Sriwijaya marupokan suatu karajaan kuno nan barado di pulauSumatra, sarato banyak pangaruahnyo di kapulauanNusantara.[1] Bukti awal tantang adonyo karajaan iko barasa dari abaik ka-7. Surang pandeta Cino banamoI-Tsing lah manulih bahaso inyo panah datang ka Sriwijaya taun 671, salamo 6 bulan.[2][3] Batu basurek patamo tantang Sriwijaya ko barasa dari abaik ka-7, iyolahBatu basurek Kedukan Bukit diPalembang, Sumatra Selatan, taun 683.[4] Karajaan ko mulai mundua antaro taun 1200 dan 1300 karano babagai sabauk, tamasuak juo lantaran adonyo ekspansi dek karajaanMajapahit.[1] Dalam bahasoSansekerta,sri aratinyo "bacahayo",wijaya aratinyo "kamanangan".[5]
Sasudah Sriwijaya hancua, karajaan ko indak lai taingek dek urang rami, dan para sijarawan lupo pulo tantang adonya karajaan iko. Sriwijaya mulai dikana lai taun 1918, ateh karajo sijarawanParancihGeorge Coedès dariÉcole française d'Extrême-Orient.[5] Antaro taun1992 sampai1993,Pierre-Yves Manguin lah maagiah bukti bahaso pusek Sriwijaya adonyo di Sungai Musi, tapeknyo antaroBukik Seguntang joSabokingking (kini ko di provinsiSumatra Selatan,Indonesia).[5] Pado taun1088,Karajaan Melayu Jambi nan daulunyo barado di bawah linduangan Sriwijaya, manjadian Sriwijaya nagara bawahannyo.
Indak banyak bukti fisik tantang Sriwijaya nan dapek ditamukan.[6] Indak ado catatan labiah lanjuik tantang Sriwijaya dalam sijarah Indonesia; masa lalunyo nan talupokan dibantuak baliak dek sarjana asiang dari lua nagari. Indak ado urang Indonesia moderen nan mandanga tantang Sriwijaya sampai taun 1920-an, katiko sarjana ParancihGeorge Cœdès manabikan temuannyo di surek kabaBalando joIndonesia.[7] Coedès manyatoan baso rujukan bahaso Cino pado "San-fo-ts'i", sabalunnyo dibaco "Sribhoja", jo babarapo batu basurek dalambahaso Melayu Kuno marujuak kapado karajaan nan samo.[8]
Kedatuan Sriwijaya alah ado sajak taun 671 manuruik catatanI Tsing nan tingga di sinan salamo 6 bulan katiko mampalajari tata bahasoSansekerta atauSabdavidya.[9] Dikatahuibatu basurek Kedukan Bukit marupoan batu basurek tatuo nan ditulih dalambahaso Melayu Kuno. Urang ahli picayo baso batu basurek ko dipangaruahi dekbudayo Hindu-Buddha jo kato-kato pinjaman dari bahaso Sanskerta.[10] Daribatu basurek Kedukan Bukit tanggal 23 April 682 M[11] dikatahui baso karajaan ko di bawah kapamimpinanDapunta Hyang. Inyo barangkek untuak malakukanmanalap[lower-alpha 1]siddhayatra[lower-alpha 2] jo kapa. Inyo mamimpin 20.000 tantara jo 312 urang di ateh kapa jo 1.312 tantara kaki dari Minanga[lower-alpha 3] ka tampek nan dimulai jo kato Ma.....[lower-alpha 4] Salain dari itu, barito daerah, nan sabagian mungkin dakek jo carito-carito legendaris, sarupocarito tantang Maharaja Zabag jo Rajo Khmer, juo mambarikan sekilas informasi. Salain itu, babarapo catatan musafir India jo Arab juo manggambarkan sacaro indak jaleh kakayaan rajo Zabag nan luar biaso. Nampaknyo curito Zabag-Khmer tu badasarkan kakuasaan Jawa ka Kamboja, bukan kakuasaan Sriwijaya ka Kamboja.[17]:269, 302
Sriwijaya manjadi simbol kabasaran Sumatera awal, jo salah satu karajaan tagadangdi Nusantara. Pado abaik ka-20, Sriwijaya jo Majapahit manjadi acuan dek para nasionalis untuak manunjuakan basoIndonesia marupoan nagara basatu sabalunpanjajahan Balando.[18]
Sriwijaya disabuik jo babagai namo. Urang Cino manyabuiknyoShih-li-fo-shih atauSan-fo-ts'i atauSan Fo Qi. Urang Arab manyabuiknyo Sribuza jo urang Khmer manyabuiknyo Malayu . Banyaknyo namo adolah alasan lain baa mangko Sriwijaya sangaik sulik dicari.[19]:114–115
Dalam dunia padagangan, Sriwijaya manguasoi jalur padagangan antaro India jo Cino, yaitu jo caro manguasoiSelat Malaka joSelat Sunda. Urang Arab mancataik baso Sriwijaya punyo babagai komoditas sarupo kapur, kayu agar, cengkeh, pala, kaladi, gading, ameh jo timah, nan mambuek rajo-rajo Sriwijaya samo kayonyo jo rajo-rajo di India.[20] Kakayaan nan malimpah ko mamungkinkan Sriwijaya untuak mambali kasatiaanvassalnyo di saluruah Asia Tenggara. Jo batindak sabagaientreport atau palabuahan utamo di Asia Tenggara, jo mandapek-an restu, persetujuan jo palinduangan dari Kaisar Cino untuak dapek badagang jo Cino, Sriwijaya taruih mangalola jaringan padagangan maritim jo mangandalikan arteri palayaran antaro Cino jo India.[21]
Dek karano ikolah Sriwijaya harus taruih mampatahankan dominasi padagangannyo jo salalu mamantau — dan jikok paralu — malawan palabuahan nan basaing di nagara-nagara tatangga. Kabutuhan untuak mampatahankan monopoli padagangan adolah nan mandorong Sriwijaya untuak malancarkan ekspedisi militer untuak manaklukan palabuahan palabuahan nan basaiang di sakitarnyo jo manyerapnyo ka dalammandala Sriwijaya. Palabuahan Malayu di Jambi, Kota Kapur di Pulau Bangka, Tarumanagara jo palabuahan Sunda di Jawa Barat, Kalinga di Jawa Tangah, sarato palabuahan Kedah jo Chaiya di samananjuang Malayu marupoan babarapo palabuahan palabuahan nan ditaklukkan jo diserap ka dalam lingkup Sriwijaya dari pangaruah. Tasabuik dalam catatan sajarah Champa baso ado sarangkaian razia angkatan lauik nan barasa dari Jawa taradok babarapo palabuahan diChampa jo Kamboja. Mungkin angkatan lauik nan manyarang nan dimukasuik adolah armada Sriwijaya, karano wakatu itu dinasti Sailendra di Jawa adolah bagian dari mandala Sriwijaya. Iko adolah usaho Sriwijaya untuak manjamin monopoli padagangan maritim di Asia Tenggara jo caro manyarang dealer palabuahan saingannyo. Sriwijaya juo sukses dalam hal padagangan daritaun 670 inggo1025Masehi.[22]
Salain manjalin hubuangan padagangan joIndia joCino, Sriwijaya juo manjalin hubuangan padagangan jo tanah-tanahArab. Ado kamungkinan baso utusan MaharajaSri Indrawarman, nan manyampaian surek kapadokhalifahUmar bin Abdul-Aziz darikaum Umayyah pado taun 718, babaliak ka Sriwijaya jo pambarianZanji (budak padusi kulit hitam), dan kamudian dari babad Cino tasabuik basoShih-li-fo-shih sadang basamo jo rajo (Sri Indrawarman) pado taun 724 mangirimkan hadiah kapado kaisar Cino, dalam bantuakts'engchi. (aratinyo samo joZanji dalambahaso Arab).[23]
Pado paruah partamo abaik ka-10, antaro jatuahnyo dinasti Tang jo bangkiknyodinasti Song, padagangan jo lua nagari cukuik laweh, tarutamoFujian, karajaan Min jo karajaan Nan Han jo nagara bagiannyo nan kayoGuangdong. Indak diragukan lai bahaso Sriwijaya mandapek manfaat dari padagangan ko.
Dipakiroan salamo maso iko masyarakaik Sriwijaya mulai manganali buahsemangka (Citrullus lanatus (Thunb. ) Matsum. &Nakai ), nan masuak malalui dagang mareka.[24][25]
Sabalunnyo diasumsikan baso Sriwijaya marupoan kakuatan maritim nan takaik indak tapisahkan jo etnis jo budayo masyarakaik di Selat Malaka. Asumsi nan tajadi adolah tabantuaknyo nagara jo kasuksesan jo hegemoni di selat ko takaik langsuang jo kamampuannyo untuak ikuik dalam kagiatan maritim internasional, nan bararti nagara ko mangambangkan jo mampatahankan lingkaran kakuasoannyo jo angkatan lauik. Namun, survei informasi nan tasadio manunjuakan baso asumsi sarupo itu indak batua. Data tantang kagiatan maritim saketek dan panyabuikan angkatan lauik hanyo tajadi dalam sumber nan indak langkok. Bahkan aspek material angkatan lauik Asia Tenggara indak dikatahui sampai abaik ka-15, paratian ilmiah umumnyo fokus pado teknik pambuatan kapa.[26]
Dalam batu basurek Kedukan Bukit (683 M), tacataik baso anyo 312 urang nan manggunoan parahu dari total pasukan 20.000 urang, nan juo tamasuak 1312 tantara darat. Jumlah pasukan darat nan banyak manunjuakan baso angkatan lauik Sriwijaya hanyo baparan sabagai panyadio dukuangan logistik nan saketek. Pado abaik ka-8, kamampuan angkatan lauik Sriwijaya tumbuah sasuai jo proporsi angkatan daratnyo, walaupun inyo hanyo mamainkan peran pandukuang logistik.[27]
Salain itu, indak adonyo istilah nan manunjuakan kapa untuak tujuan umum jo militer manunjuakan baso angkatan lauik bukanlah aspek permanen dari nagara di Selat Malaka. Bahkan katiko kakuatan-kakuatan Asia maritim tatangga, tarutamo Jawa salamo abaik ka-10 inggo ka-14, jo India Chola pado abaik ka-11, mulai mangambangkan angkatan lauiknyo, kakuatan angkatan lauik Sriwijaya relatif lamah. Sabagai contoh kasus,Songshi joWenxian Tongkao mancataik baso antaro taun 990 jo 991, saurang utusan Sriwijaya indak dapek baliak dari Tiongkok Selatan ka Palembang karano konflik militer antaro Jawa jo Sriwijaya nan balanjuik. Namun urang Jawa, Arab dari Timur Tangah, jo Asia Selatan dapek manjago pertukaran diplomatik jo ekonomi jo Cino salamo maso iko. Nan jaleh, angkatan lauik Jawa cukuik kuek untuak mangganggu sacaro langsuang komunikasi Sriwijaya jo Cino. Walaupun ado konfrontasi angkatan lauik antaro Jawa jo Sriwijaya, komunikasi antaro nagara-nagara litoral Samudra Hindia jo Cino balanjuik salamo maso iko, nan manunjuakan baso konflik alun tantu tajadi di lauik laweh, tapi labiah mungkin tabateh pado muaro jo sungai-sungai di sakitar ibu kota Sriwijaya pado taun 2000 . Palembang, muaro Sungai Musi jo Selat Bangka.[28]
Tanggapan Sriwijaya taradok agresi Jawa tampaknyo alah batahan. Dalam catatannyo tantang Sanfoqi, Zhao Rugua mancataik diZhufanji (kiro-kiro taun 1225):
"Pado maso lalu, [nagara] manggunoan rantai basi sabagai pambateh untuak manyiapkan pihak-pihak nan manyarang lainnyo (tibo jo kapa?). Ado kasampatan untuak maapuihnyo (i.e. manarik) jo tangan. Jikok kapa dagang tibo, mareka (rantai-rantai) tapaso dikaluakan".[29][30]
Katidakmampuan nagara-nagara Selat Malaka untuak mananggapi ancaman maritim manjadi sangaik jaleh pado awal abaik ka-11. Antaro taun 1017 jo 1025, suku Chola manyarang palabuahan-palabuahan utamo Melayu di Selat jo Taluak Siam, tamasuak Kedah, Melayu (Jambi), Lambri, Sriwijaya jo Langkasuka, marampok kacio Kedah jo manangkok panguaso Sriwijaya, sabuah indikasi labiah lanjuik pado katidakmampuan tanah-tanah Selat Malaka untuak mampatahankan diri dari sarangan angkatan lauik.[28]
Jadi, sampai abaik ka-11, paliang indak dari segi pandangan militer mareka, karajaan ko dapek dikatokan babasis daratan. Hanyo jo parubahan konteks internasional dari abaik ka-sabaleh jo sataruihnyo, nan ditandoi pado mulonyo dek serangan Chola, dan kamudian dek maningkeknyo kahadiran padagang Cino nan baoperasi langsuang di parairan Asia Tenggara, ditambah jo muncuanyo kakuatan baru di pinggiran lauik, mako peran jo sifaik angkatan lauik ko mulai barubah.[31]
Panyebaran ajaran Buddha dari India utara ka bagian lain di Asia, Sriwijaya pernah manjadi pusek untuak baraja jo manyebarkan ajaran Buddha.
Sabagai pusek ajaranBuddhaVajrayana, Sriwijaya manariak banyak jamaah haji jo ulama dari nagara-nagara di Asia. Antaro lain, imam CinoI Tsing, nan mangunjuangi Sumatera dalam pajalanan barajanyo diUniversitas Nalanda,India, padotaun 671 jo695, I Tsing malaporan baso Sriwijaya manjadi tampek tingga para ulama Buddha sahinggo manjadi pusek pambalajaran agamo Buddha. Salain dari kaba di ateh, ado kaba nan dibaok dek I Tsing, manyatokan baso ado 1000 urang pendeta nan baraja agamo Buddha jo Sakyakirti, pendeta nan tanamo di Sriwijaya.[32]
“
Terdapat lebih dari 1000 pandita Buddhis di Sriwijaya yang belajar serta mempraktikkan Dharma dengan baik. Mereka menganalisis dan mempelajari semua topik ajaran sebagaimana yang ada di India; vinaya dan ritual-ritual mereka tidaklah berbeda sama sekali [dengan yang ada di India]. Apabila seseorang pandita Tiongkok akan pergi ke Universitas Nalanda di India untuk mendengar dan mempelajari naskah-naskah Dharma auutentik, ia sebaiknya tinggal di Sriwijaya dalam kurun waktu 1 atau 2 tahun untuk mempraktikkan vinaya dan bahasa sansekerta dengan tepat.
”
Pangunjuang ka pulau ko manyabuik baso pitihameh pernah digunoan di pasisia karajaan. Salain dari itu, ajaran BuddhaHinayana joBuddha Mahayana juo bakambang di Sriwijaya. Manjalang akhia abaik ka-10,Atiśa, saurang sarjana Buddha dariBenggala nan baparan dalam mangambangkan agamo Buddha Vajrayana diTibet dalam makalahnyoDurbodhāloka mangatoan itu ditulih padomaso pamarintahanSri Cudamani Warmavidewa, panguasoSrivarnagaragi diSrivarnayapajad.
".... banyak rajo-rajo jo pamimpin-pamimpin di pulau-pulau di Samudra Selatan picayo jo mangagumi Buddha, di hati mareka pabuatan baiak tatanam. Di benteng kota Sriwijaya ado labiah dari 1000 biarawan Buddha, nan rajin baraja jo mangamalkan." it well .... Jikok saurang biarawan Cino nio pai ka India untuak mampalajariFirman, labiah rancak inyo tingga di siko salamo satahun atau duo tahun untuak mampadalam pangatahuannyo sabalun malanjuikan ka India."
Panghuluan Sriwijaya sangaik dipangaruahi dek budayoIndia, partamo dek budayoHindu, kamudian diikuti dekagamo Buddha. Inyo mambuktian parannyo dalamagamo Buddha jo mambangun kuil Buddha di Ligor,Thailand.[34] Rajo-rajo Sriwijaya manguasoi kapulauan Melayu malalui padagangan jo panakluakan dari abaikka-7 sampaika-9, sahinggo sato langsuang dalam mangambangkanbahaso Malayu jo budayonyo dikapulauan.
Sangaik kamungkinan Sriwijaya, nan tanamo sabagai pusek padagangan di Asia Tenggara, tantunyo manarik minat padagang jo ulama Muslim dari Timur Tangah, sahinggo babarapo karajaan nan awalnyo marupoan bagian dari Sriwijaya, kamudian tumbuah manjadi pandahulu 1900. Karajaan-karajaan Islam di Sumatera pado maso pangaruah Sriwijaya samakin lamah.
Inti kakuasoan Sriwijaya takonsentrasi di jo sakitar selat Malaka jo Sunda sarato di Sumatera, Samananjuang Malayu, jo Jawa Barat. Namun, antaro abaik ka-9 jo ka-12, pangaruah Sriwijaya tampaknyo malaweh jauah malabihi inti. Navigator Sriwijayan tampaknyo alah mancapai sajauah Madagaskar. Migrasi ka Madagaskar dipakiroan tajadi 1.200 taun nan lalu sakitar 830 Masehi Manuruik panalitian DNA mitokondria baru nan laweh, urang-urang asli Malagasy maso kini kamungkinan gadang dapek manalusuri warisannyo baliak ka 30 ibu pandiri nan balayia dari Indonesia 1.200 taun nan lalu. Bahaso Malagasi manganduang kato-kato pinjaman dari bahaso Sansekerta, jo sadoalah modifikasi linguistik lokal malalui bahaso Jawa atau bahaso Melayu, nan manunjuakan baso Madagaskar mungkin alah dijajah dek pamukim dari Sriwijaya.[35]
Catatan tekstual kapa-kapa Sriwijaya sangaik saketek, karano catatan epigrafiMelayu kuno jarang manyabuik kandaraan aia. Batu basurek Kedukan Bukit (683 M) manyabuiksamvau (bahaso Melayu kini:Sampan). Sabuah jinih kapa nan disabuiklancang diidentifikasi sabagai jinih kapa Malayu dalam catatan abaik-abaik salanjuiknyo, tapi pado zaman Sriwijaya, kapa iko disabuik dalam 2 batu basurek di pasisia utara Bali nan batanggal 896 jo 923 Masehi. Batu basurek tu ditulih jo bahaso Bali kuno, bukan bahaso Melayu kuno.[36]:149-150
ManuruikPrasasti Kedukan Bukit, nan ditanggalkan pado taun 605 Saka (683 M), Kadatuan Sriwijaya partamo kali didirian di sakita Palembang, di tapiSungai Musi. Batu-batu basurek ko manyatokan basoDapunta Hyang barasa dari Minanga Tamwan. Lokasi pasti Minanga Tamwan masih diperdebatkan. Teori Palembang sabagai tampek Sriwijaya patamo kali dimulai diusulkan dek Coedes dan didukuang dek Pierre-Yves Manguin. Salain dari Palembang, tampek-tampek lain sarupoMuaro Jambi (Sungai Batanghari, Jambi) joMuara Takus (patamuan Sungai Kanan jo Sungai Kiri Kampar, Riau) juo dipakiroan sabagai ibu kota Sriwijaya.
Badasakan pangamatan sakitar taun 1993, Pierre-Yves Manguin manyimpulkan baso pusek Sriwijaya barado diSungai Musi antaroBukik Seguntang jo Sabokingking (nan talatak di provinsiSumatera Selatan kini), tapeknyo di sakitar situs Karanganyar nan kini manjadiTaman Arkeologi Karajaan Sriwijaya.[1] Pandapek iko didasarkan pado foto udara dari taun 1984 nan manunjuakan baso situs Karanganyar manampilkan bantuak struktur aia, yaitu jaringan kanal, parit, tabek jo pulau-pulau buatan nan tasusun sacaro rapi, nan mamastian baso situs ko adolah buatan manusia. Struktur aia ko tadiri dari sabuah kolam jo duo pulau babantuak sagi ampek jo sagi ampek, sarato jaringan kanal jo laweh 20 hektar. Di daerah ko, banyak ditamukan peninggalan kuno nan manunjuakan baso daerah ko dulunyo marupoan pusek pamukiman jo pusek kagiatan manusia.[37]
Namun, sabalunnyoSoekmono bapandapek baso pusek Sriwijaya talatak di daerah hiliaBatang Hari, antaro Muara Sabak sampai Muara Tembesi (di provinsiJambi kini),[38] jo paringatan bahasoMalayu indak barado di daerah tasabuik. Jikok Malayu barado di daerah ko, itu cenderung manuruik pandapek Moens,[39] nan sabalunnyo juo bapandapek baso lokasi pusek Kedatuan Sriwijaya adolah di daerahKuil Muara Takus (kini provinsiRiau), maasumsikan arah pajalanan dalam catatanI Tsing,[40] dan hal iko dapek juo dihubuangkan jo barito tantang pambangunan kuil nan dikhususkan dek rajo Sriwijaya (Se li chu la wu ni fu ma tian hwa atau Sri Cudamaniwarmadewa) pado taun 1003 kapado kaisar Cino nan bagalacheng tien wan shou (Kuil Bungsu, salah satu bagian dari kuil nan talatak di Muara Takus).[41]Poerbatjaraka mandukuang pandapek Moens. Inyo picayo basoMinanga Tamwan disamokan jo daerah tampek batamusungai Kampar Kanan jo Kampar Kiri, Riau, tampek Candi Muara Takus kini tagak. Manuruik baliau, katotamwan barasa dari kato "patamuan", mako baliau manafsirkannyo sabagai "daerah tampek batang aia batamu".[42] Namun, nan pasti adolah pado maso panakluakan dekRajendra Chola I, badasarkanbatu basurek Tanjore, Sriwijaya punyo ibu kota diKadaram (kiniKedah ).[43]
Namun, pado taun 2013, panalitian arkeologi nan dilakukan dekUniversitas Indonesia manamukan babarapo tampek agamo jo tampek tingga diMuaro Jambi. Hal iko manunjuakan baso pusek awal Sriwijaya mungkin barado diKabupaten Muaro Jambi,Jambi di tapi SungaiBatang Hari, dan indak di Sungai Musi sarupo nan dikiro sabalunnyo.[44] Situs arkeologi ko tamasuak lapan candi nan digali, dalam laweh sakitar 12 kilometer persegi, tabantang 7,5 kilometer di sapanjang Sungai Batang Hari, sarato 80menapos atau gunduakan reruntuhan candi nan alun dipuliahan.[45][46] Situs Muaro Jambi mampunyoi gaya Buddha Mahayana-Wajrayana. Hal iko manunjuakan baso situs iko marupoan pusek pambalajaran agamo Buddha, nan dihubuangkan jo sarjana Buddha tanamoSuvarṇadvipi Dharmakirti dari abaik ka-10. Catatan sajarah dari Cino juo manyatoan baso Sriwijaya manampuang ribuan biarawan.
Teori lain manyatoan baso Dapunta Hyang barasa dari pasisia timurSamananjuang Melayu, basoChaiya diSurat Thani,Thailand Selatan marupoan pusek Kapalokan Sriwijaya.[47] Ado pulo pandapek nan manyatoan baso namo kota Chaiya barasa dari kato "Cahaya" dalam bahaso Melayu. Ado pulo nan picayo baso namoChaiya barasa dari Sri WiJaya, jo kota ko marupoan pusek Sriwijaya. Teori iko kabanyakan didukuang dek sejarawan Thailand,[48] walaupun umumnyo dianggap kurang kuaik.
Pado abaik ka-7, Sriwijaya manaklukan karajaanKedah[49] joMalayu sarato manjadiannyo duo karajaanvassal sabagai bagian dari karajaan Sriwijaya.[50] Badasakan panyabaran batu basurek, sarupobatu basurek Kota Kapur nan tadapek di pulau-pulauBangka,Karang Berahi,Palas Pasemah joLigor nan talatak di Thailand, itu manunjuakan baso kakuasoan kapanghuluan ko taseba di saluruah daerah di mano batu basurek ko barado sobok.[51] Batu basurek Kota Kapur barisi kutukan taradok siapo sajo nan mangkhianati Sriwijaya. jo manyatoan basoSri Jayanasa alah malancarkan ekspedisi militer untuak mahukumBhumi Jawa nan indak bakti kapado Sriwijaya.[52] Istilah Bhumi Jawa masih tunduak kapado babagai panafsiran jo mungkin marujuak pado daerah-daerah di Sumatera atau Jawa.[53] Sriwijaya tumbuah dan berhasil manguasoi jalur padagangan maritim diSelat Malaka,Lauik Jawa Barat, dan mungkin juoTaluak Thailand.[54]
Badasakan catatan sijarah Arab, Sriwijaya disabuikSribuza. Pado taun 955 Masehi,Al Masudi, surang musafir (musafir) jo sajarawan Arab klasik manulih catatan tantang Sriwijaya. Dalam catatan tu, digambarkan baso Sriwijaya adolah sabuah karajaan nan gadang, kayo, jo pasukan nan sangaik gadang. Konon, walau kapa paliang kancang dalam duo tahun indak cukuik untuak manguliliangi sado pulau di rantau. Hasia patanian Sriwijaya adolahkapur, kayu agar,cengkeh,cendana,pala,kaladi, gambier jo babarapo hasia patanian lainnyo.[58]
Catatan lain manyatoan baso Sriwijaya maju dalam sektor patanian. Hal iko disimpulkan dek saurang ahliPersia nan banamo Abu Zaid Hasan nan mandapek informasi dari Sujaimana, saurang padagang Arab. Abu Zaid manulih basoKarajaan Zabaj (Sriwijaya atau Jawa) punyo tanah nan subur jo kakuasoan nan laweh di sabalahlauik.[59]
Panghuluan Sriwijaya dicirikan jo karajaan maritim. Mangandalkan hegemoni pado kakuatan armada angkatan lauiknyo dalam mangandalikan jalur palayaran, jalur padagangan, mangandalikan jo mambangun babarapo daerah strategis sabagai pangkalan untuak armadanyo untuak mamantau, malinduangi kapa dagang, mangumpuakan cukai, jo untuak manjago wilayah jo kakuasoannyo nan badaulat.[60]
Kapa tunggu Borobudur nan dipajang di Borobudur. Pado taun 990 RajoDharmawangsa dari Jawa mangirim armada kapa parang untuak manyarang Sriwijaya di Sumatera.
Sriwijaya manguasoi jalur padagangan lauik di Asia Tenggara sapanjang abaik ka-10, tapi pado akhia abaik koKarajaan Medang di Jawa Timur tumbuah manjadi kakuatan maritim baru jo mulai manantang dominasi Sriwijaya. Barito Tionghoa dariDinasti Song manyabuik Karajaan Sriwijaya di Sumatera jo namoSan-fo-tsi, samantaroKarajaan Medang diJawa adolahShe-po . KononSan-fo-tsi joShe-po talibaik dalam pasaingan untuak manguasoi Asia Tenggara. Kaduo nagara ko mangirim duta gadang ka Cino. Utusan San-fo-tsi nan barangkek tahun 988 tasangkuik di palabuahanKanton kutiko inyo ka pulang kampuang, karano nagarinyo disarang dek pasukan Jawa. Panyarangan dari Jawa ko dipakiroan tajadi sakitar taun 990-an, yaitu antaro taun 988 jo 992 pado maso pamarintahanSri Cudamani Warmadewa.[56]
Pado musim semi 992 duta besar Sriwijaya mancubo pulang tapi tasangkuik baliak diChampa karano nagarinyo alun aman. Inyo mamintak kaisar Song untuak maagiah palinduangan kapadoSan-fo-tsi . Utusan-utusan Jawa juo tibo pado taun 992. Inyo dikirim dek rajonyo nan naiak tahta pado taun 991. Rajo Jawa nan baru banamo Dharmawangsa Teguh.[61]
Karajaan Medang berhasil manakluakkan Palembang pado taun 992 untuak samantaro wakatu, tapi kudian pasukan Medang ditulak dek pasukan Sriwijaya. Batu batu Hindu-BudhaBatu batu Hujung Langit taun 997 sakali lai manyabuik sarangan Jawa ka Sumatera. Rangkaian sarangan dari Jawa ko akhianyo gagal karano Jawa gagal managakkan tampek tagak di Sumatera. Manguasoi ibu kota di Palembang indak cukuik karano pado intinyo kakuatan jo kakuatan mandala Sriwijaya taseba di babarapo kota palabuahan di wilayah Selat Malaka. Maharaja Sriwijaya,Sri Cudamani Warmadewa, bahasil malarian diri dari ibu kota jo bakuliliang mangumpuakan kakuatan jo bantuan dari sekutunyo jo rajo-rajo bawahannyo untuak mangusir tantara Jawa. Sriwijaya manunjuakan ketekunan aliansi Mandalanyo, batahan jo berhasil mangusir angkatan lauik Jawa.[61]
Sri Cudamani Warmadewa sakali lai manunjuakkan kapandaian diplomatiknyo, marabuik dukuangan Cino jo marabuik hati Kaisarnyo. Pado taun 1003, inyo mangirim utusan ka Cino jo malaporan baso di nagaranyo sabuah kuil Buddha alah salasai nan dikhususkan untuak mangucapkan selamat hiduik panjang kapado Kaisar Cino. Kaisar Cino, nan sanang jo pasambahan tu, maagiah namo kuil tucheng tien wan shou jo mambarikanlonceng nan ka dipasang di kuil tu.[62] (Candi Bungsu, salah satu bagian candi nan talatak diMuara Takus).[63]
Panyarangan dari Medang iko mambukak mato Sriwijaya untuak mangana bara babahayonyo ancaman Jawa, sahinggo Maharaja Sriwijaya marancang strategi balawanan sarato mancubo marusak Karajaan Medang. Sriwijaya kabanyo baparan dalam mahancuakanKarajaan Medang di Jawa. Dalambatu basurek Pucangan tasabuik ado kajadianMahapralaya nan disabuik, yaitu kahancuran istano Medang di Jawa Timur, dimanoHaji Wurawari dariLwaram, pado taun 1006 atau 1016 manyarang jo mambunuah rajo Medang tarakhia, Dharmawangsa Teguh.[64][56]
↑abcMunoz, Paul Michel (2006). Early Kingdoms of the Indonesian Archipelago and the Malay Peninsula. Singapore: Editions Didier Millet. pp. pages 171. ISBN 981-4155-67-5.
↑Krom, N.J. (1938). "Het Hindoe-tijdperk". di dalam F.W. Stapel. Geschiedenis van Nederlandsch Indië. Amsterdam: N.V. U.M. Joost van den Vondel. pp. vol. I p. 149.
↑Manguin, Pierre-Yves (2012). Lancaran, Ghurab and Ghali: Mediterranean impact on war vessels in Early Modern Southeast Asia. Dalam G. Wade & L. Tana (Eds.),Anthony Reid and the Study of the Southeast Asian Past (hlm. 146–182). Singapore: ISEAS Publishing.
↑Ahmad Rapanie, Cahyo Sulistianingsih, Ribuan Nata, "Kerajaan Sriwijaya, Beberapa Situs dan Temuannya", Museum Negeri Sumatera Selatan, Dinas Pendidikan Provinsi Sumatera Selatan.
↑Chand Chirayu Rajani (1974)."Background To The Sri Vijaya Story-Part"(PDF).Journal of the Siam Society.62: 174–211. Diarsipkan dariversi asli(PDF) tanggal 2019-08-04. Diakses tanggal 2024-12-6.Periksa nilai tanggal di:|access-date= (bantuan)
↑Putri, Risa Herdahita (2018-04-16)."Serbuan Cola ke Sriwijaya".Historia - Majalah Sejarah Populer Pertama di Indonesia (dalam bahasa Indonesia). Diakses tanggal2024-12-06.