प्रथम (मी/आम्ही/आपण) अथवा द्वितीय (तू/तुम्ही) पुरुषी लेखन, वाचकाला संबोधन, विशेषणे, आलंकारीकता, कथाकथन वर्णनात्मकता, स्वत:ची व्यक्तिगत मते, भलावण, प्रबोधन, व्यक्ति अथवा समुहलक्ष्य तर्कदोष, प्रताधिकार भंग टाळा.
लेखात सुयोग्य विभाग बनवा, इतर विकिपीडिया लेखांना अंतर्गत दुवे जोडा, वर्गीकरण करा
पृथ्वी हासूर्यमालेतीलसूर्यापासूनच्या अंतरानुक्रमे तिसरा तर आकारानुक्रमे पाचवाग्रह आहे. सूर्यमालेतील खडकाळ ग्रहांमध्ये हा सर्वांत मोठा आहे. पृथ्वीला 'निळा ग्रह' असेही म्हणतात. जिथेजीवन आहे, अशी पूर्णविश्वात ही एकमेव ज्ञात जागा आहे . पृथ्वीची निर्मिती साधारणपणे ४५७कोटीवर्षांपूर्वी झालीअसावी आणि तिचाउपग्रहचंद्र साधारणपणे ४५३ कोटी वर्षांपूर्वी पासून तिला प्रदक्षिणा घालू लागला. हिचाव्यास १२,७५६कि.मी. एवढा आहे. सूर्यापासून पृथ्वीचे अंतर साधारणपणे १४,९५,९७,८९० कि.मी. एवढे आहे.
पृथ्वीला स्वतःभोवती एक प्रदक्षिणा पूर्ण करण्यास २४तास लागतात. तसेच सूर्याभोवती प्रदक्षिणा पूर्ण करण्यास ३६५दिवस लागतात. या ३६५ दिवसांच्या कालावधीला आपण एकवर्ष म्हणतो. पृथ्वी तिच्या स्वतःभोवती फिरण्याच्या आसापासून २३.५ अंशांनी कललेली आहे आणि याच स्थितीत ती स्वतःभोवती व सूर्याभोवती प्रदक्षिणा पूर्ण करते म्हणूनच पृथ्वीवरउन्हाळा,पावसाळा आणिहिवाळा असेऋतुचक्र सुरू असते.
पृथ्वीवर सूर्याचाप्रकाश पोहचण्यासाठी साधारणत: ८मिनिटे २० सेकंद लागतात. पृथ्वी सूर्याभोवती लंबवर्तुळाकार मार्गाने प्रदक्षिणा पूर्ण करते. या प्रदक्षिणेमध्ये थोडाजरी फरक पडला असता तर पृथ्वीवर कदाचित जीवसृष्टी निर्माण झाली नसती; पृथ्वीची रचना,गुरुत्वाकर्षण, सूर्यापासूनचे ठराविक अंतर आणि पृथ्वीवर असलेलेवातावरण यामुळेच तिच्यावर जीवसृष्टी निर्माण झाली असावी.
पृथ्वीशिवाय इतर कोणत्याही गृहावर जीवसृष्टी नाही. पृथ्वी स्वतःचुंबक असल्याने पृथ्वीभोवती चुंबकिय क्षेत्र आहे, या चुंबकीय क्षेत्रमुळे सूर्यापासून येणारे हानीकारक किरण पृथ्वीच्या ध्रवीय क्षेत्राकडे वळतात.
पृथ्वीच्या सर्वांत वरचे आवरण म्हणजेभूकवच होय. त्याखालीप्रावरण असते. प्रावरणाखालीब्रह्यगाभा व त्याखालीअंतर्गाभा असतो
पृथ्वीची आकृति अंडाकार आहे. घुमावामुळे, पृथ्वी भौगोलिक अक्षावर चपटे आणि भूमध्य रेखा जवळ उंचवटा घेतल्या सारखे दिसते. भूमध्य रेखा वर पृथ्वीचे व्यास, अक्ष-ते-अक्षच्या व्यास पासून ४३ किलोमीटर (२७ मैल) जास्त मोठा आहे. अशा प्रकारे पृथ्वीच्या केंद्रापासून तळापर्यंतची सर्वात लांबचे अंतर, इक्वाप्रकारे भूमध्यवर्ती चिंबोराज़ो ज्वालामुखीच्या शिखर पर्यंतची आहे. अशा प्रकारे पृथ्वीचे जवळपास व्यास १२,७४२ किलोमीटर (७, ९१८ मैल) आहे. काही जागेची स्थलाकृति या आदर्श मापापेक्षा वेगळी दिसते. जेव्हा की वैश्विक स्तरावर हे पृथ्वीच्या त्रिज्याच्या तुलनेत नजरअंदाज केलेले दिसतें. सर्वात जास्त विचलन ०.१७%चे मारियाना गर्त (समुद्रीस्तर पासून १०,९११ मीटर (३५,७९७ फूट) खाली) मध्ये आहे जेव्हा की माउंट एवरेस्ट (समुद्र स्तर पासून ८,८४८ मीटर (२९,०२९ फीट) वर) ०.१४%चे विचलन दर्शविते. जर पृथ्वी, एक बिलियर्ड चेंडूच्या आकारात असेल तर, पृथ्वीचे काही क्षेत्र जसे मोठे पर्वत श्रृंखला आणि महासागरीय दरी, लहान दरींसारखी दिसतील जेव्हा की ग्रहांचा अधिकतम भू-भाग, जसे की विशाल हिरवेगार मैदान आणि शुष्क पठार इत्यादी, गुळगुळीत दिसतील.
चंद्र हा पृथ्वीचा नैसर्गिक उपग्रह आहे. पृथ्वीपासून चंद्राचे अंतर ३ लाख ८४ किमी आहे. चंद्राचे गुरुत्वाकर्षण पृथ्वीच्या १/६ पट आहे. चंद्र आदल्या दिवशी पेक्षा ५० मिनिटे उशीरा उगवतो.चंद्र हा पृथ्वीचा एकमेव उपग्रह आहे. हा साधारणपणे ४५३ कोटी वर्षांपूर्वीपासून पृथ्वीला प्रदक्षिणा घालू लागला.
यथाहि पुरुषः पश्येदादर्शे मुखमात्मनः | एवं सुदर्शनद्वीपो दृश्यते चन्द्रमण्डले ||
द्विरंशे पिप्पलस्तत्र द्विरंशेच शशो महान्
याचा अर्थ- 'हे कुरुनन्दन ! सुदर्शन नावाचे हे द्वीप चक्राप्रमाणे गोलाकार स्थित आहे. ज्याप्रमाणे पुरुष आरशात आपला चेहरा बघतो, त्याचप्रमाणे हे द्वीप चंद्रावरती दिसते. याच्यातील दोन अंशांमध्ये पिंपळाची पाने आणि दोन अंशांमध्ये मोठा ससा दिसतो.'
आता याप्रमाणे कागदावर रेखाटन केल्यास आपल्या पृथ्वीचे जे मानचित्र बनते, ते आपल्या पृथ्वीच्या वास्तव चित्राशी तंतोतंत जुळते.
ही माहिती मराठी विश्वकोशातून जशीच्या तशी उचलण्यात आलेली आहे. या माहितीचे नीट वर्गीकरण करण्याची गरज आहे.
पृथ्वीच्या उत्पत्ती नंतर भौगोलिक आणि जैविक प्रक्रियांनी तिच्यात खूप परिवर्तन झाले आहे. पृथ्वी आपल्या अक्षाभोवतीपश्चिमेकडूनपूर्वेकडे फिरते.
जलमंडल
पृथ्वी तळाच्या उंचीचा हिस्टोग्रामपृथ्वीच्या तळावर पाण्याची विपुलता एक अद्भूत वैशिष्ट्य आहे जे सौर मंडळाच्या अन्य ग्रहांपासून या "निळ्या ग्रहाला" वेगळे करते. पृथ्वीच्या जलमंडळात मुख्यतः महासागर आहे परंतु तांत्रिक रूपेण दुनियेत उपस्थित इतर पाण्याचे स्रोत जसे: अंतर्देशीय समुद्र, तलाव, नदी आणि २००० मीटर खोल भूमिगत पाण्यासहित यात सामावले आहे. पाण्यातील सर्वात खोल जागा १०,९११.४ मीटर खोल प्रशांत महासागर मध्ये मारियाना ट्रेंचची चैलेंजर डीप आहे.
महासागरांचे द्रव्यमान सुमारे १.३५×१०१८ मीट्रिक टन किंवा पृथ्वीच्या एकूण द्रव्यमानचे १/४४०० हिस्सा आहे. महासागर सुमारे ३६८२ मीटर खोल ३.६१८×१०८ किमी २ क्षेत्रफळामध्ये पसरलेला आहे. ज्याची अनुमानित मात्रा
कॅनडा मधील रॉकी पर्वत मोराइन लेकला दुर्लक्षित करतात. जीवन टिकवून ठेवणारा एक ग्रह म्हणजे जगणे अस्तित्वात नसले तरीसुद्धा राहण्यायोग्य असे म्हणले जाते. पृथ्वी द्रव पाणी पुरवते- एक वातावरण जेथे जटिल सेंद्रिय अणू एकत्र येऊन संवाद साधू शकतात आणि चयापचय टिकवून ठेवण्यासाठी पुरेशी ऊर्जा देऊ शकतात.
.jpg)
