GalaMahatma (bahaso Sanskerta: "jiwa agung")[1] diagiahan kapadonyo pado taun 1914 di Afrika Selatan.[2] Salain itu, di India inyo dipanggia juoBapu (bahasa Gujarat: panggilan istimewa untuak "ayah",[3] "papa"[3][4]).
Gandhi lahia pado2 Oktober1869 di nagara bagianGujarat di India. Babarapo dari anggota kaluarganyo bakarajo pado pihak pamarintah. Saat remaja, Gandhi pindah kaInggirih untuak mampalajarihukum. Satalah inyo manjadipangacara, inyo pai kaAfrika Selatan, sabuah koloni Inggris, di mano inyo mangalami diskriminasi ras nam dinamoanapartheid. Inyo kamudian mamutuskan untuak manjadi saurangaktivis politik supayo dapwk maubah hukum-hukum nan diskriminatif tasabuik. Gandhi pun mambantuak sabuah garakan non-kakarasan.
Katiko baliak kaIndia, inyo manbantu dalam proses kamerdekaan India dari jajahan Inggirih; hal iko maagiahan inspirasi bagi rakyaik di koloni-koloni lainnyo supayo bajuang mendapekan kamerdekaannyo jo mamacahKamaharajoan Britania untuak kamudian mambantuakPasemakmuran.
Rakyaik dariagamo josuku nan babeda nan hiduik di India maso itu yakin baso India paralu dipacah manjadi babarapo nagara bia kalompok nan babeda dapek mampunyoi nagara mereka surang. Banyak nan nio supayo para pamaluak agamoHindu joIslam mampunyoi nagara surang. Gandhi adolah saurangHindu namun inyo manyukou pamikiran-pamikiran dari agamo-agamo lain tamasuakIslam joKristen. Inyo pacayo baso manusia dari sagala agamo harus mampunyoi hak nan samo jo hiduik basamo sacaro damai di dalam ciek nagara.
Pado1947, India manjadi merdeka jo pacah manjadi duo nagara, India joPakistan. Hal iko indak disatujui Gandhi.
Prinsip Gandhi,satyagraha, acok ditajamahkan sabagai "jalan nan bana" atau "jalan manuju kabenaran", alah manginspirasi babagai generasi aktivis-aktivis demokrasi jo anti-rasisme modeMartin Luther King, Jr. joNelson Mandela. Gandhi acok mangecekan kalau nilai-nilai ajarannyo sangaik sadarano, nan badasaran kapicayoan Hindu tradisional: kabanaran (satya), jo non-kakarasan (ahimsa).
Pado30 Januari1948, Gandhi dibunuah saurang laki Hindu nan berang kapado Gandhi karano inyo diduga talampau mamihak kapadoMuslim.
GalaMahatma acok disalahartian di Barat sabagai namo kaciak Gandhi. Mahatma marupoan sabuah kato dalambahaso Sanskerta nan barasa darimaha (barartibesar) joatma (barartiJiwa).Rabindranath Tagore disabuikan sabagai urang nan partamo kali maagiahan gala tasabuik untuak Gandhi.[5] Dalam otobiografinyo, Gandhi mangatoan baso inyo indak pernah manyukai gala jo acok taluko dek hal itu.[6]
Gandhi indak pernah manarimoPangharagoan Padamaian Nobel, meski inyo dinominasian limo kali antaro1937 jo1948. Babarapo dekade kamudian, hal iko dissali sacaro umum dek pihak Komite Nobel. KatikoDalai Lama dianugerahi Penghargaan Nobel pado1989, katua umum Komite mangatoan baso iko marupoan "sabuah bantuak manganang Mahatma Gandhi".
Museum elektronik Nobel mampunyoi artikel mangenai hal tasabuik.[1]
Sapanjang hiduknyo, aktivitas Gandhi alah manarik babagai komentar jo opini. Misalnyo, sabagai panduduak Karajaan Britania,Winston Churchill pernah bakato"Manyadiahan...mancaliak Mr. Gandhi, saurang pangacara Kuil Tangah nan manghasuik, kini tampil sabagai saurang fakir nan tipenyo umum di Timur, manaiki tanggaIstano Viceregal jo badan satangah-telanjang." Baitu juo joAlbert Einstein nan bakomentar barikuik manganai Gandhi:"(Mungkin) para generasi barikuik akan sulik mampicayoi baso ado urang cando iko nan pernah hiduik di dunia ini."
Karya Mahatma Gandhi indak talupoan dek generasi barikuiknyo. Cucunya,Arun Gandhi joRajmohan Gandhi jo bahkan anak cucunya,Tushar Gandhi, adolah aktivis-aktivis sosio-politik nan talibat dalam mampromosikan non-kekerasan di saluruahdunia.
Kato kabajikan nan dikenang Mahatma Gandhi:
“
Cinto indak pernah mamintak, inyo sanantiaso maagiah, cinto mambaok pandaritoan, tapi indak pernah badandam, ndak pernah mambaleh dendam. Di mano ado cinto di situ ado kahidupan; manokala kabancian mambao kapado kamusnahan.
”
“
Jadilah waang manusia nan pado kalahiran ang sadoalah urang galak bahagia, tapi hanyo ang surang nan manangih jo pado kamatianmu sadoalah urang manangih sadih, tapi hanyo kamu surang nan tasenyum.