Scitoâ intiBalcâni, a Bòsnia-Erçegòvina a confìnn-a co-aSèrbia a levànte, co-oMontenéigro a sùd-èst e co-aCroàçia da nòrd e sùd-òvest. A naçión a no l'é do tùtto sénsa sbòcco in sciô mâ in quànto, inta sò pàrte meridionâle, a l'à 'na còsta picìnn-a in sciôMâ Adriàtico, lónga ciù ò mêno 20 km, in corispondénsa da çitæ deNeum.
ABòsnia, ö sæ a región intèrna do pàize, a l'à 'nclìmma continentâle moderòu, con de stæ câde e di invèrni fréidi e nevôxi. Inte pàrte centrâle e de levànte do pàize o teritöio o l'à 'na morfologîa montagnôza, a nòrd-òvest o l'é òcupòu da colìnn-e e, a nòrd-èst, o l'é pi-â ciù pàrte in ciàn. L'Erçegòvina, a quæ a l'é a región ciù picìnn-a inta pàrte meridionâle da naçión, a l'à 'nclìmma de tîpo mediterànio e 'n teritöio sorviatùtto montagnôzo.
A capitâle da Bòsnia-Erçegòvina, e çitæ ciù grànde da naçión ascì, a l'éSarajevo.
Into teritöio dónde òua gh'é a Bòsnia-Erçegòvina a l'é atestâ a prezénsa de l'òmmo scìnn-a da-oPaleolìtico superiôre, co-i prìmmi insediaménti stabìli che remóntan a-oNeolìtico. Inte quélli ànni in Bòsnia se són dónca svilùpæ e coltûe deButmir,Kakanj eVučedol pe pöi, depoî l'arîvo di prìmmiìndo-eoropêi, êse popolâ de gènteIllìriche eCèltiche. Da-o pónto de vìsta colturâle, polìtico e sociâle, a naçión a l'à 'na stöia rìcca e conplèssa. I antenæ dislâvi meridionâli che ancón a-a giornâ d'ancheu stàn chi, són arivæ inta zöna tra isécolo VI eIX. Intosécolo XII o l'é stæto costitoîo obanâto de Bòsnia, o quæ, intosécolo XIV, o s'é trasformòu intoRégno de Bòsnia. A-a meitæ dosécolo XV, l'àrea a l'é stæta conquistâ da l'inpêro òtomàn, o quæ o n'à conservòu o dòminio scìnn-a-a fìn dosécolo XIX. Co-i tùrchi a l'é arivâ in Bòsnia areligión mosulmànn-a, a quæ a l'à alteròu in mòddo consciderévole o profî colturâle e sociâle da región.
Da-a fìn do sécolo XIX scìnn-a-aPrìmma Goæra Mondiâle, a zöna a l'à fæto pàrte de l'inpêro oustro-ungarìco. Into perîodo tra e dôe goære, a Bòsnia-Erçegòvina a l'êa inclûza intoRégno de Iogoslàvia, pe pöi diventâ, depoî aSegónda Goæra Mondiâle, unn-a de naçioìn costitoénti da nêuvaRepùbrica Socialìsta Federâle de Iogoslàvia. Inte l'ànno1992, aprêuvo a-adisoluçión da Iogoslàvia, a repùbrica a l'à proclamòu a sò indipendénsa. 'Sto fæto chi o l'à portòu a-o sccéuppo dagoæra bosnìaca, duâ scìnn-a-a fìn do1995, co-a fìrma do coscì dîtoacòrdio de Dayton.
A-a giornâ d'ancheu a naçión a l'é formâ da tréi grùppi étnichi prinçipæ, dezignæ co-o nómme de "pòpoli costitoénti" intacostituçión do pàize. IBosniàcchi són o grùppo ciù grànde, segoîo da-iSèrbi e da-iCroâti. E minorànse ciù inportànti, categorizæ inta costituçión cómme i "âtri", inclùddanEbrêi,Sìngai,Albanéixi,Monteneigrìn,Ucraìn eTùrchi. Pe de ciù, tùtti i abitànti da naçión són ciamæ Bosnìachi ascì, sénsa distinçión in sciâ bâze de l'etnîa.
A Bòsnia-Erçegòvina a l'épàize in vîa de svilùppo, a-o 73° pòsto inta clasìfica globâle de l'Ìndice de Svilùppo Umâno. A sò economîa a l'é incentrâ pi-â ciù pàrte in sce l'indùstria e l'agricoltûa, segoîe da-o turìsmo, in fórte cresciànsa inti ànni ciù recénti, e da-o setô di servìççi[1][2]. A naçión a garantìsceascisténsa sociâle,ascisténsa sanitâia universâle e educaçión primâia e secondâia de bàdda a tùtti i sò çitadìn.
A Bòsnia-Erçegòvina a l'à 'n parlaménto a dôe càmie e 'na prescidénsa formâ da træ persónn-e, unn-a pe ògni etnîa prinçipâ do pàize. A ògni mòddo o potêre do govèrno centrâle o l'é bén bén limitòu, in quànto a strutûa aministratîva naçionâle a l'é pi-â ciù pàrte decentralizâ. A naçión a l'é spartîa inte dôe entitæ aotònome, aFederaçión de Bòsnia-Erçegòvina e aRepublika Srpska, ciù 'na tèrsa unitæ, ö sæ oDistréito de Brčko, aministròu da 'n govèrno locâle. Pe de ciù, a Federaçión de Bòsnia-Erçegòvina a l'é spartîa in10 cantoìn.
A Bòsnia-Erçegòvina a l'é un di ménbri deNaçioìn Unîe, doConséggio d'Eoröpa, doPartenariâto pi-â Pâxe, de l'OSCE e doCEFTA; pe de ciù a l'é un di ménbri fondatoî de l'Unión pe-o Mediterànio, creâ into lùggio do2008[3]. A naçión a l'à domandòu l'adexón a l'Unión Eoropêa e a l'é candidâ a l'intrâ intaNATO a partî da l'arvî do2010, moménto into quæ a l'à riçevûo 'n ciàn d'açión pe l'adexón[4].
Parco Naçionâle Sutjeska Volujak
A çitæ de Sarajevo
A catedrâle da Nativitæ de Marìa (Sarajevo)
A fortéssa giànca (Sarajevo)
O scîto stòrico de Počitelj
- (EN) Dušan T. Bataković,The Serbs of Bosnia & Herzegovina: History and Politics, Dialogue, 1996,ISBN 2-911-52710-0.
- (EN) Noel Malcolm,Bosnia: A Short History, Pan, 2002,ISBN 0-330-41244-2.
- (EN) Marko Attila Hoare,The History of Bosnia: From the Middle Ages to the Present Day, Saqi, 2007,ISBN 0-863-56953-6.
- (EN) Douglas A. Phillips,Bosnia and Herzegovina, Infobase Publishing, 2009,ISBN 1-438-10489-8.
- (EN) Francine Friedman,The Bosnian Muslims, Routledge, 2018,ISBN 0-429-97641-0.
.jpg)
.svg)
.svg)
.svg)
.svg)
