Movatterモバイル変換


[0]ホーム

URL:


Và al contegnud
WikipediaL'enciclopedia libera
Cerca

Delebi

De Wikipedia
Lumbard ucidentalQuest articol chì l'è scrivuu inlombard, grafiamilanesa.

Cuurdinàde geogràfiche:46° 08' N 9° 28' E

Delebi
Comun
Delebi - Stema
Delebi - Sœmeanza
Delebi - Sœmeanza
Dats aministrativ
StatItàlia
RejonLombardia
ProvinçaProvincia de Sundri
CapolœgDelebio
Politega
Sindeg
Orgen lejislativConsili comunal
Territore
Coordinade46°08′N9°28′E / 46.133333°N 9.466667°E46.133333; 9.466667
OSM46848
Voltituden218ms.l.m
Superfix22,44km²
Abitants3 307 ab.
(1º genar 2023)
Densitaa147.37 ab./km²
ConfinAndel,Còlegh,Dübin,Piantee,Promane,Pagnoeune eRugul
Fus orariUTC+01:00 eUTC+02:00
Varie
Prefiss0342
Codex postal23014
Sigla autom.SO
CodexISTAT014026
CodexcatastalD266
Sant protetorCarpophorus
Cl. climatega
Cl. sismega
Localizazion
Delebi - Localizazion
Delebi - Localizazion
Sit istituzional


Delebi (nom ofizzial intalian:Delebio) a l’è on comunitalian, de la regionLombardia, inProvincia de Sondri.

Al gh'ha 3 207 abitant (dato del Desember 2015[1]), cont onasuperfis de 22,5 km² e onadensità de 143 ab./km².

A l’è tacaa aAndel,Colegh (LC),Dubin,Pagnona (LC),Piantee,Promana (LC) eRogol.

La gh'ha anca 'na frazion: iTavan.

Geografia

[Modifega |modifica 'l sorgent]

Delebi a l'è on center important de la bassaValtolina, che 'l se troeuva al princippi de laVal Lesna, che l'è traversada delriaa (localment:avall) con l'istess nomm.
El sò confin meridional a l'è contornaa de la cresta principal diOrobi (localment a ghe disenel fil), e i sò scimm principai hinn:

In del territori comunal a troeuvom vari alp e caser: in tra i pussee important a gh'èNogheree, laPoncina,Osigg,Canargh eTorrascia.

Storia

[Modifega |modifica 'l sorgent]
Per savenn pussee, varda l'articolBataja de Delebi.

La presenza de l'omm in de la zona de Delebi l'è atestada anca in di temp antigh.
El nomm antighAlebium el compariss per la prima voeulta in d'on diploma del724, indè che 'l re dilongobardLiutprand el ghe da a labasilega de San Carpofen deComm ona quai terra in de la bassa Valtolina, tant 'meAlebium,Roncalia (Roncaja),Mosergia (Morbegn) eColione (Colegh). El diploma l'è squasi sicurament onapocrif, e frutt de 'na rielaborazzion pussee moderna: ma la soa atendibilità l'è confermada del fatt che 'l patron de Delebi l'è proppin elsan Carpofen, e che in del1159 l'imperadorBarbarossa el gh'ha confermaa a la basilega comasca i sò vegg possediment, anca aAlebium e aMorcintia (on olter nomm antighd de Morbegn).
El18 de agost del1204, per concession de l'abaa deAquafreggia, l'è nassuu el comun liber de Delebi, che l'è staa unii aRogol (contAndel) fina al1616. I raport con la badia de Aquafreggia (fondada in delXII secol aRoncal, frazzion deLenn) hinn staa ben strecc per tanti secoi. La badia la gh'era di possediment anca a Andel, Rogol, aSoregh e aGera. I monegh hann miss in pee anca on monasteroeu e ona gesetta in del territori de Delebi, che incoeu hinn descomparii, ma gh'hann lassaa el nomm alrion ciamaaBadia. La dominazzion de la badia comasca l'è durada fina al1504.
In tra el26 e 'l27 de november del1423 a Delebi gh'è staa ona bataja traMilanes eVenezzian: i primm, comandaa delPiccinino, insemma ai leaa valtolitt, hinn staa bon de batt i Venezian, che aveven traversaa elPass San March e voreven provà a ciappà la Valtolina.

Popolazzion

[Modifega |modifica 'l sorgent]

I delebiatt hinn staa spartii per secoi in tra quei che viveven in del paes e quei che viveven in di alp de la vall. La division la reguardava anca i mestee. Ogni grupp el gh'aveva anca on sò soranomm:

  • a meza costa gh'era ibraghin
  • in la zona pedemontana (che la va de Torrascia a Tavan) a viveven i torrascioeu, i crosciroeu e i tavanei.
  • in del paes a viveven i "sciori" o "piazzaroeu".

La cambiava anca la lengua doperada: i primm duu grupp conservaven el dialett pussee sbottasciaa e tipegh, intant che i "sciori" parlaven ona variant pussee vesina a quella doperada in su la riva del Lagh de Comm, e donca pussee sensibela al modell lengusitegh milanes.
Quella division chì l'è durada almeno fina a laPrima Guerra Mondial.

El dialett delebiatt

[Modifega |modifica 'l sorgent]
Per savenn pussee, varda l'articoldialett valtolin.

El delebiatt el se deslontana minga del rest di dialett de la bassa Valtolina. Te 'l chì on quai confront cont el milanes:

LombardMilanDelebi
can[kãː][kãː]
capell[ka'pɛl][ka'pel]
gera['dʒeːra]['ʒɛːra]
gesa['dʒeːza]['ʒeːza]
meda['meːda]['miːda]
nev[neːf][niːf]
piazza['pjasa]['tʃatsa]
preved['preːvet]['prɛːvat]
sotta['sɔta]['suta]

Evoluzion demografega

[Modifega |modifica 'l sorgent]

L'andament del numer di abitant del comun de Delebi l'è mustraa in de la tabela chi de sota



Abitant censid


Riferiment

[Modifega |modifica 'l sorgent]
  1. Statìstiche demogràfiche ISTAT. Statìstiche sö la popolasiù delIstitùto Nasiunàl de Statìstica relatìve al 31 de Dezember 2015.




v  d  e
Lombardia · Comun de laprovincia de Sondri
AbrigaAlbareiBosaggiaAndelArdennBemaBerbennBianzonBormiBoeujCaioeuCampdulscinCaspoeusgCastellCastionCedraschCercinCiavennaGesa in ValmalenchSciurScinScivColorinaCoeusDascDelebiDubinFaedForcolaFusiniGeroeulaGordonaGròsGrosottLanzadaLivignLovarMadesanMantellMazzMellMesMontagnaMorbegnNovaaPedesinaPianteePiatedaPiurPendolaschPontPostalesPradaRasuraRògolSamolaghSan GiacomSeranSondelSondriSprianaTalamonaTartenTejTiranLa TorrTovTraonaTresivVal MasenVal de DentVal de SòttaValfurvaVersceiaVervVilla de CiavennaVilla de TiranStema de la Pruincia de Sundri
Utegnüü da "https://lmo.wikipedia.org/w/index.php?title=Delebi&oldid=1293678"
Categorie:

[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp