 | या लेखातीलमजकूर मराठी विकिपीडियाच्या विश्वकोशीय लेखनशैलीस अनुसरून नाही. आपण हा लेख तपासून याच्यापुनर्लेखनास मदत करू शकता.नवीन सदस्यांना मार्गदर्शन हा साचाअशुद्धलेखन, अविश्वकोशीय मजकूर अथवा मजकुरात अविश्वकोशीय लेखनशैली व विना-संदर्भ लेखन आढळल्यास वापरला जातो. |
मुघल सम्राटांनी (किंवामुघलांनी)भारतीय उपखंडावर त्यांचेमुघल साम्राज्य निर्माण केले आणि अनेक वर्ष राज्य केले, जे मुख्यत्वेभारत,पाकिस्तान,अफगाणिस्तान आणिबांगलादेश या आधुनिक देशांशी संबंधित होते. १५२६ पासून मुघलांनी भारताच्या काही भागांवर राज्य करण्यास सुरुवात केली आणि १६८० पर्यंत बहुतेक उपखंडावर राज्य केले. त्यानंतर त्यांची झपाट्याने घट झाली, परंतु १८५० पर्यंत ते प्रामुख्याने प्रदेश होते. मुघलमध्य आशियातील तुर्को-मंगोल वंशाच्या तैमुरीडराजवंशाची एक शाखा होती. त्यांचे संस्थापकबाबर होते, फरघाना खोऱ्यातील एक तैमुरीड राजपुत्र (आधुनिकउझबेकिस्तानमध्ये ), तैमूरचा थेट वंशज (ज्याला पाश्चात्य देशांमध्ये अधिक सामान्यतः टेमरलेन म्हणून ओळखले जाते) आणि चंगेज राजकन्येशी तैमूरचे लग्न जुळल्यानंतरचंगेज खान .
नंतरच्या अनेक मुघल सम्राटांकडे वैवाहिक संबंधांद्वारे महत्त्वपूर्ण भारतीय राजपूत आणि पर्शियन वंश होते, कारण सम्राटांचा जन्म राजपूत आणि पर्शियन राजकन्यांमध्ये झाला होता. उदाहरणार्थ, अकबर अर्धा पर्शियन होता (त्याची आई पर्शियन वंशाची होती), जहांगीर हा अर्धा राजपूत आणि चतुर्थांश पर्शियन होता आणि शाहजहान तीन चतुर्थांश राजपूत होता.
औरंगजेबाच्या कारकिर्दीत, जगातील सर्वात मोठी अर्थव्यवस्था म्हणून जागतिक जीडीपीच्या २५% पेक्षा जास्त किमतीच्या साम्राज्याने, पूर्वेकडील चितगाव ते पश्चिमेला काबूल आणि बलुचिस्तान, उत्तरेकडील काश्मीरपर्यंत जवळजवळ सर्व भारतीय उपखंड नियंत्रित केले. दक्षिणेला कावेरी नदीचे खोरे.
मुघल घराण्याची वंशावळ. प्रत्येक राजाची फक्त प्रमुख संतती तक्त्यामध्ये दिली आहे.
त्यावेळी त्याची लोकसंख्या ११० ते १५० दशलक्ष (जगाच्या लोकसंख्येच्या एक चतुर्थांश) दरम्यान असण्याचा अंदाज आहे, ज्याचे क्षेत्रफळ ४ दशलक्ष चौरस किलोमीटर (१.२ दशलक्ष चौरस मैल) पेक्षा जास्त आहे. १८ व्या शतकात मुघल सत्तेचा झपाट्याने घट झाला आणि शेवटचा सम्राट, बहादूर शाह दुसरा, १८५७ मध्ये ब्रिटिश राजाची स्थापना करून पदच्युत झाला.
मुघल सम्राटांची यादी अशी काहीशी आहे.
| क्र. | चित्र | नाव | जन्म नाव | जन्म | राज्यकाल | मृत्यु | टिप्पण्या |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| १ | _in_Persian_style%2c_painted_circa_1605-1615_in_India_(British_Museum_1921%2c1011%2c0.3).jpg) | बाबर | जहीरुद्दीन मुहम्मद | १४ फेब्रुवारी १४८३ अन्दीजान,उझबेकिस्तान | २० एप्रिल १५२६ - २६ डिसेंबर १५३० | २६ डिसेंबर १५३० (वय ४७) आग्रा, भारत | |
| २ |  | हुमायूँ | नसीरुद्दीन मुहम्मद हुमायूँ | ६ मार्च १५०८ काबुल,अफगाणिस्तान | २६ डिसेंबर १५३० – १७ मे १५४० | २७ जानेवारी १५५६ (वय ४७) दिल्ली, भारत | |
| - |  | शेरशाह सूरी | फ़ारिद खान | १४८६ | १७ मे १५४० - २२ मे १५४५ | २२ मे १५४५ | |
| - |  | इस्लाम शाह सूरी | जलाल खान | १५०७ | २७ मे १५४५ - २२ नोव्हेंबर १५५४ | २२ नोव्हेंबर १५५४ | |
| (२) | | हुमायूँ | नसीरुद्दीन मुहम्मद हुमायूँ | ६ मार्च १५०८ | २२ फेब्रुवारी १५५५ - २७ जानेवारी १५५६ (दूसरे राज्यकाल) | २७ जानेवारी १५५६ (वय ४७) | १५४० मध्ये सुरी राजघराण्यातील शेरशाह सूरीने हुमायूनचा पाडाव केला, परंतु इस्लाम शाह सूरी (शेरशाह सूरीचा मुलगा आणि उत्तराधिकारी) च्या मृत्यूनंतर १५५५ मध्ये सिंहासनावर परत आले. |
| ३ |  | अकबर | जलालुद्दीन मुहम्मद | १५ ऑक्टोबर १५४२ अमरकोट, पाकिस्तान | ११ फेब्रुवारी १५५६ - २७ ऑक्टोबर १६०५ | २७ ऑक्टोबर १६०५ (वय ६३) आग्रा, भारत | |
| ४ |  | जहांगीर جہانگیر | नूरुद्दीन मुहम्मद सलीम نور الدین محمد سلیم | 31 ऑगस्ट 1569 | 3 नोव्हेंबर 1605 – 28 ऑक्टोबर 1627 | 28 ऑक्टोबर 1627 (वय 58) | |
| ५ |  | शाह-जहाँ-ए-आज़म شاہ جہان اعظم | शहाबुद्दीन मुहम्मद ख़ुर्रम شہاب الدین محمد خرم | 5 जानेवारी 1592 | 19 जानेवारी 1628 – 31 जुलाई 1658 | 22 जानेवारी 1666 (वय 74) |  |
| ६ |  | अलामगीर (औरंगज़ेब)عالمگیر | मुइनुद्दीन मुहम्मद محی الدین محمداورنگزیب | 3 नोव्हेंबर 1618 | 31 जुलाई 1658 – 3 मार्च 1707 | 3 मार्च 1707 (वय 88) | |
| ७ | मोहम्मद आझम शाह | कुतुबुद्दीन मुहम्मद | २८ जून १६५३ बऱ्हाणपूर, भारत | १४ मार्च १७०७ - २० जून १७०७ | २० जून १७०७ (वय ५३) आग्रा, भारत | ||
| ८ |  | बहादुर शाह | क़ुतुबुद्दीन मुहम्मद मुआज्ज़म قطب الدین محمد معظم | 14 ऑक्टोबर 1643 | 19 जून 1707 – 27 फ़रवरी 1712 | 27 फ़रवरी 1712 (वय 68) | उन्होंने मराठाओं के साथ बस्तियों बनाई, राजपूतों को शांत किया और पंजाब में सिखों के साथ मित्रता बनाई। |
| ९ |  | जहांदार शाह | माज़ुद्दीन जहंदर शाह बहादुर معز الدین جہاں دار شاہ بہادر | 9 मई 1661 | 27 फ़रवरी 1712 – 10 जानेवारी 1713 | 12 फ़रवरी 1713 (वय 51) | अपने विज़ीर ज़ुल्फ़िकार खान द्वारा अत्यधिक प्रभावित। |
| १० |  | फर्रुख्शियार | फर्रुख्शियार فروخ شیار | 20 ऑगस्ट 1685 | 11 जानेवारी 1713 – 28 फ़रवरी 1719 | 19 एप्रिल 1719 (वय 33) | 1717 मेंब्रिटिश ईस्ट इण्डिया कम्पनी को एकफ़रमान जारी करबंगाल में शुल्क मुक्त व्यापार करने का अधिकार प्रदान किया, जिसके कारण पूर्वी तट में उनकी ताक़त बढ़ी। |
| ११ |  | रफी उल-दर्जत | रफी उल-दर्जत رفیع الدرجات | 1 डिसेंबर 1699 | 28 फ़रवरी – 6 जून 1719 | 6 जून 1719 (वय 19) | |
| १२ |  | शाहजहां द्वितीय | रफी उद-दौलत رفیع الدولہ | जून 1696 | 6 जून 1719 – 17 सप्टेंबर 1719 | 18 सप्टेंबर 1719 (वय 23) | |
| १३ |  | मुहम्मद शाह | रोशन अख्तर बहादुर روشن اختر بہادر | 7 ऑगस्ट 1702 | 27 सप्टेंबर 1719 – 26 एप्रिल 1748 | 26 एप्रिल 1748 (वय 45) | |
| १४ |  | अहमद शाह बहादुर | अहमद शाह बहादुर احمد شاہ بہادر | 23 डिसेंबर 1725 | 29 एप्रिल 1748 – 2 जून 1754 | 1 जानेवारी 1775 (वय 49) | सिकंदराबाद की लड़ाई में मराठाओं द्वारा मुगल सेना की हार |
| १५ |  | आलमगीर द्वितीय | अज़ीज़ुद्दीन | 6 जून 1699 | 3 जून 1754 – 29 नोव्हेंबर 1758 | 29 नोव्हेंबर 1759 (वय 60) | |
| १६ | | शाहजहां तृतीय | मुही-उल-मिल्लत | 1711 | 10 डिसेंबर 1759 – 10 ऑक्टोबर 1760 | 1772 (वय 60-61) | बक्सर के युद्ध के दौरान बंगाल, बिहार और ओडिशा के निजाम का समेकन। 1761 मेंहैदर अलीमैसूर के सुल्तान बने; |
| १७ |  | शाह आलम द्वितीय | अली गौहर | 25 जून 1728 | 10 ऑक्टोबर 1760 – 19 नोव्हेंबर 1806 | 19 नोव्हेंबर 1806 (वय 78) | 1799 मेंमैसूर केटीपू सुल्तान का निष्पादन |
| १८ | शाहजहां चतुर्थ | ||||||
| (१७) | शाह आलम द्वितीय | ||||||
| १९ |  | अकबर शाह द्वितीय | मिर्ज़ा अकबर याअकबर शाह सानी | 22 एप्रिल 1760 | 19 नोव्हेंबर 1806 – 28 सप्टेंबर 1837 | 28 सप्टेंबर 1837 (वय 77) | |
| २० |  | बहादुर शाह द्वितीय | अबू ज़फर सिराजुद्दीन मुहम्मद बहादुर शाह ज़फर याबहादुर शाह ज़फर | 24 ऑक्टोबर 1775 | 28 सप्टेंबर 1837 – 21 सप्टेंबर 1857 | 7 नोव्हेंबर 1862 | अंतिम मुगल सम्राट।1857 के भारतीय स्वतंत्रता संग्राम के बाद ब्रिटिश द्वारा अपदस्थ औरबर्मा में निर्वासित किया गया। |
|archive-date= मधील दिनांक मूल्ये तपासा (सहाय्य)