Bot tunda (bahasa Inggeris:tugboat) ialah sejenis bot yang mengolah gerak kapal-kapal dengan menolak atau menunda. Bot tunda menggerakkan kapal-kapal yang tidak boleh bergerak dengan sendirian seperti kapal-kapal dipelabuhan yang sibuk, diterusan yang sempit, atau yang tiada enjin sendiri sepertibaj, kapal tidak berfungsi, danpelantar minyak. Bot tunda sangat berkuasa dan tahan lasak walaupun saiznya kecil, bahkan ada jenis bot tunda yang boleh belayar di lautan dalam. Sesetengah bot tunda juga digunakan sebagai bot pemecah ais dan bot penyelamat. Bot tunda terawal menggunakanenjin stim yang kemudiannya digantikan denganenjin diesel.
Bot tunda laut - terdiri daripada 3 kategori asas:
Bot tunda pelabuhan. Dalam sejarah, bot tunda merupakan pengangkutan laut pertama yang dipasang dengan pendoronganstim, yang tidak dihalang dengan haluan angin, dan yang mempunyai kemampuan bergerak ke semua arah. Oleh sebab itu, ia digunakan di pelabuhan bagi membantu kapal berlabuh dan berlayar keluar.
Bot tunda sungai - Digunakan sebagai penolak di sungai, kerana bot tunda sungai biasanya tidak mempunyai tali ulut atau win. Reka bentukbadan kapalnya adalah berbahaya untuk operasi di laut lepas. Ia mempunyaihaluan yang rata untuk diselaraskan denganburitan baj yang berbentuk segi empat tepat.
Enjin bod tunda biasanya menjana kuasa dari 500 hingga 2,500kW (~ 680 to 3,400hp), tetapi bot yang lebih besar (digunakan di laut dalam) mampu menjana kuasa sehingga 20,000 kW (~ 27,200 hp) dan lazimnya mempunyai nisbahkuasa:tanan yang ekstrem (kapal kargo dan penumpang normal mempunyai nisbah kuasa:tanan (dalam kW:GRT) dari 0.35 hingga 1.20, sementara bagi bot tunda besar lazimnya antara 2.20 hingga 4.50 dan bot tunda pelabuhan yang kecil antara 4.0 hingga 9.5)
Kebanyakan enjin bot tunda yang digunakan adalah sama dengan enjin kereta api, tetapi pada bot tunda, ia menggerakkanbebaling. Dan untuk keselamatan biasanya digunakan minimum dua buah enjin utama.
Bot tunda memiliki kemampuan olah gerak yang tinggi yang bergantung kepada unit penggerak. Bot tunda dengan penggerak konvensional memiliki bebaling di belakang untuk menunda kapal dengan cekap. Jenis penggerak lainnya seperti sistem pendorongan Schottel (azimuth thruster/Z-peller) memiliki bebaling di bawah bot yang dapat bergerak 360° atau sistem pendorongan Voith-Schneider yang menggunakan alat kemudi di bawah bot yang dapat membuat putaran 360°.
