de llheste, que fazírun parte de l'antigo bloco quemunista i zde ladécada de 1990 búscan amplantar laeiconomie de mercado.
LaOuropa Oucidental cuncentra 90% de lPIB de l cuntinente, mas ls países de l'antigo blocosocialista, qu'aderiran a laeiconomie de mercado nadécada de 1990, ténen crecido ne ls redadeiros anhos. Maior pólo turístico de l planeta, la Ouropa atrai anualmente 400 milhones de bejitantes.
Lhome de Neandertal (Homo sapienes neanderthalensis) ye cunsidrada la única spece houmana outótone de la Ouropa. Esta spécie se ancuntraba yá na Ouropa quando chegou l'home deCro-Magnon (Homo sapienes), spece la que pertence to l'houmanidade atual. Estas dues speces houmanas cumbibírun durante bastante tiempo até que lhome de Neandertal se stinguiu l mais cierto por bias a la cumpetiçon cul home deCro-Magnon, se bien qu'inda restan einúmaras cuntrobérsias subre lhome de Neandertal i sue stinçon. Por outro lhado, parece probado qu'eisistiu cruzamiento reprodutibo antre ambas las speces, de forma qu'an sentido strito, lHomo sapiens sapienes atual çcenderie d'ambas las speces.
Laanteguidade clássica stá dominada pul anfluxo de la ciblizaçongrieco-lhatina, i de l Ampério Romano subre l resto de Ouropa. Ladecadéncia de l Ampério Romano i la chegada de nuobos grupos étnicos cun nuobos reinos, lhebou a la fragmentaçon política de Ouropa, sendo seguida por sucessibas tentatibas d'ounificaçon i cunquista, qu'ambolbírun l cuntinente an numerosos cunflitos i guerras durante laEidade Média, cumo laguerra de ls Cen Anhos (que durou 116 anhos). Esto, junto cula anfluéncia al cuntinente de nuobos grupos, cumo ls mongoles chegados de las stepes ó l aparecimento de l Eislana, formando ua barreira que debediu dues culturas i l Mediterráneo, cun choques nesta frunteira, moldou esta época ne l cuntinente.
LaEidade Moderna marca para la Ouropa l'ampeço de porcessos que mais tarde dórun lhugar a la globalizaçon, sendo la era an que ls cunflitos bélicos se sucedírun cada beç mais zastrosos, cumo la chamadaguerra de ls Trinta Anhos. Ls porcessos eiconómicos i l zambolbimento científico i tecnológico se acelerórun, an prejuízo d'outros cuntinentes, de maneira bien mais notória durante laEidade Cuntemporánea, produzindo cunflitos que zancadeórun mais guerras (cumo lasguerras Napoleónicas i las guerras mundiales). Hoije ls porcessos tendentes a la ouneficaçon se téntan pacificamente, tal ye l causo de laOunion Ouropeia.
La Ouropa ye l cuntinente que tubo mais anfluéncia na stória de l mundo (çcubiertas, cunquistas, colonizaçones, mobimentos i reboluçones, guerras mundiales, etc).
La Ouropa ye l segundo menor cuntinente de l mundo depuis de la Ouceanie, tendo ua stenson de 10.530.751km², repersentando 7% de las tierras eimersas.
Stritamente falando an tenermos de ciénciageográfica cuntemporánea, la Ouropa, cumo la Ouceanie, deixan de star categorizadas cumo cuntinentes i son cunsidradas Macro-Ounidades Geográficas, MUG; yá qu'afatibamente, ne l causo de la Ouropa esta macrounidade geográfica ye un prolongamento oucidental de l cuntinente ourasiático. Carateriza la Ouropa, tanto ne l geográfico (cun muita ancidéncia ne l climático cumo an suegeografie houmana), l'eilebada quantidade média de costas marítimas i oceánicas debida a la persença d'abundantes penínsulas, golfos, mares anteriores i Eilhas. Esto i l'anfluxo de laCorrente de l Golfo i la prossimidade de ls zertos calientes de África i Ásia detremínan que na Ouropa prepondere, pese a las lhatitudes, unclima temperado scepcionalmente benigno para l'habitabilidade houmana. Por outra parte l'abundáncia de costas i hidrobias premitiu i premite l tránsito de populaçones i depuis sou stabelecimento zde fines de lpleistoceno (quando lsHomo sapienes sustituíran alsHomo neandertalensis).
Tamien ye la Ouropa, que se cunsidra tradecionalmente cumo un cuntinente, l mais plano de todos eilhes, cun ua altitude média de 230 metros. La mássima spresson destes prainos ye la grande praino de l Norte, que se stende 2000 Km zde las costas atlánticas francesas até lsmontes Ourales, la frunteira física mais ouriental cula Ásia. Ls puntos mais altos son lmonte Eilbrus (Rússia) na Ouropa ouriental (5.642 metros), lDykh-Tau (próssimo de l Eilbrus, na Rússia) (5.205 metros), lShkhara (Geórgie) (5.204 metros) i lMonte Branco (Fráncia/Eitália) na Ouropa oucidental (4.807 metros).
Al sul, la Ouropa stá separada de lcuntinente africano pulmar Mediterráneo, frunteira que se reduç a uns 30 Km ne lstreito de Gibraltar, al sudeste ls lhemites cula Ásia tamien stan dados pul Mediterráneo i puls sous mares subsidiários (lstreito de ls Dardanelos, lMar de Mármara i l Helesponto ténen muito poucos quilómetros de lhargura, lBósforo ye tan streito qu'atualmente bárias puontes l crúzan). Na rialidade l Mar Mediterráneo i la sue bacie, mais de l qu'un lhemite - segundo ls momentos stóricos - son un lhugar d'ounion culs outros "cuntinentes" (las macro-ounidades geográficas de Ásia i África), resultando cumo berdadeiros lhemites culturales i étnicos antre eilhes las stensas regiones zerticas que se lhocalizan de l'outro lhado de l Mediterráneo. Cunsidrando laEislándia cumo parte de Ouropa i laGroenlándia cumo parte de la América, puode-se oubserbar que las çtáncias antre la Ouropa i lcuntinente americano son tamien bastante síguas.
Anque habacadenas de muntanhas, las formas de relebo predominantes na Ouropa son lsprainos, qu'apersentan dues caratelísticas mui positibas: un suolo giralmente fértil i faborable a laagricultura i grande facilidade para l stabelecimento de bias de quemunicaçon. Lsprainos mais eilebados i lasmuntanhas nun chégan a cubrir 35% de l território ouropeu i, por essa rezon, l'altitude média de las tierra s de la Ouropa ye de solo 340 metros.
De maneira giral, antoce, ne lrelebo ouropeu predomínan eilebaçones modestas, i son muito quemuns lsprainos, percipalmente na metade norte de l cuntinente i an toda la porçon lheste, adonde aparece l grande Praino Russo. Para alhá dessa, merécen çtaque l Praino Húngara, percorrida pulriu Danúbio, la Planície de l Pó, ne l norte de laEitália, i ls Prainos que cuntornan l lheste i l sul de lasIlhas Británicas. L Praino Germano-Polonés, de tipo flubial, stende de l'anterior para l lhitoral norte de l cuntinente.
Para alhá dessa einorme ária de prainos, ancontra-se inda ne l mapa de l cuntinente ouropeu:
cordilheiras muito altas na parte centro-sul, formando lsAlpes, adonde queda ls puntos culminantes de l relebo ouropeu, cumo l pico de lMonte Branco (4.807 metros). Inda nessa region merécen çtaque las cristas de lsApeninos,Pireneus,Balcanes,Cárpatos i Cadeia de lCáucaso.
Llitoral de la Ouropa ye mui recortado, l que faborece l'anstalaçon de lsportos, lanabegaçon i lcomércio. Ten grande númaro depenínsulas i Eilhas de stensones dibersas isolandos mares anteriores. Oubserbando atentamente l mapa, antende-se:
Las costas oucidentales de la Ouropa son banhadas pulOuceano Atlántico i por ls sous mares secundários. Alredro de toda la Ouropa, la plataforma cuntinental ye muito lharga, criando buonas cundiçones para lapesca i lstratibismo mineral.
La Ouropa apersenta na maior parte de sues regionesclima ameroso, cun staçones bien definidas, sin scessos detemperatura, chibiosidade ó queda deniebe. Solamente ne l stremo norte i an altitudes eilebadas, nascordilheiras, son ancuntradas temperaturas nó mui buonas pa l'atibidade houmana.
Las cundiçones climáticas stremamente faborables de la Ouropa de maneira giral resúltan de la cumbinaçon de quatro fatores:
la maior parte de las tierras ouropeias ancontra-se anlatitudes médias, antre 35 i 70 graus de lhatitude norte;
Esses tipos climáticos apersentan bariaçones an funçon de fatores lhocales: ne l sul de l cuntinente, l'anfluéncia de las augas calecidas de lAtlántico i de lMediterráneo permite l'eisisténcia de lclima mediterráneo, qu'apersentaberones isecos iambiernos úmidos i nun muito frius; ne lsAlpes, l'altitude de lrelebo ye respunsable pula cunfiguraçon de lclima d'altasmuntanhas, coincido cumoalpino, qu'apersentaambiernos stremamente rigorosos. Este tipo climático aparece tamien ne ls Alpes Scandinabos, ne lsCárpatos i ne lsPireneus. Na Ouropa nun eisistenzertos por ser uncuntinenteameroso.
Se cumparados als rius tropicales, nun hai, na Ouropa,rius muito stensos nin de grande belume d'auga. Inda assi, ls cursos flubiales son muito aprobeitados cumo bias de quemunicaçon i fuontes pordutores deeinergie.
La Ouropa apersenta ua grande quantidade derius, que zauguan ora diretamente ne louceano, ora an lhagos, mares ó outrosrius. Desse ambaranhado flubial, çtacan-se las bacies:
de lriu Reno, que nace naSuíça, sirbe de frunteira antre laFráncia i laAlmanha, adonde banha ua de las regiones mais andustrializadas de toda la Ouropa, i zaugua ne lsPaíses Baixos (porto de Roterdana). Por ser lhargamente outelizado na nabegaçon, l Reno anterlhiga-se l'outros rius atrabeç de canhales.
Para alhá de la grande cantidade de rius i de mares, lahidrografie ouropeia apersenta inda muitos lhagos, cumo ls deCustança, deGenebra, de Zurique, naSuíça, i ls lhagos glaciários qu'inda aparécen ne ls prainos de l noroeste de laRússia, naScandinábia i subretodo naFinlándia, cunsidrada "l paíç de ls lhagos", por cuncentrá-los an maior númaro.
La Ouropa anclui-se na region zogeográfica paleártica. La açon de l'home reduziu l númaro i la stenson geográfica de las speces selbaiges ouropeias. Na zona mais sietentrional bíben animales de pieles finas, cumo larena i lafoca. Ne ls bosques temperados habítan lurso pardo, laraposa, llince, lalontra, llobo, lbeado, lgamo,corço, lsquilo, etc. Anquanto na ária mediterránea abundanlebres,jabalis,perdiçs ifaisones. La muntanha apersenta ua fauna peculiar (lalce i lchibo montés). Son abundantes lasabes i lspáixaros, muitos de ls quales mígran antre las dibersas regiones ouropeias ó antre la Ouropa i laÁfrica.
Unporblema que la Ouropa bibe cun antensidade crecente ye lapoluiçon. La antensaatibidade andustrial associada a l'alta acupaçon de l spácio resultan an agressones ambientales grabes, mesmo cula amplantaçon de medidas de prebençon. Lapoluiçon atmosférica alcança nibles anquietantes nas percipalescidades de la Ouropa, adonde l númaro dealtemobles an circulaçon ye cada beç maior. Paralelamente, laagricultura ouropeia tamien nun stá lhibre de ls eifeitos danosos de lachuba ácida,anseticidas,fungicidas iherbicidas.
LaAlmanha ye eiquenomicamente la nacion mais poderosa de Ouropa, seguida porFráncia, lReino Ounido,Eitália iSpanha, inda que l paíç mais rico, an renda per capita, ye laRepública de la Eirlanda, l paíç que quando antrou naOunion Ouropeia, era l mais pobre de l grupo. Eisiste ua grande çparidade na riqueza eiquenómica de ls defrentes países ouropeus, assi, anquanto nas cinco percipales eiconomies lPIB passa ls 20 milouros por pessona,Moldábia mal ultrapassa ls dous mil.
Buona parte de la dinámica eiquenómica de l cuntinente eimoldura-se drento de l funcionamento de laOunion Ouropeia. Zde2007, treze stados ouropeus (an 2007 ouniu-se la Slobénia) cumpárten ua mesma moneda, louro (€).
La nuoba rialidade de l'eiquenomie mundial, que se cunsulidou an decorréncia de la redadeira década, esta marcada percipalmente pula zantegraçon de laOunion Sobiética, l bertiginoso crecimento de laRepública Popular de la China i la materializaçon de l'ounidade eiquenómica de buona parte de Ouropa.
Ne l meio destas mudanças surgiran nuobos pólos para l'eiquenomie mundial qu'ampulsionórun l chamado porcesso de "Globalizaçon".
Ua de las particularidades de l'eiquenomie ouropeia ye que bários stados de pouca stenson territorial, sien maiores recursos naturales i sin tenr costas, cóntan cun eiconomies prósperas i un eilebado nible de bida. Tal ye l causo de lLuxemburgo, de laSuíça ó de lLiechtenstein, bien cumo de lMónaco, inda qu'este redadeiro ten costas subre l Mediterráneo.
L crecimento de la populaçon ne ls países ouropeus
Zde laRenacença i laEra de ls Çcubrimientos, la Ouropa tubo grande anfluéncia na cultura, eiquenomie i mobimentos sociales mundiales. Lademografie de la Ouropa ye amportante nun solo storicamente, mas tamien na cumprenson de las relaçones anternacionales i de la dinámica populacional cuntemporáneas.
An 2005 la populaçon de la Ouropa era stimada an 728 milhones de pessonas d'acordo culaOurganizaçon de las Naciones Ounidas (ONU), l que perfaç pouco mais de 11% de la populaçon mundial. Un seclo antes, la Ouropa tenie quaije 25% de la populaçon de toda la Tierra . La populaçon ouropeia creciu nesses cien anhos, mas an outras parte de l mundo, particularmente naÁfrica i naÁsia, l crecimento fui muitas bezes mais acentuado[2]. De acordo cula Ourganizaçon de las Naciones Ounidas, la proporçon de la populaçon mundial a morar na Ouropa cairá para cerca de 7% an2050, totalizando 653 milhones d'habitantes[3].
Las lhénguas románicas son faladas percipalmente ne l sudoeste de la Ouropa, assi cumo naRoménia i naMoldábia, que quédan naOuropa Ouriental. Las lhénguas germánicas son faladas ne l noroeste de la Ouropa i alguas partes de laOuropa Central. Las lhénguas slabas son faladas na Ouropa Central, Ouriental i Sudeste de la Ouropa.
Muitas outras lhénguas fura de ls trés percipales grupos son faladas na Ouropa. L eidiomaAnglés ye única antre las lhénguas germánicas, tenendo grande parte de l sou bocabulário çcendente de lhénguas románicas. L grupo delénguas célticas tamien ye un grupo çtinto, cumo ls restantes yá referidos, i ambora tenga zaparecido grande parte de l sou uso diário, inda eisisten defrentes númaros de falantes de cada ua de las seis lhénguas célticas:eirlandés,gaélico scocés imanx,galés,córnico ibreton.
Outras religiones son praticadas por grupos menores na Ouropa, ancluindo:
Judaísmo percipalmente anFráncia,Almanha,Reino Ounido,Rússia iEitália. Al mesmo tiempo, l judaísmo fui mui praticado an todo l cuntinente ouropeu, anque tenga deminuído an númaros zde la spulson i de l stermínio, i l éxodo de ljudius durante parte de l segundo milénio.
Budismo, fracamente spalhado por toda la Ouropa i an rápido crecimento ne ls redadeiros anhos, cerca de 3 milhones d'adetos.[6][7]
Andígenas Ouropeus, seguidores de las tradiçones i crenças paganas stan an muitos países (i an rápido crecimento ne l mobimento neopagon naFráncia,Almanha,Eirlanda iReino Ounido), i féAsatru reconhecida cumo ua minorie religiosa naEislándia (zde1973),Noruega iSuécia.
Sikhismo, quaije 1 milhon d'adetos de l Sikhismo na Ouropa. La maiorie de la quemunidade bibe ne lReino Ounido (750.000) iEitália (70.000). Cerca de 10.000 naBélgica iFráncia.Holanda iAlemania ténen ua populaçon de 12.000 adetos. Todos ls outros países ténen menos ó 5000 Sikhs.
Jainismo, pequeinha adeson, percipalmente antre ls eimigrantes andianos ne lReino Ounido.
Un cierto númaro de países de la Ouropa ténenreligiones ouficiales, ancluindoLiechtenstein,Malta,Mónaco,Baticano (católica),Grécia (Ortodoixa Ouriental),Dinamarca,Islándia, iNoruega (Lhuterana). NaSuíça, alguns cantones reconhecen oufecialmente catolicismo, protestantismo i outras religiones reformistas. Alguas aldés suiças inda ténen la sue própia religion.
