Fakih Usman | |
|---|---|
 Fakih pada 1952 | |
| Dalam jawatan 21 Januari 1950 – 17 Ogos 1950 | |
| Presiden | Sukarno |
| Perdana Menteri | Abdul Halim |
| Didahului oleh | Masjkur |
| Digantikan oleh | Jawatan digugurkan |
| Dalam jawatan 3 April 1952 – 30 Julai 1953 | |
| Presiden | Sukarno |
| Perdana Menteri | Wilopo |
| Didahului oleh | Wahid Hasyim |
| Digantikan oleh | Masjkur |
| Maklumat peribadi | |
| Lahir | (1904-03-02)2 Mac 1904 Kabupaten Gresik,Hindia Timur Belanda |
| Meninggal dunia | 3 Oktober 1968(1968-10-03) (umur 64) Indonesia |
| Kerakyatan | Indonesia |
| Parti politik | Parti Masyumi |
| Pekerjaan | Ahli MajlisMuhammadiyah |
KiaiHajiFakih Usman (jugaFaqih Usman;[faˈkɪh ʊsˈman] 2 Mac 1904–3 Oktober 1968) ialah pemimpin Islam dan ahli politik Indonesia bersamaParti Masyumi. Beliau dua kali bertugas sebagai Menteri Agama: di bawah Kabinet Halim di Negara Republik Indonesia pada tahun 1950, dan dalam pemerintahan nasional semasa Kabinet Wilopo dari tahun 1952 hingga 1953. Pada tahun-tahun awalnya Fakih dikritik oleh kaum Muslim konservatif atas penglibatannya dengan organisasi Islam modenMuhammadiyah, walaupun kumpulan itu mengenangnya dengan hangat.
Dilahirkan kepada saudagar dan isterinya diGresik,Hindia Timur Belanda, Fakih belajar dengan bapanya dan di siripesantren (sekolah menengah Islam) sehingga tahun 1920-an. Pada tahun 1925, beliau terlibat denganMuhammadiyah, meningkat dengan cepat melalui kepimpinan sehingga beliau menjadi ketua cawanganSurabaya pada tahun 1938. Beliau juga aktif dalam politik tempatan. Apabila sekumpulan organisasi Islam membentuk Perhimpunan Islam Indonesia pada tahun 1937, Fakih menjadi bendahari. Beliau terus terlibat dalam politik dan kumpulan Islam semasa pendudukan Jepun danrevolusi nasional. Semasa berkhidmat sebagai menteri hal ehwal agama, beliau mengawasi pembaharuan pendidikan dan institusi, berkembang menjadi terkenal di dalam Muhammadiyah. Beliau berkhidmat sebagai timbalan pengerusi organisasi di bawah beberapa pemimpin yang berbeza sebelum dipilih sebagai pengerusi pada akhir 1968, beberapa hari sebelum kematiannya.
Fakih dilahirkan diKabupaten Gresik,Jawa Tengah,Hindia Timur Belanda, pada 2 Mac 1904. Bapanya, Usman Iskandar, ialah seorang saudagar kayu, dan ibunya, seorang surirumah, merupakan anak kepada seorangulama.[1] Pasangan yang sederhana, mempunyai empat anak lain, dan kekurangan keluargalatar belakang mulia bermaksud anak-anak tidak layak mendapatpendidikan di sekolah yang dikendalikan olehBelanda.[2][3] Sebaliknya, Fakih mempelajari Islam dari usia yang muda, menerima banyak arahan daripada bapanya.[3] Pada usia 10 tahun, beliau belajar dipesantren di Gresik, tamat belajar empat tahun kemudian. Pada 1919 beliau menyambung pelajarannya di beberapa pesantren di luar bandar, termasuk yang satu di luar bandar Gresik dan berdekatan Bungah.[1]
Bapa Fakih membantunya menjadi pedagang, walaupun Fakih terus belajar secara mandiri.[2] Ketika organisasi Islam modernisMuhammadiyah membuka cawangan di Gresik pada tahun 1922, Fakih adalah salah satu yang pertama bergabung.[a] Sangat aktif dalam kumpulan ini, ia menjadi pemimpin cawangan Gresik dalam masa tiga tahun, dan di bawah pimpinannya, kumpulan itu secara rasmi diakui oleh pentadbiran pusat Muhammadiyah.[4] Melalui karyanya dengan Muhammadiyah di Gresik, Fakih menjadi lebih dikenali. Beliau kemudian dipindahkan ke cawangan diSurabaya, sebuah bandar yang lebih besar di mana, pada tahun 1929, beliau telah dipilih untuk duduk di majlis bandar.[5] Beliau juga terus aktif dalam perdagangan, menjalankan perdagangan bahan binaan dan kedai pembuatan kapal. Dalam tempoh ini, beliau berkhidmat di dewan perniagaan tempatan.[3]
Dari 1932 hingga 1936 Fakih adalah ahli majlis serantau Muhammadiyah, yang berkhidmat serentak sebagai penyunting majalah rasmiBintang Islam dan Jawatankuasa Hal Ehwal Undang-Undang.[4] Semasa dia menjadi lebih aktif, Fakih mula berangkat dari Surabaya ke Gresik, mengendalikan perniagaan Muhammadiyah di Surabaya dan syarikat kayu di Gresik; perjalanan ini dilakukan di dalam kereta peribadi Fakih, sebuah kemewahan yang jarang berlaku pada masa itu. Mempelajaribahasa Belanda pada masa lapangnya, Fakih terus meningkatkan pengetahuannya terhadap Islam dengan mempelajari pemikiranMuhammad Abduh. Walau bagaimanapun, orang Islam konservatif tidak bersetuju dengan kerja Fakih dengan Muhammadiyah, memberikannya nama panggilanLondho silit ireng ("orang Belanda dengan keldai hitam"), and often throwing stones at his home.[5]
Pada 21 September 1937, Muhammadiyah, konservatifNahdatul Ulama (NU), koperasi pedagangSarekat Islam, dan beberapa kumpulan Islam lain - yang selama bertahun-tahun telah bertempur - bersatu untuk membentuk kumpulan payung: Majilis Islam Ala Indonesia, atau MIAI, yang berpusat di Surabaya.[6] Fakih berkhidmat sebagai pentadbir.[7] Pada tahun 1938 beliau menjadi ketua cawangan Surabaya Muhammadiyah, menggantikanMas Mansoer.[5] Dua tahun kemudian, beliau mula bekerja sepenuh masa dengan MIAI, yang telah dipilih sebagai ketua sekretariatnya pada pertengahan bulan September 1940. Untuk mengambil jawatan ini, beliau meletak jawatan sebagai ketua cawangan Surabaya Muhammadiyah dan sebagai anggota dewan kota.[7]
Pada 9 Mac 1942 Gabenor-JeneralTjarda van Starkenborgh Stachouwer dan ketua JeneralTentera Hindia Belanda Diraja BelandaHein ter Poorten menyerah kepadaEmpayar Jepun, yang telahmenyerang Hindia pada bulan sebelumnya. Akibatnya, Hindia Belanda berada di bawah kawalan Jepun.[8] Orang Jepun melarang semua bentuk organisasi, dan MIAI dibubarkan pada bulan Mei.[9] Ia telah diperbaharui pada 5 September 1942 berikutan pertemuan 30 ulama di Hotel Des Indes di Jakarta, dan diiktiraf oleh kerajaan pendudukan sebagai satu-satunya organisasi Islam di negara ini.[10] Pada akhir tahun 1943, organisasi itu dinamakan semula sebagai PartiMajlis Syura Muslimin Indonesia atau Masyumi.[9] Fakih telah dijadikan ahli lembaga penasihat yang ditaja oleh Jepun, atau Syu Sangi In, untuk Surabaya. Beliau memegang jawatan ini sehingga akhir pendudukan,[11] serentak berkhidmat di lembaga Masyumi.[12]
Selepaspengeboman atom Hiroshima dan Nagasaki danpengisytiharan kemerdekaan Indonesia pada bulan Ogos 1945,[13] Jepun mula menarik diri dari republik yang baru lahir. Kerajaan republik Indonesia, yang berpusat diJakarta dan termasukSukarno sebagai presiden danMohammad Hatta sebagai wakil presiden, mulai mengambil alih infrastruktur dari Jepun yang berangkat. Menjelang September 1945, bagaimanapun, pasukan bersekutu British dan Belanda mula memasuki kepulauan itu, dengan harapan dapat membina semula status quo ante. British pada mulanya memberi tumpuan kepadaJawa danSumatera dan cuba untuk mengelakkan konfrontasi bersenjata dengan pasukan Republikan; Sementara itu, Belanda menghabiskan bulan pertama setelah penyerahan Jepun menuntut kembali pulau timur dengan bantuan dari Australia.[14]
Fakih, yang telah memulakan hubungan dengan pemerintah republik, telah mengambil bahagian dalam Persidangan Islam Indonesia (Muktamar Islam Indonesia) di Yogyakarta dari 7 hingga 8 November 1945. Sebagai hasil dari pembicaraan ini, Masyumi menjadi partai politik yang mewakili kepentingan Islam. Walaupun Fakih kembali ke Gresik selepas persidangan itu, dia dan keluarganya tidak lama lagi berpindah ke Malang akibat meletusnyapertempuran di Surabaya antara tentara Republikan dan pasukan British yang ditugaskan untuk memulangkan tawanan perang Belanda.[15]
Di Malang, Fakih bekerja dengan Masjkur danZainul Arifin untuk memulakan perlawanan bersenjata untuk bertarung dalam revolusi melawan orang Eropah yang kembali. Beliau berkhidmat sebagai timbalan ketua dalam arahan rintangan ini, yang terdiri daripada unit Islam yang dilatih Jepun Sabilillah dan Hizbullah. Selepas Belanda[b] melancarkan Operasi Kraai pada Disember 1948, Fakih dan keluarganya melarikan diri ke Surakarta, di mana ia kembali aktif di Muhammadiyah. Fakih, yang berkhidmat sebagai Timbalan Pengerusi di bawah Bagus Hadikusumo, sering berkeliaran di antara Surakarta dan ibu pejabat organisasi diYogyakarta.[12]
Pada akhir 1949, kerajaan Indonesia dan Belanda mengadakanpersidangan yang berlangsung selama beberapa bulan, yang menyebabkan pengiktirafan Belanda terhadap kedaulatan Indonesia pada 27 Disember 1949.[16] Ini membawa kepada pembentukanRepublik Indonesia Syarikat (RIS), yang terdiri daripada enam negara anggota. Pada 21 Januari 1950 Fakih menggantikan Masjkur sebagai Menteri Agama di Kabinet Halim, yang mewakili Republik Indonesia; pada masa ini republik itu terdiri dariYogyakarta,Banten, dan sebahagian besarSumatera.[17]Bekerja dengan Menteri Agama RISWahid Hasyim, Fakih mula memulakan kurikulum keagamaan yang standard di sekolah awam dan memodenkan pendidikan di sekolah agama.[18] Mereka juga bekerja untuk menyatukan kementerian. Pada 17 Ogos 1950, RIS dan negara anggotanya menjadi republik bersatu. Hasyim dikekalkan sebagai menteri hal ehwal agama, dengan Fakih dilantik pengarah pendidikan agama.[19]
Sementara itu, puak-puak yang berbeza di Masyumi dalam konflik ke atas jalan yang diambil oleh parti;[20] ahli NU menganggap Masyumi menjadi terlalu politik, meninggalkan akar Islamnya. Apabila Kabinet Natsir mula runtuh, Masyumi mengemukakan Fakih sebagai potensi Menteri Agama. Perbuatan ini adalah kontroversi kerana empat daripada lima slot yang diperuntukkan untuk parti itu telah pun diisi oleh anggota bukan NU, dan akhirnya NU ditarik keluar dari Masyumi, berkuat kuasa 5 April 1952.[21] Fakih telah dipilih dengan majoriti lima undi manakala calon yang akan datang, Usman Raliby, menerima empat.[22]
Fakih dijadikan Menteri Hal Ehwal Agama di Kabinet Wilopo dan bersumpah pada 3 April 1952, yang menyebabkan beliau dan keluarganya berpindah ke ibukota di Jakarta. Beliau mula bekerja untuk pembaharuan kementerian,[23] termasuk merumuskan pernyataan misinya: untuk menyediakan guru agama, menggalakkan hubungan antaragama, dan menetapkan tarikh cuti keagamaan. Beliau bekerja dalam struktur dalaman, termasuk merasmikan hierarki kepimpinan kementerian dan pembukaan cawangan wilayah dan wilayah. Kementerian itu juga meneruskan promosi pendidikan agama[24] dan ditugaskan mengendalikan jemaah haji Indonesia yang pergi kehajij.[25] Kabinet Wilopo runtuh pada 30 Julai 1953,[23] berikutan pertikaian imigresen dan tanah diMedan. Fakih digantikan oleh Masjkur.[26]
Fakih terus bekerjasama dengan kementerian dan Muhammadiyah, berkhidmat sebagai Timbalan Pengerusi Pertama organisasi di bawah Ahmad Rasyid Sutan Mansur.[3][26] Pada tahun 1956 beliau merupakan salah satu daripada tiga ahli Muhammadiyah yang membentangkan konsep mereka sebagai masyarakat Islam yang benar, yang menekankan pendidikan sosial.[27] Selama tempoh ini beliau lebih aktif dengan Masyumi, dan setelah pemilihan Majelis Konstituen 1955, Fakih menjadi anggota Majelis Perlembagaan Indonesia. Perhimpunan ini, bertujuan untuk mencapai persetujuan untuk perlembagaan negara baru, gagal memperoleh konsensus, dan dibubarkan oleh presidenSukarno dengankeputusannya pada 5 Julai 1959.[28] Pada tahun itu Fakih bekerjasama denganHamka, Joesoef Poear Abdullah, dan Ahmad Joesoef untuk melancarkan majalahPandji Masjarakat.[3] Sukarno kemudian membubarkan Masyumi pada 17 Ogos 1960 setelah pemimpin Masyumi, sepertiMohammad Natsir danSjafruddin Prawiranegara, terlibat dengan Kerajaan Revolusi Republik Indonesia; Fakih terlibat dalam rundingan dengan Kerajaan Revolusi, bekerja denganMohammad Roem.[3]
Pembubaran Masyumi meninggalkan Fakih dengan lebih banyak waktu untuk memberi tumpuan kepada Muhammadiyah, berkhidmat sebagai Timbalan Pengerusi Kedua di bawah Junus Anis.[29] Semasa kursus kepemimpinan yang dijalankan oleh organisasi semasaRamadhan pada 1380 Hijrah (Februari/Mac 1961), Fakih mula mempromosikan identiti institusi melalui kuliahnya "Apakah Muhammadiyah Itu". Ini menggariskan organisasi sebagai satu yang berpusat di dunia, memfokuskan kepada isu dunia sebenar, dan bersedia bekerja dengan kerajaan untuk memastikan masa depan yang makmur bagi umat Islam.[30] Konsep-konsep ini kemudiannya dirumuskan melalui tahun 1962 dan dibentuk sebagai identiti institusi, yang meminta Muhammadiyah bekerja untuk mewujudkan masyarakat Islam yang benar-benar menentangpolitik haluan kiri.[31] Ini seterusnya, diikuti dengan pemfaktoran semula dalam organisasi untuk lebih menyesuaikan diri identiti baru.[32]
Dari tahun 1962 hingga 1965 Fakih berkhidmat sebagai Timbalan Pengerusi Pertama Muhammadiyah di bawah Ahmad Badawi, memberikan panduan kepada para pemimpin agama muda. Semasapembunuhan dan perubahan kuasa yang menyusul percubaan rampasanGerakan 30 September, Fakih dan beberapa anggota Muhammadiyah menghantar surat meminta Masyumi supaya diperbaharui; kebenaran ini tidak diberikan.[3][33] Untuk penggal kedua Badawi, Fakih berkhidmat sebagai penasihat kepada pengerusi, sering mengambil tanggungjawab pengurusan. Beliau dipilih sebagai pengerusi organisasi di Kongres Muhammadiyah ke-37 pada tahun 1968.[33]
Telah dipilih sebagai pengerusi, Fakih mula bekerja untuk memastikan adanya pengganti, kerana kemerosotan keadaan kesihatannya.[33] Pada 2 Oktober, pada mesyuarat bersama dewan di rumahnya, beliau menggariskan rancangannya untuk tempoh kepimpinannya selama tiga tahun; Fakih juga melantik Rasjidi danAbdul Rozak Fachruddin sebagai pemimpin sementara ketika beliau berangkat ke luar negara untuk mendapatkan rawatan perubatan. Fakih meninggal dunia pada 3 Oktober 1968, hanya beberapa hari selepas dipilih, dan digantikan oleh Fachruddin pada hari kematiannya;[c][34] Fachruddin berkhidmat sebagai pengerusi selama 24 tahun.[35]
Jalan di mana Fakih menghabiskan zaman kecilnya kini dinamakan Jalan Fakih Usman.[1] Bersamaan dengan Muhammadiyah Fakih terus dihormati. Beliau dikreditkan dengan rumusan "Personaliti Muhammadiyah" (Indonesia: "Kepribadian Muhammadiyah"), identiti institusi Muhammadiyah.[3] Dari segi penghormatan terhadap Fakih, Muhammadiyah terus merekodkan tempoh sebagai pengerusi sebagai bertahan selama tiga tahun penuh.[36] Didin Syafruddin, ahli fakulti Universiti Negeri Islam Jakarta, menulis bahawa Fakih sangat berdedikasi kepada pendidikan, mencatat bahwa lima daripada tujuh anak Fakih menjadiDoktor;[37] Syafruddin juga menulis bahawa, akibat kekurangan sumber manusia, Fakih adalah terhad dalam pembaharuannya semasa menjadi Menteri Hal Ehwal Agama.[1] Bekas pengerusi Muhammadiyah Ahmad Syafi'i Maarif menyifatkan Fakih sebagi "air yang tenang dan menghanyutkan"[d] yang berkhidmat sebagai pengaruh tenang Muhammadiyah semasa pertubuhan itu dalam pergolakan.[38]
|deadurl= ignored (bantuan)|deadurl= ignored (bantuan)|archive-url= requires|url= (bantuan) pada 2011-10-14.Unknown parameter|chapterurl= ignored (bantuan);|access-date= requires|url= (bantuan)CS1 maint: ref=harv (link)| Pejabat-pejabat kerajaan | ||
|---|---|---|
| Didahului oleh Masjkur | Menteri Hal Ehwal Agama Republik Indonesia 1950 | Digugurkan |
| Didahului oleh Wahid Hasyim | Menteri Hal Ehwal Agama Republik Indonesia 1952–1953 | Diikuti oleh: Masjkur |
| Jawatan pertubuhan bukan keuntungan | ||
| Didahului oleh Ahmad Badawi | PengerusiMuhammadiyah 1968 | Diikuti oleh: Abdul Rozak Fachruddin |