Гамбија (англиски:The Gambia) или служ.Република Гамбија (Republic of The Gambia) — држава воЗападна Африка. Државата е најмала држава воАфрика, која на север, исток и југ се граничи соСенегал, а на запад излегува наАтлантскиот Океан.
Државата се протега по течението на рекатаГамбија, река според која е и именувана државата. Гамбија има вкупна површина од 10.500км2 со вкупно население од околу 1.700.000.
Историјата на Гамбија е многу слична со историјата на останатите западноафрикански држави во поглед наропството, кое пак било причина да се создаде колонија на реката Гамбија, на почетокот одПортугалија, а подоцна колонијата била управувана од Обединетото Кралство. По независноста Гамбија е релативно стабилна држава со мал краток воен период во1994.
Државата е земјоделски богата и нејзината економија се заснова најмногу нарибарство,полјоделство итуризам. Една третина од населението живее под линијата на сиромаштијата со 1.25 долар на ден.[3]
Името на државата потекнува од називот на нејзината најголема и главна река -Гамбија. Намакедонски јазик името на реката и името на државата е исто. За разлика од македонскиот, наанглиски јазик, Службениот јазик во државата, Гамбија се именува какоThe Gambia и членотthe се додава за да се направи разлика од реката која се именува какоGambia. Сепак, доста често државата се именува и без членот.
Првите писмени извори за регионот околу Гамбија датираат од записите на арапските трговци од9 век и10 век. Во1066 година, жителите наТекрур, кралство кое се наоѓало северно одрека Сенегал, станале првите црнци кои го прифатилеисламот. Муслиманските трговци најмногу тргувале со робови, злато и слонова коска. Во почетокот на14 век, голем дел од денешната територија на Габон била дел одМали. Португалските трговци во регионот пристигнале кон1447 година. Во текот на1588 година, претендентот за португалскиот престол ја предал територијата околу реката Гамбија на англиските трговцим со решението наЕлизабета I. Во текот на1618 година, кралотЏемс I од Англија дал решение за создавање на британска трговска компанија. Во периодот од1651 до1661 година, дел од Гамбија станала индиректно колонија наПолско-литванската Државна Заедница. Кон крајот на17 век и почетокот наXVIII век,Англија иФранција водат војна за политичкото и економското влијание во регионот на реките Сенегал и Гамбија. ПоВерсајскиот договор од1783 година, реката Гамбија се дала наОбединетото Кралство, аФранција задржила мал дел од реката, кој и бил отстапен во1857 годинја наВелика Британија. Во текот на тој период, голем дел на робови биле давани и продавани за потребите на големите европски сили. Во1807 година,Британската Империја ја забранила трговијата со робови. Гамбија како посебна колонија станала во1888 година.
Земјата својата независност ја стекнала во1965 година, какоуставна монархија. Во1970 година Гамбија станаларепублика по одржаниотреферендум. До1994 година, на чело на земјата стоел претседателотДавда Кајраба Џавара, кој бил избран на пет пати. Но во1994 година се случил воен удар, и на чело на земјата дошолЈаја Џаме и таму се задржил сè до 19 јануари 2016, кога бил сменет соАдама Бероу, и покрај противењата и оспорувањата на изборните резултати.
Гамбија е многу мала и тесна држава чии граници го следат течението на рекатаГамбија. Државата е широка околу 30 милји со вкупна површина од 11.300км2. Околу 1.300км2 од површината на земјата е покриена со вода. Гамбија наликува на енклава во територијата наСенегал бидејќи сите 460 километри граница се со Сенегал. Гамбија е најмала држава воАфрика, повеќе од двојно помала одМакедонија. Гамбија има 50 милји брег наАтлантскиот Океан.[4]
Климата во Гамбија е тропска. Од јуни до ноември периодот е многу топол и врнежлив. Од ноември до мај температурата е поладна и посува.[4]
Преддржавниот удар од1994 година, Гамбија била најстара повеќепартиска демократија воАфрика. Уште од независноста се одржувале парламентарни избори за мандат од пет години. Преку 30 годиниНародната Прогресивна Партија на Гамбија била доминантна во политиката. Последните избори кога била доминантна оваа партија биле воаприл1992. Со ударот во јули 1994 година, на членови од најголемата партија им било забрането да се мешаат во политика.
Уставот од 1970 година бил ревидиран од страна на новото раководство од 1994 година и со новиот устав власта во државата е поделена на законодавна, извршна и судска со загарантирано почитување на човековите права. Државата е со еднодомен парламент и со претседателски систем.
Гамбија има либерален пазар кој е окарактеризиран со поголемо производство на земјоделски производи, особенокикирики, поразвиен туризам и со минимални административни процедури. Околу 30% од БНП на Гамбија е земјоделството и истото вработева околу 70% од работната сила на државата. Производството на кикирики е 6,9% од вкупното БНП.
Гамбија е дом на голем број етнички групи со добар соживот и со одлично зачувување на културните и лингвистичките вредности. Најголема група сеМандинка, па потоа следуваатФула,Волоф,Џола иСонинке. Покрај овие во Гамбија живеат и околу 3.500 доселеници од Европа и Либан. Повеќе од 63% од Гамбијците живеат во рурални средини, иако денес голем број средини се урбанизираат и голем број на млади луѓе се преселуваат во порубаните средини.
Постојат поголем број на религиозни групи, а најголеми во земјатаисламот ихристијанството. Околу 95.7% од населението се муслимани а 4.2% се христијани според''CIA factbook''. Членовите 17, 25, 32, 33 и 212 од Уставот гарантираат за заштита при слободата на религија[8]. Член 60 од Уставот забранува формирање политички партии кои се формираат врз религиозна основа[8]. Мешаните бракови меѓу муслиманите и христијаните се честа појава.[9]. Во некои области, исламот и христијанството се практикуваат со африканската традиционална религија[9]. Постојат неколку атеисти во земјата[9].
Најголемиот дел од муслиманите се сунити кои припаѓаат наМаликиската школа, под влијание на суфизмот, додека има и верници од редотТиџанија иКадирија[9]. Суфиските редови се молат заедно во заеднички џамии[9].
Се проценува дека 4,2% од населението е христијанско, а помалку од 1% ја имаат старата традиционална религија. Христијанската заедница, која се наоѓа главно во западниот и јужниот дел на земјата, е претежно римокатоличка, но исто така има и неколку протестантски групи, вклучувајќи ги иангликанците,Методистите,Баптистите,Адвентистите итн.[9]
Гамбијците се познати по нивната музика и танци. Иако Гамбија е најмала држава во Африка, нивната култура е поголем центар за културно влијание. Националните граници и реката ја образиле посебноста на народот и културата. Без природни граници, Гамбија е дом на многу националности кои се присутни низ целаАфрика, особено тие воСенегал. Исто така влијанието на Европа е доста присутно, особено поради важноста на Гамбија низ историјата на ропството.
Sternfeldt, Ann-Britt. (2000).The Good Tourist in The Gambia: Travelguide for conscious tourists. Translated from Swedish by Rolli Fölsch.TheGoodTourist. Sexdrega, Sweden.ISBN 91-947010-4-8.
.svg)