Azonao atao ny mandray anjara eto amin'ny Wikipedia amin'ny alàlan'nyfanitarana azy. Jereo koa ny pejyAhoana ny manao takelaka rehefa te-hijery hoe ahoana no fanaovana azy.
Ilay mpandeha an-tsambo atao hoeVasco de Gama no Eorôpeana nahita an' i Afrika Atsimo Voalohany tamin' ny taona 1498. Nozanahin' nyHôlandey i Afrika Atsimo tamin' ny taonjato faha-17, avy eo nozanahin' nyBritanika nanomboka tamin' ny tana 1795. Taorian' ny adin' nyBoora izay nampifanandrina nyBritanika sy nyAfrikanera (taranaky ny voanjo avy anyHôlandy sy avy anyFrantsa), teo anelanelan' ny taona 1899 sy 1902, dia niforona ny Firaisana Afrikana Tatsimo tamin' ny taona 1910. Io no lasa Repoblikan' i Afrika Atsimo tamin' ny taona 1961. Nisongadina teo amin' ny tantaran' i Afrika Atsimo tamin'ny antsasany faharoa amin' ny taonjato faha-20 ny pôlitikan' nyfanavakavaham-bolon-koditra (apartheid). Teo anelanelan' ny taona 1948 sy 1991 dia nitsinjara ho vondrona efatra voasaraka mazava tsara ny vahoaka tao Afrika Atsimo; dia nymainty hoditra, nysafiotra, nyfotsy hoditra ary nyAziatika. Tamin'ny fiantombohan'ny taompolo 1960 dia nisy ny fanoherana izany pôlitikan' ny fanavakavaham-bolon-koditra izany ka iNelson Mandela no nitarika izany. Novotsorana avy tao am-ponja ity mpitari-tolona ity tamin' ny taona 1990 rehefa natao ny fampihavanam-pirenena, ary voafidy ho filohan' i Afrika Atsimo tamin' ny taona 1994.
Any amin'ny farany atsimo amin' i kôntinenta afrikanina i Afrika Atsimo. Karazanatoetany mediteraneana ny toetaniny manodidina an' i Cap arytoetanin-jana-pehin-tany ny any avaratra sy any antsinanana. Maimaina ny toetany any amin' ny morontsirakaatlantika. Vakivakin' ny tendro Drakensberg ny tapany atsinanan' i Afrika Atsimo.
Ny tananan' i Cap (2 984 100 mponina),Durban (2 531 300 mponina), iJohannesburg (1 975 500 ponina) ary iPretoria (1 473 800 mponina) no tanàna lehibe indrindra any Afrika Atsimo, araka ny faminavinana tamin' ny taona 2004.
Ny mponina afrikana tatsimo dia 59,3 tapitrisa tamin' ny taona 2020; izy no firenena faha-24 be mponina indrindra eran-tany. 61 525 521 ny isan' ny mponina any Afrika Atsimo tamin' ny taona 2023. Tsy mitovy ny fitsinjaran' ny mponina ao amin' ny tanim-pirenena afrikana tatsimo: ny ankamaroan' ny mponina dia mipetraka any amin' ny tapany atsinanan' ilay firenena. IGauteng no faritra be mponina indrindra, arahin' iKwaZulu-Natal. Ny fahamainan' nytoetany no azo anazavana amin' ny ampahany ny maha ambany ny hakitroky ny mponina ao amin' ny faritra avaratra-andrefana.
Ny mainty hoditra dia mizara ho foko samihafa, ny lehibe indrindra dia nyZolo (Zulu) sy nyKôsa (Xhosa). Mivangongo any amin' ny tapany atsinanan' ily firenena izany, fa vitsy anisa kosa ao amin' ny faritany roan' i Western Cape sy i Northern Cape. Anisan' ity vondrona ity koa nyBapedy (Sôtô Avaratra), nyBatsoana, nyNdebele Atsimo, nyBasôtô (Sôtô Atsimo), nyVenda, nyTsônga ary nySoazy naSoaty, izay samy miteny amin' nyfiteny banto atsimo ny ankamaroany.
Amin' ny mponina fotsy hoditra ao amin' ilay firenena, nyAfrikanera (naBoora), izay tranainy indrindra, dia 60 % amin' ny fotsy hoditra ao amin' ilay firenena. Avy anyNederlandy naEorôpa Avaratra ny razamben' ireo Afrikanera ireo. Ny ampahany manan-danja dia nyHogenôta (huguenot) frantsay izay nanorim-ponenana tao amin' ny Cape Colony nandritra ny Adim-Pivavahana tanyFrantsa (ireto farany ireto anefa dia anisan' ny Afrikanera; tombanana fa ny 25 % amin' ny anaram-pianakaviana afrikanera dia avy amin' ny fiaviana frantsay). Ny fotsy hoditra hafa (40 %) dia manam-piaviana britanika sy pôrtogey ary alemana.
Araka ny tatitra nataon' nySouth African Institute of Race Relations (SAIRR) dia fotsy hoditra manodidina ny 900 000, na ny ampahenin' ny mponina, no nandao an' ilay firenena nanomboka tamin' ny taona 1994. Ireo fialana goavana ireo, indrindra fa ny tanora afrikana tatsimo be diplôma, dia nomelohin' ny mpanohitra izay namely nyAfrican National Congress (ANC) noho ireny fiaingana be loatra ireny. Na izany aza dia nisy tranga vaovao tsikaritra, ny "revôlisiônan' ny fiverenana an-tanindrazana".
Maro amin' ny ankizy avy any ambanivohitra no tsy manana kara-panondro na kopia nahaterahana, izay lafo loatra indraindray ho an' ny ray aman-dreny. Ny fikambanana tsy miankina amina governemantaScalabrini Center dia manombana fa ny 40 % amin' ireo ankizy ireo dia mijanona ivelan' ny rafi-pampianarana.
Tsy misy nyfitenin-dreny be mpampiasa indrindra ao Afrika Atsimo. Tamin' ny taona 1910, nyfiteny neerlandey, miaraka amin' nyfiteny anglisy, iray amin' nyfiteny ôfisialy roa neken' ny andrim-panjakana vaovaon' ny Firaisan' i Afrika Atsimo. Tamin' ny volana Mey 1925 dia nasondrotra ho fiteny ôfisialy nyfiteny afrikansa ho solon' ny fiteny neerlandey (Union Act No 8 of 1925). Nanatevin-daharana nyNederlandse Taalunie ("fikambanana ara-piteny neerlndey") i Afrika Atsimo tamin' ny fiandohan' ny taonjato faha-21, nefa olom-pirenena 60 000 ihany no mbola mahay miteny io fiteny io.
Raha ny marina, nyfiteny zolo nofitenin-dreny be mpampiasa indrindra any amin' ny tokantrano afrikana tatsimo (manodidina ny 1/4 amin' ny mponina), arahin' ny fiteny kôsa (17,6 %). Eo amin' ny laharana fahatelo dia nyfiteny afrikansa izay ahitana 14 % mpiteny teratany. Saingy satria ampiasain' ny 30 % mahery amin' ny Afrikana Tatsimo ho fiteny faharoa izy io, ny fiteny afrikansa no fiteny faharoa be mpampiasa indrindra ao amin' ilay firenena. Na izany aza, ny fiteny afrikansa dia mijaly noho ny fifaninanana amin' ny fiteny anglisy, izay toa ilaina kokoa sy mijanona ho fitenin' ny raharaham-barotra sy ny fifandraisana.
Amin' ny ankapobeny, nyfiteny anglisy dia mandroso amin' ny sehatra rehetra ary indrindra eo amin' ny tanora nahita fianarana, maro amin' izy ireo no mitaky fianarana ambony amin' ity fiteny ity, ary noho izany dia heverina ho fiteny ifaneraseran' ny tsy mitovy fiteny. Nandritra ny vanim-potoanan' nyApartheid, ny fiteny anglisy dia noheverina ho fitenin' ny fahafahana, natao hifandraisana amin'ny tontolo ivelany. Raha ny fiteny anglisy no voalohany amin' ny fiteny faharoa ary ny 85 % amin' ny mponina ao amin' ilay firenena no miteny azy (anisan' izany ny 90 % amin' nyfotsy hoditra) na manana fahalalana momba azy io, dia tena fitenin-dreny ho an' ny olom-pirenena vitsivitsy latsaky ny 5 tapitrisa any Afrika Atsimo izy. Mbola tsy hain' ny any amin' ny faritra ambanivohitra na eo amin' ny zokiolona sy olona ao amin' nyfokom-pirenena mitoka-monina ny fiteny anglisy.
Tamin' ny taona 2020, ny fiteny anglisy no fitenin-dreny ho an' ny 10 % amin' ny Afrikana Tatsimo, ary fiteny faharoa ho an' ny 85 % amin' ny Afrikana Tatsimo. Noho izany, ny 95 % amin' ny Afrikana Tatsimo (2020) dia miteny anglisy tsara, na manana fahalalana bebe kokoa momba ity fiteny ity. Matetika, ny tsy mbola tsara ny fitenenana ny fiteny anglisy, indrindra fa eo amin'mainty hoditra ao amin' ny sarangan' ny mpiasa, na mpiasa izay niditra amin' ny sehatry ny asa fony mbola tanora. Ny 5 % amin' ny Afrikana Tatsimo kosa dia tsy miteny anglisy, matetika ny mainty hoditra na nyAfrikanera be taona, na ny mainty hoditra lavitra ny tanàn-dehibe, na ny mpifindra monina (Angôley, Môzambikana, sns.). Noho ny fidirana an-tsekoly tsy maintsy atao, ny fiteny anglisy dia tokony hotenenin' ny 98 % farafahakeliny amin' ny mponina amin' ny taona 2050, saingy amin' ny lenta samihafa.
Ao Afrika Atsimo, araka ny fanisam-bahoaka tamin' ny taona 2001, dia 79,7 % amin' ny mponina noKristiana.Prôtestanta ny ankamaroan' ny Kristiana. Ny 7,1 % amin' ny mponina ihany nokatôlika. Amin' ny fiangonana prôtestanta, dia singanina manokana ny Zion Christian Church ("Fiangonana Kristiana Ziôna") izay manana 11,1 % amin' ny mpino, nyfiangonana pentekôtista misy 8,2 %, nyfiangonana metôdista misy ny 6,8 % amin' ny mponina, nyfiangonana nohavaozina Nederduitse Gereformeerde Kerk "Fiangonana Nohavaozina Hôlandey" misy ny 6,7 % amin' ny mponina, nyFiangonana anglikana misy 3,8 % amin' ny mponina.
Misy fiangonana kristiana afrikanina tatsimo maromaro ary efa ho 85 % amin' ny mponina dia mpikambana amin' ny fiangonana iray. MisyMozilmana manodidina ny 1,5 % ihany koa ilay firenena, matetikaIndiana na olona avy anyIndônezia, 1,3 % nyHindo ary 0,2 % nyJiosy, izany hoe olona 140 000). Marihina koa ny fisian' ny vondrom-piarahamoninabodista madinidinika, nyZôrôastriana sy nyBahay, ary nysekta samihafa. Ny 15,1 % amin' ny mponina dia tsy manana fivavahana, ny 2,3 % manaraka hetsika ara-pivavahana hafa ary ny 1,4 % tsy namaly nandritra ny fanisam-bahoaka. Mahatratra 0,28 ny manaraka nyfivavahan-drazana.
.svg)
