Dit artikel is gesjreve (of begós) in 'tMestreechs. Laeshie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Tonga (officieel (Tongaans)Pule'anga Fakatu'i 'o Tonga; (Ingels)Kingdom of Tonga) is 'n eilanderiek in deStèllen Oceaan, wat oonderdeil vaanPolynesië is. 't Land umvat 170 eilen, boevaan 'rs 36 bewoend zien. 't Gans oppervlak, mèt de territoriaol watere mètgerekend, umvat wel 700.000 km2. De territoriaol watere grenze aon die vaan deFiji-eilen,Amerikaans Samoa enWes-Samoa. Hoofstad isNuku'alofa; dit is de einege plaots vaan beteikenis in 't land. Tonga is noets gekoloniseerd gewees door 'nEuropees land.
Tonga is ingedeild in dreidivisions, verneump nao hun belaankriekste eiland:
Oongeveer twiedaarde vaan de ganse bevolking leef op 't hoofeiland Tongatapu; daobij is de bevolking touwnummend inNuku'alofa geconcentreerd. In de stad is de westerse cultuur 't meis dominant aonwezeg; op 't platteland euverhierse nog ummer de Polynesische tradities. De Tongane ziengekeerstend. Anders es op väöl ander Polynesische eilen is deTongaanse taol nog volop in gebruuk in 't daogeleks leve.
Tonga woort doezende jaore trök gekoloniseerd door de Austronesiërs, en taolkundeg en archeologisch bewies liek denao te wieze tot de Polynesische taole en cultuur hei vaandan kaome. 't Mote koloniste vaan Tonga zien gewees die deMarquesas-eilen enTahiti bezeilde, vaan woe-oetHawaiï,Nui-Zieland en de res vaan Polynesië weer in bezit genome woort. 't Volk stoont bekind esLapita. In detwelfden iew waore de Tongane present in e gebeed vaanNiue totTikopia; me sprik hei wel vaan 't Imperium vaanTu'i Tonga, allewel tot door de enorm aofstande tösse de eilen neet spraoke kin zien gewees vaan echte oonderhuregheid. In devieftienden enzeventienden iew verzwaakde dit nètwerk vaan eilanderiekskes door versjèllende börgeroorloge. In deen tied kaome de ierste Europeane 't gebeed in, en welHollenders wieWillem Schouten,Jacob le Maire enAbel Tasman (d'n oontdèkker vaanAustralië). In de lateachtienden iew bezochKapitein Cook d'n arsjipel; in zie spoor kaome protestantse zendelinge die de bevolking tot 't christendom bekierde. 't Waor in1845 tot Tonga (weer) tot ei keuninkriek vereineg woort, door kriegshierTaufa'ahau, nao zien kroening bekind esGeorge Topou I. In1875 woort de constitutie ingestèld. Vaan1900 tot1970 waor 't land eBrits protectoraot. Pas in1999 trooj 't land tot deVereinegde Naties touw. Zörg veur de touwkoms is de ummer stijgende ziespiegel; de bevolking vaan Tonga heet collectief asiel aongevraog in Australië veur es 't groondgebeed oonderlöp.
