Tycho Brahe o nasce' into 1546 a Knutstorp, paizetto daScania che alloa o fava parte d'oRegno de Danimarca.
O poæ,Otte Brahe, o l'ea un nobbile cortexan e comandante militâ do regno. A moæ ascì, Beæ Bille, a l'apartegniva a-a nobiltæ. Tutte doe e famigge ean ricchiscime e fra e ciu importante daDanimarca. Tuttavia da so educaçion se piggiò cua o barba, oviçearmiraggio Jørgen Brahe, ch'o moì a prœuvo a 'na pormonite contræta pe sarvâ o re, cheito inte un canâ deCopenaghen.
Doppo avei concluso i studdi universcitai d'astronomia aCopenaghen, aWittenberg e aBaxilea, o Tycho o feççe construe o palaççio-óservatoio deUraniborg in sce l'isoa deHven, che ghe fu donâ da-o ReFederigo II de Danimarca e Norvegia saldando coscì o debito contræto co-o barba, e ch'o divègne un di primmi "istituti de riçerca" oeüropei. A scopo de pubricaçion, o Brahe o possedeiva 'napressa da stampa e 'nacartea. O so ascistente ciu famoso o fu oKeplero.
O Brahe o l'acapì che o progresso inta sciença astronomica o poeiva êse ótegnúo, no co l'ócaxonâ óservaçion fortuita, ma solo con un'osservaçion scistematica e rigorosa, nœutte doppo nœutte, e tramite l'uso di strumenti che foisan i ciu accuræ poscibile. O fu in grao de megioâ e ampliâ i strumenti existenti e de creâne di nœuvi. E so mezuaçioin a œuggio nuo daparallasse planetaia ean accuræ a-omenúo d'ærco. Queste mezuaçioin, doppo a morte do Brahe, divègnan possesso deKeplero.
Quand'o l'ea ancon studente, o Brahe o perse parte donaso inte unduello. Questo avegne into1566 quande ancon ventenne o l'ea a prœuvo a studiâ a l'Universcitæ de Rostock, inGermania. Mentre o parteçipava a 'na dança a casa de 'n professô, o l'ebbe 'na discuscion con un çertoManderup Parsbjerg, un membro da nobiltæ daneize, in sce chi avesse mao talento matematico. Doppo 'na primma lite, i doi decidettan de resciorve a costion con unduello, questo verso e 19 do 29 dexembre1566, a-o scuo, e ghe costò o setto nasâ. Pe-o resto da so vitta o dove' portâ 'na placca d'argento. (In veitæ, quande a tomba do Brahe a fu averta into1901 e i so resti fun esaminæ da di meghi esperti, a cavitæ nasâ do teschio a l'ea bordâ de verde, segno d'espoxiçion a-orammo e no a l'argento).
Into novembre1572, o Brahe o l'osservò unastella ben luminosa ch'a l'ea improvvisamente apparsa inta costellaçion deCassiopea. Percose se ritegniva fin da l'antighitæ che o mondo de stelle fisse o foise eterno e immutabile, di osservatoî sostègnan che o fenommeno o l'ea dovúo a quarcosa inte l'atmosfea terestre. O Brahe comunque, o l'osservò che aparallasse a no cangiava de nœutte in nœutte, suggerindo che l'oggetto o foise ben distante. O Brahe o l'argomentò che un oggetto vexin aviæ dovúo cangiâ a so poxiçion relativamente a-o sfondo. O pubbricò un libriçin,De Stella Nova (1573), coniando o termenova pe 'na "nœuva" stella (ancœu semmo che quella stella a l'ea unasupernova). Questa scoverta a fu decixiva inta so scelta de l'astronomia comme profescion.
L'osservaçion de comete do 1577 e do 1585 desse conferma a-o Brahe de so ipotexi circa a confutaçion de l'immutabilitæ de sfee çeleste segondo a teoria de l'Aristotele universalmente aççettâ scin a alloa. E comete no poeivan appartegnî a-a sfea sublunâ e, mesciando inte regioin eteree, confermavan che i pianeti no foisan infisci inte sfee solide.
O Keplero o çercò, sença ariescîghe, de persuadde o Brahe a adotâ omodello eliocentrico doscistema solâ. O Brahe o credeiva inte 'nmodello geocentrico, ch'o piggiò da pœu o nomme descistema ticonico (segondo o quæ oSô o gjæ in gio a-aTæra inmobile, e tutti i atri pianeti gjeivan in gio a-o Sô), pe-i mæximi motivi pe-i quæ o sostègne che-a supernova do 1572 a no l'ea vexin a-aTæra. O sostegne che se-a Tæra a foise stæta in moto, alloa e stelle vexiñe avieivan dovúo cangiâ poxiçion relativamente a-e stelle ciu lontañe. In ta realtæ questo effetto de parallasse o l'existe; no poeiva êse osservao a œuggio nuo ni co-itelescoppi di duxento anni a seguî, perché ascì e stelle ciu vexiñe son ben ciu lontañe de quante i astronomi de l'epoca pensessan poscibile.
Into modello ticonico a Tæra a l'ea immobile, a-o centro de 'n universo rinserao inta sfea de stelle fisse. A Tæra a l'ea o centro de orbite daLuña e do Sô ascì che, a so votta, o l'ea o centro di orbite di atri 5 pianeti (Mercuio,Vennie,Marte,Giove,Satûrno). Epicicli, eccentrichi e equanti son ancon necessai e presuppoñan o superamento da realtæ de sfee crestalliñe.
o l'escludeiva i conflitti co-e scritue, mantegnindo a Tæra immobile e a-o centro de l'Universo.
Fu a grande aotoritæ do Brahe che da 'n læto a ritardò l'affermaçion doscistema copernican e da l'atro a favoì l'abbandon doscistema tolemaico. A negaçion de realtæ de sfee crestalliñe a l'ebbe un valô rivoluçionaio, esattamente quanto a teoria "eliocentrica" ("eliostatica" saiæ ciu esatto) deCopernico.
O re Federigo II de Danimarca e Norvegia, imprescionao da-i osservaçioin do Brahe do 1572, o finançiò a construçion de doi osservatoi aHven:Uraniborg eStjerneborg, con di magnifichi strumenti de proppia progettaçion. Di oservaçioin in sce-a cometa do1577 ghe permissan de destrue l'ipotexi de sfee çeleste solide.
O Brahe o fu un strazordenaio osservatô de l'era pre-telescopio: e so osservaçioin de poxiçioin stellare e planetaie razonsan un'acuateçça sença pao pe-i so tempi.
O Brahe o no l'ea copernican, ma o propose un scistema de compromisso into quæ a Tæra a l'é immobile a-o centro mentre i pianeti gian in gio a-oSô, ch'o se-i rebella a so votta in gio a-a Tæra. E so accuræ osservaçioin de Marte permissan a-o Keplero, into1609 e into1619, de determinâ e lezze fondamentæ domoto planetaio, che fornin a so votta un gran supporto a-ateoria eliocentrica do scistema solâ doCopernico.
Conscio che 'na stella osservâ vexin a l'orizzonte a l'appâ a un'âtituddine maggiô de quella reâ a caosa darifraçion atmosfeica, o compilò de tabelle pe corezze questa fonte de errô.
O Brahe o fu meistro e amigo do construttô de globiBlaeu, ch'o l'ornò un so globo co-o ritræto do sciençiao.
O Brahe o moì o 24 ottobre1601, molti giorni doppo che ghe scciuppò avescia durante un banchetto. Se disse che abbandonâ o banchetto primma da concruxon saiæ stæto l'apexe de cattive mainee, quindi o prefeì restâ.
De recente investigaçioin fan suppoñe che o Brahe o no moì direttamente pe questa caosa, ma o poriæ esise avelenao involontaiamente, somministrandose de meixiñe contegnintemercuio (o Brahe o seguì di studi dealchimia inta so vitta, comunque pâ ch'o no n'agge lasciao traccia ò i agge destruti).