Dit artikel is gesjreve (of begós) in 'tValkebergs. Laeshie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Sjpiritualiteit (van 'tLatienspiritus, geis; mer ouch van 't Latienspiro, iech aojem - wie 'tOudgriekse ψύχω ofpsycho woapsyche vandaan kump) ies de zeuktoch, de umkiering, de onmiddelikke aansjouwing en/of de subjectieve erleving van get wat in oos alledaagse logica neet te begriepe ies en dus neet rationeel te verklare ies. In de grondsjlaag riffereert get sjpiritueels nao 'ntranscendente (allesumvattende)wirkelikheid woa deobserveerbarematriëlewaereld op geboewd ies. 'n Sjpirituele ervaring zou dus, in angere weurd, 'n toegeng zin nao 'n euverkoepelenderealiteit die groater en allesumvattender ies es de matriële waereld die veer normaalgesjproke um oos heer zeen. Luuj die geluive dat 't zoa'n ervaringe geuf dinke dat zie vraoge euver de beteikenis en weerde van 'tbesjtoon kinne doorgronde door middel van sjpiritualiteit. Wie daes "Hoagste Wirkelikheid", "Lètste Wirkelikheid" of "Absolute Wirkelikheid" kin weure ervare is 'n vraog woa luuj die in sjpiritualiteit geluive 't doorgaons neet euver eins zin.Religie is ein van de bekinste menere um te poge zoa'n sjpirituele ervaring te verkriege. Zoa ies sjpiritualiteit in 'tJudedom, 'tChristendom en deIslam ummer verbonge mit de zeuktoch nao, en de eventuele tegemoetkomming mit,God. 't Geluif in sjpiritualiteit weurt ouchwaalsjpiritualisme geneump.
Euver 't algemein weurt sjpiritualiteit dus gecategoriseerd es 'n begrip binne de religie. Daomit ies oos algemein bezej van sjpiritualiteit sjterk beïnvloojd gewore door detheologie. Mer neet ederein ies 't dao-euver eins. Zoe geuf 't ouchoccultisme enesoterie, woa-in me geluif dat sjpiritualiteit gaaroet neet veur ederein weggelag is mer allein veur 'n klein gruupke besjtump (dealsjemie is dao 'n veurbeeld van). Allewiel weure dit soort gedechtes dieks besjreve es pseudo-weitesjappelik (dus neet ech weitesjappelik). 'n Breier geaccepteerd bezej van sjpiritualiteit kump ouch veur in defilosofie. Dao-in geuf 't 'n groate traditie um 't sjpirituele op te zeuke of te bevraoge ('t sjpirituele riffereert dan nao 't domein boete dematerie die oes nuuj inziechte op 't leve kinne geve). Zoa sjtèlle sommege weitesjappers, wieSam Harris, dat me gaaroet neet in religie hoof te geluive en zelfsatheïs kin zin en toch in get sjpiritueels kin geluive. Veur Harris en vergeliekbareseculierespiritualiste, kin 't sjpirituele weure gevonge in iemes ziechzelf, door middel vanmeditatie.
