Movatterモバイル変換


[0]ホーム

URL:


Naar inhoud springen
WikipediaDe vriej encyclopedie
Zeuke

Watermeule

Van Wikipedia

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 'tValkebergs. Laeshie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.


Watermeule op deGeul inGeulem

'nWatermeule ies 'n meule, woavan 't meulewerk weurt aangedreve door sjtruimend water van 'n beek of klein reveer, dat 'n waterraad in bewaeging bringk. In 't vlake landsjap en op hoager gelege gebejer weurt gebruuk gemaak van de windkrach. Dao bevinge ziech dewindmeules.
Bie 'n bovesjlaagmeule vèlt 't sjtruimend water van bovenaaf op de sjoepe van 't waterraad.
Bie 'n óndersjlaagmeule sjtruimp 't water ónderlangs die sjoepe.

Gesjiedenis

[bewirk |brón bewèrke]
Watermeule op deGeul,Sint-Pièter,Valkeberg

De watermeule ies 'n oetvinging van deRomeine. InRoame en inFrankriek höbbe opgravinge dat aangetuènd. In deMieddelièwe ies de watermeule heroetgevónge inEuropa.Saer de 14e ièw zint inLimburg,Noord-Brabant,Gelderland enTwente óngevaer 800 watermeules in bedrief gewaes. In die meules woort graan, mosterd en böskroet gemale. Ouch woort 't driefwerk gebruuk veur 't peersje van plante-olie, zaege van hout of veur de fabricage van papier. Zoa woorte de meules nao hun gebruuk geneump: graanmeule, mosterdmeule, koremeule, oliemeule, zaegmeule, papiermeule. In de tied van deindustrieel revolutie zint väöl van dees bedriefkes euvergegange opsjtoummachines. In Nederland zint nog 'n 85 watermeules euver. InZuud Limburg ies ouch 'n aantal bewaard gebleve en (nog) in gebruuk.

Soorte watermeules

[bewirk |brón bewèrke]

Al nao gelang wat mèt 't driefwerk weurt gefabriceerd, krieg ouch de meule ziene naam. Zoa óndersjeie v'r:

  • graan- of koremeule. Graanzäödsjes weure tot mael gemale woavan broad weurt gebakke
  • mosterdmeule. Mosterdzäödsjes weure vermale tot mosterd.
  • oliemeule. Oet zónnebloompitte, olieve e.d. weurt plante-olie gepeersj.
  • zaegmeule. 't Waterraad drief 'n zaegmesjien aan.
  • volmeule. 't Meulewerk weurt gebruuk veur 't volle van wöl en ander sjtoffe.
  • papiermeule. 't Driefwerk weurt gebruuk veur de fabricage van papier.

Woa

[bewirk |brón bewèrke]

Langs de sjtruimende beekskes in Zuud-Limburg zint nog watermeules in bedrief óf ze weure veur ander doeleindes gebruuk. (Horeca, kunsgalerie, museum).

Aafkomstig van Wikipedia, de Vriej Encyclopedie. "https://li.wikipedia.org/w/index.php?title=Watermeule&oldid=438862"
Categorieë:

[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp