Dit artikel is gesjreve (of begós) in 'tMestreechs. Laeshie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
- Dit artikel geit euver de eilengróp. ZuuchSjpitsberge (eiland) veur 't eiland wat 'n oonderdeil is vaan dees gróp.
S(j)pitsberge (NoorsSvalbard, watkawwe kös beteikent) is 'n eilengróp (archipel) in deNoordeleke Ieszie, zoe'n 565 km ten noorde vaanNoorwege, dee oet drei groetere en mierdere klein eilen besteit. De drei groetste eilen zienSpitsberge,Nordaustlandet enEdgeøya. Kleiner eilen zienBarentszeiland (Barentsøya),Prins Karls Forland,Amsterdam enMoffen. Ouch de zuideleker gelege eilen, zoe-esBereneiland (Bjørnøya) enHopen hure (bestuurlek) bij de eilengróp. De geografische ligking is tösse 71°-81° NB en 10°-35° OL. 't Oppervlaak is ca. 63.000 km², boevaan 60% bedèk is metgletsjers. Op de ganse archipel woene, aafhenkelek vaan 't sezoen, 3000 tot 4000 luij, boevaan oongeveer de hèllef in de hoofstadLongyearbyen. Ten ooste vaan Spitsberge ligk de Rössische eilengrópFrans Jozefland.
Zoe'n 70% vaan de inwoeners is Noors, de res isRussisch,Oekraïens enPools. De officieel taol isNoors, mer in de Russische nederzèttinge weurtRussisch gesproke. Vreuger waorRussenorsk, 'npidgintaol, delingua franca vaan de gaanseBarentszie-regio.
De naom Spitsberge is gegeve door den HollenderWillem Barentsz in1596, wie heer oonderweeg waor naoNova Zembla, op zeuk nao 'n noordeleke route nao Oos-Azië. Barentsz is ouch de naomgever vaan de plaotsBarentszburg, de twiede nederzètting op de eilen. Aander bewoende nederzèttinge zienSveagruva (210 inw.) enNy-Ålesund (40 inw.). Daoneve zien d'r nog een aontal Noorse weerstations en een aontal verlaote plaotse wieSmeerenburg,Pyramiden enGrumant. De Hollenders hadde 'n traonkokerij in Smeerenburg tot1660.
In1920 woort in 'tSpitsberge-verdraag vasgelag tot de eilen oonder Noors towziech kaome. Mer 't land steit wel op ziechzelf, de belastinge zien aanders geregeld es in Noorwege en 't geld oet Spitsberge, mót ouch dao weer oetgegeve weure. (D'r weurt gein belasting geheve op beveurbeeld draank, zoetot de preis 'n stök lieger zien es in Noorwege). Aon 't hoof steit de goeverneur (sysselmann), dee door de euverheid aongestèld weurt. Heer zetelt in de hoofstad Longyearbyen.
Noorwege regiert neet allein meh euver gebede in de buurt vaan deNoordpool mer ouchAntarctica, wie beveurbeeldBouvet.
