Movatterモバイル変換


[0]ホーム

URL:


Jump to content
मराठी विकिपीडियाएक मुक्त ज्ञानकोश
शोध

रशिया

विकिपीडिया, मुक्‍त ज्ञानकोशातून
रशिया
Российская Федерация
रशियन संघराज्य
रशियाचा ध्वजरशियाचे चिन्ह
ध्वजचिन्ह
राष्ट्रगीत:रशियन संघराज्याचे राष्ट्रगीत
रशियाचे स्थान
रशियाचे स्थान
रशियाचे जागतिक नकाशावरील स्थान
राजधानी
(व सर्वात मोठे शहर)
मॉस्को
अधिकृत भाषारशियन
सरकारसंघीय अध्यक्षीय प्रजासत्ताक
 -राष्ट्रप्रमुखव्लादिमीर पुतिन
 -पंतप्रधानमिखाइल मिशुस्तिन
महत्त्वपूर्ण घटना
 -स्वातंत्र्य दिवसजून १२,१९९०(घोषित)
डिसेंबर २६,१९९१(मान्यता) 
क्षेत्रफळ
 - एकूण१,७०,७५,४०० किमी (१वा क्रमांक)
 - पाणी (%)१३
लोकसंख्या
 - २०१०१४,१९,२७,२९७ (९वा क्रमांक)
 -गणती{{{लोकसंख्या_गणना}}}

{{{लोकसंख्या_गणना_वर्ष}}}

 -घनता८.३/किमी²
वार्षिक सकल उत्पन्न (पीपीपी)
 - एकूण१५७६ अब्जअमेरिकन डॉलर (१०वा क्रमांक)
 -वार्षिक दरडोई उत्पन्न१४,९१९अमेरिकन डॉलर (६२वा क्रमांक)
राष्ट्रीय चलनरशियन रुबल (RUB)
आंतरराष्ट्रीय कालविभागविविध विभाग (यूटीसी +२ ते +१२)
आय.एस.ओ. ३१६६-१RU
आंतरजाल प्रत्यय.ru, .рф
आंतरराष्ट्रीय दूरध्वनी क्रमांक+७
राष्ट्र_नकाशा
राष्ट्र_नकाशा


रशिया किंवारशियन फेडरेशन हा पूर्व युरोप आणि उत्तर आशियामध्ये पसरलेला देश आहे. क्षेत्रफळाच्या दृष्टीने हा जगातील सर्वात मोठा देश आहे, जो अकरा टाइम झोनमध्ये पसरलेला आहे आणि चौदा देशांसह जमिनीच्या सीमा सामायिक करतो. हा जगातील नववा सर्वाधिक लोकसंख्या असलेला देश आहे आणि युरोपमधील सर्वाधिक लोकसंख्या असलेला देश आहे. असे असले तरी रशियाचीलोकसंख्या अतिशय कमी म्हणजे फक्त १४,२९,०५,२०० एवढी आहे. ही लोकसंख्यासुद्धा देशाच्यापश्चिम भागातच एकवटली आहे. रशिया हा एक दशलक्षाहून अधिक रहिवासी असलेल्या १६ लोकसंख्येच्या केंद्रांसह एक अत्यंत शहरी देश आहे.मॅास्को ही रशियाचीराजधानी व सर्वात मोठेशहर आहे. सेंट पीटर्सबर्ग हे रशियाचे दुसरे सर्वात मोठे शहर आणि त्याची सांस्कृतिक राजधानी आहे.रशियन रूबल हे रशियाचेचलन आहे.ख्रिश्चननिधर्मी हे येथील प्रमुखधर्म आहेत. दुसऱ्या महायुद्धापर्यंत रशिया ही एकमहासत्ता होती, त्यानंतर रशियाची पीछेहाट झाली.

रशिया हालेख अपूर्ण आहे आणि पूर्ण करण्यास आपण हातभार लावू शकता.हा लेख संपादित करण्यासाठीयेथे टिचकी द्या.
'विकिपीडिया' मध्ये अपूर्ण लेख संपादित करण्यासाठीमदतीचा लेख येथे उपलब्ध आहे.


इतिहास

[संपादन]

रशियन साम्राज्य

[संपादन]
पीटर द ग्रेट
पीटर द ग्रेट

इ.स. १७२१ साली,पीटर द ग्रेटच्या अधिपत्याखाली रशियन साम्राज्य उदयास आले. इ.स. १६८२ ते १७२५ या काळात पीटर रशियावर राज्य करत होता. त्यानेउत्तरेकडच्या महान युद्धातस्वीडिश साम्राज्याचा पराभव केला वस्वीडनकडील प्रदेश स्वतःच्या ताब्यात घेतले. हे प्रदेशबाल्टिक समुद्राला लागून असल्याने रशियाला समुद्रातून व्यापार करणे शक्य झाले. बाल्टिक समुद्राला लागूनच पीटर द ग्रेटनेसेंट पीटर्सबर्ग ही राजधानी उभारली.
पीटर द ग्रेटची मुलगीएलिझाबेथ ही पीटरनंतर गादीवर बसली. तिच्या कारकिर्दीत रशियानेसात वर्षीय युद्धात भाग घेतला, व पूर्व प्रशिया जिंकून घेतले. परंतु एलिझाबेथच्या मृत्यूनंतरतिसरा प्योत्र याने हे सर्व विभागप्रशियाच्या ताब्यात दिले.
कॅथेरिन दुसरी किंवा "महान कॅथेरिन" हिने रशियावर इ.स. १७६२-९६ या कालावधीत राज्य केले. हिचा कालखंड रशियाच्या प्रबोधनाचा कालखंड म्हणून ओळखला जातो.

सोव्हिएत रशिया

[संपादन]

रशियन भाषा

[संपादन]

रशियन मातृभाषा असणाऱ्या भाषकांची जगभरातील संख्या धरता एकूण भाषकसंख्या जगभरात २७.८ कोटी आहे.

मुख्य लेख:सोव्हिएत संघ

१९९१ सालापर्यंत रशियासोव्हिएत संघाचा एक व सर्वात मोठा घटक देश होता.
सोव्हिएत संघदुसऱ्या महायुद्धातदोस्त राष्ट्रांच्या बाजूने लढला.

नावाची व्युत्पत्ती

[संपादन]

प्रागैतिहासिक कालखंड

[संपादन]

भूगोल

[संपादन]

रशिया हा जगातीलक्षेत्रफळानुसार सर्वांत मोठा देश आहे. रशियाचे एकूण क्षेत्रफळ १,७०,७५,४०० चौ.किमी. आहे. रशियात २३जागतिक वारसा स्थळे व ४० राष्ट्रीय उद्याने आहेत.

चतुःसीमा

[संपादन]

युरोपआशियामधील एकूण १४ देशांच्या सीमा रशियाला लागून आहेत.

राजकीय विभाग

[संपादन]

रशिया देशाचे एकूण ८३राजकीय विभाग आहेत.

रशियाचे विभाग
रशियाचे विभाग

प्रत्येक विभाग खालीलपैकी एका गटात मोडतो.

२१ प्रजासत्ताक (रशियन: республики)
४६ ओब्लास्त (प्रांत) (रशियन: области)
९ क्राय (रशियन: края)
१ स्वायत्त ओब्लास्त (रशियन: автономная область)
४ स्वायत्त ऑक्रूग (रशियन: автономные округа)
२ केंद्रशासित शहरे (रशियन: города федерального значения)
संघशासित प्रांत
प्रजासत्ताक
क्राय
ओब्लास्त
अर्खांगेल्स्क • आमूर • इरकुत्स्क • इवानोवो • उल्यानोव्स्क • आस्त्राखान • ओम्स्क • ओरियोल • ओरेनबर्ग • कालिनिनग्राद • कालुगा • किरोव • कुर्गान • कुर्स्क • केमेरोवो • कोस्त्रोमा • चेलियाबिन्स्क • तुला • तांबोव • तोम्स्क • त्युमेन • त्वेर • निज्नी नॉवगोरोद • नॉवगोरोद • नोवोसिबिर्स्क • पेन्झा • प्स्कोव • बेल्गोरोद • ब्र्यान्स्क • मुर्मान्स्क • मागादान • मॉस्को • यारोस्लाव • रायझन • रोस्तोव • लिपेत्स्क • लेनिनग्राद • वोरोनेझ • वोलोग्दा • वोल्गोग्राद • व्लादिमिर • साखालिन • समारा • सारातोव • स्मोलेन्स्क • स्वेर्दलोव्स्क
स्वायत्त ओब्लास्त
स्वायत्त ऑक्रूग
संघशासित शहरे
क्राइमियावरयुक्रेनने हक्क सांगितला असून बहुसंख्य आंतरराष्ट्रीय समुदाय क्राइमियाला युक्रेनचाच भाग मानतो.


मोठी शहरे

[संपादन]
क्रमांकशहररशियनविभागलोकसंख्या (२००२)
मॉस्कोМоскваमॉस्को१,०३,८२,७५४
सेंट पीटर्सबर्गСанкт-Петербургसेंट पीटर्सबर्ग४६,६१,२१९
नोव्होसिबिर्स्कНовосибирскनोवोसिबिर्स्क ओब्लास्त१४,२५,५०८
निज्नी नॉवगोरोदНижний Новгородनिज्नी नॉवगोरोद ओब्लास्त१३,११,२५२
येकातेरिनबुर्गЕкатеринбургस्वेर्दलोव्स्क ओब्लास्त१२,९३,५३७
समाराСамараसमारा ओब्लास्त११,५७,८८०
ओम्स्कОмскओम्स्क ओब्लास्त११,३४,०१६
कझानКазаньटाटरस्तान११,०५,२८९
चेलियाबिन्स्कЧелябинскचेलियाबिन्स्क ओब्लास्त१०,७७,१७४
१०रोस्तोव दॉन (Rostov-na-Donu)Ростов-на-Донуरोस्तोव ओब्लास्त१०,६८,२६७

समाजव्यवस्था

[संपादन]

वस्तीविभागणी

[संपादन]

अग्रशीर्ष मजकूर

[संपादन]

शिक्षण

[संपादन]

रशियाच्या राज्यघटनेनुसार सर्व नागरिकांना मोफत शिक्षण मिळते.

तेथील संस्कृती

[संपादन]

राजकारण

[संपादन]

घटनेनुसार रशिया एकसंघराज्य व अर्ध-अध्यक्षीयलोकशाही राष्ट्र आहे. रशियातराष्ट्रपती हाराष्ट्रप्रमुख, तरपंतप्रधान हाकार्यकारी प्रमुख असतो.

अर्थतंत्र

[संपादन]

रशिया आर्थिकदृष्ट्या प्रगत राष्ट्र आहे. रशियाचा दरडोई उत्पन्नात जगात १० वा क्रमांक लागतो.

शेती

[संपादन]

२००५ साली रशियातील १२,३७,२९४ चौ.किमी. जमीन लागवडीखाली होती. केवळभारत,चीनअमेरिकेत यापेक्षा जास्त जमीन लागवडीखाली आहे.

उर्जा

[संपादन]

प्रसारमाध्यमे रशियालाऊर्जा महासत्ता म्हणतात. रशियात सर्वाधिकनैसर्गिक वायू सापडतो.

वाहतूक

[संपादन]

रशियातील रेल्वे वाहतूक संपूर्णपणे सरकारने चालविलेल्यारशियन रेल्वे मार्फत होते. रशियात एकूण ८५,००० कि.मी.चे रेल्वेमार्ग आहेत.
२००६ साली रशियात ९,३३,००० कि.मी. रस्ते होते. यातील ७,५५,००० कि.मी. रस्ते पक्के होते.

रशियन रेल्वेचे प्रमुख मार्ग

सेंट पीटर्सबर्ग,व्लादिवॉस्तोक,पेट्रोपाव्हलोव्स्क-कामचाटका,मुर्मन्स्क,कालिनिनग्राड,अर्खांगेल्स्क,मखाच्काला,नोव्होरोस्सिय्स्क,ॲंस्ट्राखान,रोस्टोव्ह-ऑन-डॉन ही रशियातील प्रमुख बंदरे आहेत.
रशियात १२१६ विमानतळ आहेत. यातीलमॉस्कोसेंट पीटर्सबर्ग हे सर्वांत व्यस्त विमानतळ आहेत.

विज्ञान आणि तंत्रज्ञान

[संपादन]

खेळ

[संपादन]
युरोपातीलदेश व संस्थाने
देश व भूभाग

अझरबैजान  · आइसलँड  · आर्मेनिया  · आयर्लंड  · आल्बेनिया  · इटली  · एस्टोनिया  · आंदोरा  · ऑस्ट्रिया  · कझाकस्तान  · क्रो‌एशिया  · ग्रीस  · चेक प्रजासत्ताक  · जर्मनी  · जॉर्जिया  · डेन्मार्क  · तुर्कस्तान  · नेदरलँड्स  · नॉर्वे  · पोर्तुगाल  · पोलंड  · फ्रान्स  · फिनलंड  · बल्गेरिया  · बेल्जियम  · बेलारूस  · बॉस्निया आणि हर्झगोव्हिना  · माल्टा  · मोनॅको  · मोल्दोव्हा  · मॅसिडोनिया  · माँटेनिग्रो · युक्रेन  · युनायटेड किंग्डम  · रशिया  · रोमेनिया  · लक्झेंबर्ग  · लात्व्हिया  · लिश्टनस्टाइन  · लिथुएनिया  · व्हॅटिकन सिटी  · स्पेन  · सर्बिया  · स्वित्झर्लंड  · स्वीडन  · सान मारिनो  · सायप्रस  · स्लोव्हाकिया  · स्लोव्हेनिया  · हंगेरी

अन्य भूभाग
अंशत: मान्य देश
टीपा: (१) देशाचा काही भाग युरोपबाहेर मात्र युरोपला लागून; (२) देश संपूर्णतः युरोपबाहेर मात्र युरोपशी राजकीय आणि सामाजिक संबंध; (४) स्वायत्त संस्थाने (Principalities). (५) स्वातंत्र्य घोषित मात्र आंतरराष्ट्रीय समुदायाकडून देश म्हणून मान्यता नाही.
"https://mr.wikipedia.org/w/index.php?title=रशिया&oldid=2612382" पासून हुडकले
वर्ग:

[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp