Litium (Jawi: ليتيوم;Latin:lithium serapanYunani λιθoςlithos, bererti "batu";[3][4][5]simbol:Li) ialah adalah sejenis unsur kimia yang mempunyai nombor atom 3 dan tergolong didalam kumpulanlogam alkali. Litium adalah sejenis logam lembut, berwarna putih keperakan dan sangat aktif terhadapair dan udara. Litium juga ialah unsur logam paling ringan yang pernah dijumpai. Logam ini digunakan sebagaialoi pindahanhaba di dalam bateri, dan salah satu komponen di dalam sesetengah ubat contohnyapenstabil perasaan.
Litium ialah logam yang paling ringan di dunia dan mempunyai ketumpatan yang hanya separuh daripada ketumpatanair, iaitu 0.534 g/cm3. Seperti kebanyakanlogam alkali, litium sangat mudah bertindak balas terhadapair dan oleh sebab itu, litium tidak didapati secara semula jadi. Apabila litium dipanaskan, logam ini akan menghasilkan cahaya yang berwarna putih. Logam litium yang bertindak balas dengan air akan menghasilkanlitium hidroksida dan gashidrogen.
Dalam udara lembap, logam litium bertindak balas untuk membentuk litium hidroksida,litium nitrida danlitium karbonat (hasil tindak balas antara litium hidroksida danCO2).[6]
Litium biasanya disimpan dalam bahan kedaphidrokarbon, biasanyajeli petroleum. Logam litium tidak boleh disimpan di dalamminyak galian seperti logam-logam alkali lain disebabkan oleh ketumpatannya yang lebih rendah daripada minyak tersebut.[7]
Litium memilikimuatan haba tentu setinggi 3.58 kilojoule per kilogram-kelvin, nilai yang paling tinggi dalam kalangan unsur pepejal.[8]
Litium, bersama dengan logam-logam alkali lain menurut peraturan duet berbanding peraturan oktet yang diguna pakai unsur-unsur lain.
Disebabkanmuatan habanya yang tinggi, Litium digunakan di dalam aplikasi pemindahan haba. Litium juga mempunyaikeupayaan elektrokimia yang tinggi. Ini membolehkannya digunakan sebagaianod bateri. Kegunaan lain adalah seperti berikut:
Litium ialah agenpengaloian untuk mensintesis sebatianorganik, dan digunakan juga di dalam aplikasinuklear.
Litium juga digunakan di dalam pembuatankaca danseramik. Contohnya kaca litium digunakan di dalamteleskop bersaiz 200 inci yang terletak diGunung Palomar.
Litium telah ditemui olehJohann Arfvedson pada 1817. Arfvedson menjumpai unsur ini di dalam mineralspodumen danlepidolit (di dalampetalit), LiAl(Si2O5)2, semasa beliau menganalisa spesimen daripada pulauUtö diSweden. Pada tahun 1818Christian Gmelin ialah orang pertama yang mencerap warna garam litium apabila dibakar, iaitu warna merah terang. Arfvendson dan Gmelin cuba mengasingkan unsur tersebut daripada garamnya namun kedua duanya gagal.
Litium teragih secara meluas tetapi tidak wujud dalam alam semulajadi dalam bentuk tulennya. Disebabkan oleh kereaktifannya, ia selalunya dijumpai terikat dengan satu atau banyak unsur atau sebatian lain. Ia juga sebahagian kecil dalam hampir semua batuanigneus dan juga dijumpai dalam kebanyakan air garam semula jadi.
DiAmerika Syarikat, litium diperolehi daripada kolam air garam diSearles Lake yang kering diCalifornia, dan daripada tempat diNevada dan lain-lain lagi. Logam ini, berupakeperakan sepertinatrium,kalium dan lain-lain ahli dalam siri logam alkali, dihasilkan secaraelektrolisis daripada campuran litium yang terikat dankalium klorida. Logam ini bernilai sebanyakUS$300 per paun dalam tahun 1997.
Litium mempunyai 2isotop yang stabil iaitu Li-6 dan Li-7 dengan 92.5% litium dijumpai secara semulajadi ialah Li-7. Manakala terdapat enamradioisotop yang telah dikenal pasti dengan Li-8 adalah yang paling stabil denganseparuh hayat selama 838ms dan Li-9 dengan separuh hayat selama 178.3 ms. Radioisotop yang lain mempunyai separuh hayat yang sangat kecil iaitu kurang daripada 8.5 ms.
Isotop litium mempunyai jisim atom dalam julat antara 4.027jar (Li-4) dan 11.0438 jar (Li-11). 'Mod reputan primer sebelum' Li-7 ialahpancaran proton dan 'mod reputan primer selepas' ialahpancaran beta (dengan sedikitpancaran neutron). Manakalahasil reputan primer sebelum Li-7 ialah isotop unsur 2 (helium) dan hasil primer selepas ialah isotop unsur 4 (berilium).
Litium-7 ialah salah satu unsur primordial (iaitu unsur yang dihasilkan semasaletupan besar nukleosintesis). Isotop litium membahagi semasa pelbagai proses semulajadi, termasukpembentukan mineral (pemendakan kimia),metabolisme,penukaran ion (Li mengganti magnesium dan besi dalamtapak oktahendron dalam minerallempung, di mana Li-6 lebih diutamakan daripada Li-7), hiperpenurasan dan perubahan batu.
Seperti logam alkali yang lain, litium sangat mudah terbakar dan meletup apabila terdedah kepada udara danair. Logam ini juga sangat mengkakis dan memerlukan pengendalian khas bagi menghalang sentuhan kulit. Litium perlu disimpan di dalam cecairhidrokarbon tidak mudah bakar sepertinafta. Selain itu, litium tidak memainkan peranan dalam biologi semulajadi dan dianggap sedikittoksik. Ini bermakna, jika litium digunakan sebagaidadah, kepekatandarah perlu diawasi.
^Weast, Robert (1984).CRC, Handbook of Chemistry and Physics. Boca Raton, Florida: Chemical Rubber Company Publishing. m/s. E110.ISBN0-8493-0464-4.
^Krebs, Robert E. (2006).The History and Use of Our Earth's Chemical Elements: A Reference Guide. Westport, Conn.: Greenwood Press.ISBN978-0-313-33438-2.
