| Quella vos chi la gh'ha mìnga dì font o a hinn tròpp pocch. Per piesè, gionta di font a la vos.
Per avè on'ideja di alter vos senza font,vardee chichinscì. |
| Latin Latina lingua |
|---|
| Oltri nomm: | Romàn antigh |
| Parlaa a: | Cità del Vatican |
| Regjun: | Europa |
| Svilüp: | VIII secol PC - XI secol DC |
| Filogenesesi: | Indo-Europea
Italich
Lingov latin-falisch
Latin
|
| Còdas da la lengua |
|---|
| ISO 639-1 | la |
| ISO 639-2 | lat |
| Estrad in lengua |
|---|
| Pater nòster: | Pater noster, qui es in caelis, sanctificetur nomen tuum,adveniat regnum tuum,fiat voluntas tua,sicut in caelo, et in terra.Panem nostrum supersubstantialem da nobis hodie;et dimitte nobis debita nostra,sicut et nos dimittimus debitoribus nostris;et ne nos inducas in tentationemsed libera nos a malo. Amen |
Ol Latìn (nòmm natìv: "Latina lingua") l'era onalingua indoëuropea del grupp itàlegh parlada in de la region del Lazzi e che poeu, quand i Roman gh'han conquistaa tutt el mond cognossuu, l'è diventada la lingua ufficiala de l'Impee (Imperium Romanum). Del Latìn hinn nassuu i lingov neolatìn, che hinn diffonduu in tutt el mond, de l'Euròpa a l'Amèrega del Sud. Sin al 1964 l'è staa la lingua ufficiala anca de laGesa Catòlega. Cont elGrech Antich l'è la lingua che la gh'hà fondaa la civiltaa occidentala e l'è stada doperada da grand autor, comè Ciceron, Ceser, e Titi Livi.
Ollatin el nass comè lengua deRoma e delLazzi da l'ann 1000 prima de Nòster Signor.
Ol latin el s'è spantegaa, comè lengua de l'Imperi Roman, in tuttaEuropa. La maggior part di lengov de l'Europa del dì d'incoeu vegnen del latin (lengov latin moderni), o pur gh'hann squas tutt i paròll che vegnen del latin. El latin l'è semper staa la lengua de la coltura, e anmò adess l'è important comè lengua de laGesa e de bona part di nòmmscentifigh.
Quand i Indoeuropee gh'hàn ciappaa possess de pradegamet tuta l'Euròpa, ona part de lor hinn andaa in de la penìsola taliana: chest grupp chì l'è ciamaaItàlegh: i lor lengov eren l'Umber, el Sabin, el Sanìta, l'Osch, el Falìsch e anca el Latin, ciamaa inscì perchè el veniva parlaa in del Lazzi (Latium). I primm testimonianzi scrivuu de quella lingoa chì hinn iCarmina, cant religios per l'agricoltura e i cerimòni. Tra i citaa latin quella che la gh'hà avuu puu success l'è stada Ròma, che la gh'hà ciappaa prima tutt el Lazzi e poeu l'Itàlia. Peroo el Latin de sti temp chì l'eva nò el Latin studiaa a scoeula, ma vun pussee arcàegh. Quand infin i Roman gh'han conquistaa laGrèsa, gh'hànn ciappaa comè s'ciav on gran numer de Grech, e pur dij literaa e filòsof, che a Ròma gh'hànn portaa tuta la lor cultura, de la qual i Roman hinn staa colpii e afasinaa, anca se el gh'eva vargun comè el Caton che l'amava minga (lù el diseva che la cultura Grèga corumpeva i costùm Roman). Vun di chest literaa el ciamava Livi Andrònegh (Livius Andronicus in Latin eLíbios Andrónikos inGrech) e el gh'hà scrivuu la version latina de l'Odiséa, e la gh'hà ciamada "Odysia". De chì ghe hinn staa on gran numer de autor, che eren sostegnuu de la famija dij Scipion, che amaven l'art e la coltura. Tra chest scritor se recorden el Plaot (Titus Maccius Plautus; el scriveva dij comedi), el Nevi (Nevius; el gh'hà faa ona componimet sora i guèr punegh) ed el Ènni (Ennius; poetta èpegh).
