Жан Буридан (француски:Jean Buridan,латински:Johannes Buridanus;ок. 1301 –ок. 1359/62) бил влијателенфранцускифилозоф од 14 век.
Буридан бил учител на Факултетот за уметности наУниверзитетот во Париз во текот на целата своја кариера, фокусирајќи се особено налогиката и делата наАристотел. Буридан го посеал семето на Коперниканската револуција во Европа.[1] Тој го развил концептот на поттик, првиот чекор кон современиот концепт наинерција и важен развој во историјата на средновековната наука. Неговото име станало познато по мисловниот експеримент познат какоБуриданово магаре. Сепак, овој мисловен експеримент не се појавува во неговите постојни списи.
Буридан бил роден некаде пред 1301 година, можеби во или во близина на градот Бетуне воПикардија,Франција,[2] или можеби на друго место во епархијата Арас.[3] Своето образование го добил во Париз, прво на Колеџ ду Кардинал Лемоан, а потоа и наУниверзитетот Сорбона во Париз, добивајќи ја својата магистерска диплома и формална лиценца да предава на вториот универзитет во Париз до средината на 1320-тите.[2]
Невообичаено, тој го поминал целиот свој академски живот на Факултетот за уметности, наместо да се здобие со докторат поправо,медицина илитеологија што вообичаено го подготвува патот за кариера вофилозофијата.[2] Исто така невообичаено за еден филозоф од неговото време, било тоа што Буридан понатаму ја задржал својата интелектуална независност со тоа што останал секуларен свештеник, наместо да се приклучи на религиозниот ред.
Шпекулациите за неговите причини за избегнување верски прашања останале неизвесни.[4][5][6] Повеќето научници сметале дека е малку веројатно дека тој останал незабележан, со оглед на неговите филозофски таленти. Исто така, било малку веројатно дека не можел да си дозволи да студира теологија, со оглед на тоа што добил неколку стипендии. Навистина, тој бил заведен во документ од 1350 година, како наставник способен да се издржува без потреба од финансиска помош од Универзитетот.[2]
Последното појавување на Буридан во историските документи било во 1359 година, каде што бил спомнат како судија во територијалниот спор меѓуанглиските и пикардските нации.[2] Се претпоставувало дека брзо потоа умрел, бидејќи една од неговите благодети била доделена на друго лице во 1362 година.[7]
Епископот Алберт од Саксонија, и самиот познат какологичар, бил меѓу најзначајните негови ученици.
Апокрифните приказни изобилувале со неговите познати љубовни афери и авантури кои биле доволни да покажат дека тој уживал репутација на гламурозна и мистериозна личност во парискиот живот.[8] Ниту една од приказните не можела да се потврди, а повеќето биле во спротивност со познатите историски информации.[9]
Некои гласини велат дека тој умрел кога кралот на Франција го ставил во вреќа и го фрлил во рекатаСена откако на виделина излегла неговата афера со кралицата.Франсоа Вијон алудирал на ова во неговата позната поема. Други сугерирале дека тој бил протеран од Париз поради неговото номиналистичко учење, и се преселил воВиена за да го основа Виенскиот универзитет. Друга приказна раскажува дека Буридан го удиралпапата Климент VI со чевел.[2][9]
Концептот наинерција бил туѓ на физиката наАристотел. Аристотел и неговитеперипатетични следбеници сметале дека телото се одржува во движење само со дејство на непрекината надворешнасила.
Теоријата на поттик сугерирала дека движењето се одржувало со одредена особина на телото, дадена кога тоа се активира. Буридан бил првиот што го именувал овој својственпоттик за одржување на движењето, но самата теорија веројатно не потекнувала од него. Буридан го видел поттикот какопредизвикувач на движењето на објектот:
Поради неговиот развој, историчарите на науката Пјер Дуем[11] и Анелизе Маер[12] сметале дека Буридан игра важна улога во пропаста на аристотеловата космологија.[13] Дуем дури го нарекол Буридан претходник наГалилео.[14]
The often repeated tradition that he was born in the town of Béthune is spurious.
