Dit artikel is gesjreve (of begós) in 'tValkebergs. Laeshie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Vlag van Washington D.C.
Washington D.C. ies dehoofsjtad van deVereinigde Sjtate van Amerika. De aafkorting "D.C." sjteit veurDistrict of Columbia, 't federaal distrik woa de hoofsjtad geografisch en besjtuurlik mèt samevèlt. 't Distrik behuèrt neet tot 'ne sjtaat, woadoor de inweunersj neet maoge mètdoon aan de verkezinge veur 't congres, dat de sjtate vertegewoordig. Washington D.C. haet 'n oppervlak van 177,0 km² en 't aantal inweunersj ies 553.523 (sjatting 2004). In deagglomeratieGreater Washington D.C., die ziech deils euver de aangrenzende sjtateMaryland,Virginia enWest Virginia oetsjtrek, wone 4,7 miljoan luuj. De sjtad ies geneump naoGeorge Washington, de ièrsjtepresident van de Vereinigde Sjtate.
Es hoofsjtad van de VS ies Washington de zetel van de federaal regering. De president van de VS woont en wèrk in 'tWiet Hoes; de volksvertegewoordiging (de Senaat en 't Hoes van Aafgevaardigde, same 't Congres) zetelt in 'tCapitool.
Washington ies sjpeciaal es hoofsjtad óntworpe. George Washington goof opdrach veur de boew en deFransmanPierre L'Enfant woort gevraog de sjtad te óntwerpe.
't Belangriekste gebied in de sjtad ies deNational Mall, woa-aan ónder andere 't Capitool mèt opvallende koepel (1793) en 'tWashington Monument, 'ne 169 maeter hoageobelisk, liegke. Dao liek ouch 't Wiet Hoes (1792), de officieel residentie van de president. Bienao alle openbaar geboewe aan en róndum de National Mall zint inclassicistische sjtiel geboewd. Me vink in Washington D.C. geine hoagboew. Diet kump umdat 'n wèt bepaalt dat gein geboew hoager maog zin es de koepel van 't Capitool. DeWashington National Cathedral ies 'nneogotischekathedraal die tösje 1907 en 1990 woort geboewd en die es nationaal kèrk deent. Washington haet väöl musea, woavan 'n deil vèlt ónder deSmithsonian Institution.
'tPentagon, 't geboew van 't ministerie van defensie, liek neet in Washington, meh aan de euverkant van de rivier dePotomac in de sjtaat Virginia. Ouch liek dao 't nationaal kèrkhof.
't Washington Monument mèt op de achtergrónd 't Capitool
Wie in1783 de Amerikaanse republiek tot sjtand waor gekómme wol me 'n hoofsjtad die neet door ein van de sjtate beheers zou kènne were. Me besjliesde daorum 'n nuuj hoofsjtad te óntwerpe en te boewe. Es locatie woort gekoze veur 'n plaats aan dePotomac, naodat ouch 'n plaats bieTrenton inNew Jersey kandidaat waor gewaes. De exacte plaats woort gekoze doorGeorge Washington. De sjtadPhiladelphia woort in1790 de tiedelike hoofsjtad van de VS, in aafwachting van 't gereidkómme van de nuuj hoofsjtad. De Franse arsjitekPierre L'Enfant kreeg de opdrach um de sjtad te óntwerpe. Op9 september1791 kreeg de nuuj sjtad officieel de naam 'Washington'. Op11 juni1800 woort Washington D.C. de hoofsjtad van de Vereinigde Sjtate.
In1814, tiejes deBrits-Amerikaanseoorlog van 1812, woort Washington bezat door de Britte. Zie sjtoke de openbaar geboewe in de sjtad in brand. Washington bleef 'n tamelik klein sjtad bies deAmerikaanse Burgeroorlog in1861. PresidentAbraham Lincoln leet doezende soldaote nao de hoofsjtad kómme um ze te verdedige. Ouch kaom d'r door d'n oorlog miè werk bie de euverheid.
In1888 kaom 'tWashington Monument gereid, naodat d'r óngevaer 40 jaor aan geboewd waor. D'r woorte nuuj planne gemaak um de sjtad miè 'n monumentaal aanzeen te geve; de echte groate óntwikkelinge op dit gebeed bleve èvvel oet tot 't begin van de 20e ièw, mèt de boew van 'tLincoln Memorial en ander geboewe aan de National Mall.
In de twiède hèlf van de 20e ièw waore d'r in Washington D.C., es centrum van de Amerikaanse politiek, groate demonstraties, bieveurbeeld van de Amerikaanse börgerrechtebewaeging en tege d'n oorlog inVietnam. In1976 woort 't ièrsjte sjtök van demetro van Washington geëupend.
Bie deterroristische aansjlaeg van11 september2001 waor 't gebeed rónd Washington ein van de doele. Ein gekaap vleegmesjien sjtortde neer op 't Pentagon in Arlington County, en 'n ander vleegmesjien dat neersjtortde in e veld inPennsylvania zou meugelik es doel 't Wiet Hoes of 't Capitool gehad höbbe.
