In demiddelieëwe krege ooch de Saami, die doe 2/3 van de bevolking oetmakde in Scandinavië, mèt de Vickinge te make. Volksverhaole vertèlle va väöl konflikte. Later waoërt handel gedraeve. Huide waoërte geruild väör zaot, edelmetale väör juwele en metale werktuge. De Saami makde doe 'n sjpreunk in hun oontwikkeling. Oet 'tsjtènge tiedperk sjpronge ze nao 'ngaeld-economie en d'rtjoervie waor hun betaalmiddel.
De Middelieëwe is ooch d'r tied oeë-in de verdrukking begoes.
In de 16de ieëw kènne drie groepe Saami oondersjèjje waeëre:
De boere in Zuid Noorwege;
De Zieë-Saami ten noorde en ooste daovan, die laefde van d'r visjvangst;
De haof-nomadische herders in de berg in de Finnmark, die van de redere laefde.
In dae tied waoërt begoes mèt 't heffe va belastinge oonder de Saami.De middelieëwe eindige väör de Saami neet mèt deVerlichting es wie väör de mètsteEuropeane, mae luidde 'ne tied in va systematische verdrukking van hun kultuur nao 't noorde. In 't geweunsjde assimilatie-proces waoërt o.m. de kerstening van de Saami ingezat. In 1603 waoërt in Sapmi de örsjtekèrk geboewd.
In 1635 waoërt inNasafjäll 'niezermien geäöpend en de Saami waoërte gedwonge öm dao-in te wèrke. Wae weigerde waoërt sjtreng besjtraofd. Väöl Saami vluchde nao 't noorde mae de regering sjèkde troepe um d'r oettoch va arbeidskrachte taege te haowe.
Saami-moder mèt keend
In 1673 sjtarde officiëel de kolonisatie. De regering sjteunde luuj oet 't zuide die zich in Sapmi woolte vestige. Die nuuj bewoners krege 't rech um belastinge van de Saami te vordere en hun oongecontroleerde jach richde groeëte sjaaj aan an 't weeldbesjtaand. De kerstening gong zoewiet dat Saami, die zich neet woolte bekieëre, mèt d'r doeëd besjtraofd waoërte.
Va 1720 bies 1729 waoërte de Saami bie kunninklek besjluut reservate toegewaeze.
In 1751 waoërt 'n kunninklek besjluut va krach dat de provincieLaplandj sjtichde en de opdeling va jachrechte regelde tussje de Saami en de nuuj bewoners. Dit besjluut waor in 't naodèèl van de Saami en 't zow nog lang dore ieër gelieke rechte aafgedwonge waoërte.
In 1809 waoërt de grens tösjeZjwede enFinlaand vasgelach. Wie die grens, dör religieuse conflicte toegong waor dat desastreus vör de Saami. Ze waoërte daomèt aafgesjnaeje van de kuddesrendere.
In 1917-1918 voonde de örsjteSaami-conferentie plaatsj, die ieverde väör gelieke rechte. 't Beleid van de versjillende Scandinavische leng waor gerich op assimilatie en väöl Saami moese um in hun laevesoonderhaod te kinne vörzieë, naeve hun herderslaeve, bieverdene in aander sectore.
In 1956 waoërt d'rSamische Raod, dae alle Saami in Sapmi organiseert, opgerich.
In 1986 waoërte allèng al in Zjwede 73.000 rendere radio-actief besjmet dör d'r raamp inTschernobyl. Dit goof probleme in de voedselvörziening en de sjaaj-vergoedinge waore minder es nuëdèg.
In 1989 waoërt 'tSamisch parlemaent in Noorwege gesjtèmd en in 1993 in Zjwede.
In 1997 verontsjuldigde d'rkunningHarald V va Noorwege zich officieel vör de meneer oeëop de Saami in 't verlaeje behandeld waoërte. In 2000 lag de Noorse Regering 10 miljoeënEuro in 'n fonds dat de taal en de cultuur van de Saami mot besjerme.
In Zjwede goof 't in 't recaente verlede nog väöl bodemkonflikte.
Saer 2005 sjpäölt in Finlaand 'n konflikt tösje de papierindustire en de Saami.
In 1988 makde d'r Noorse regisseurNils Gaup d'r bioscoopfilmPathfinder. 't Is d'r örsjte film dae in 'tSamisch opgenaome is en vertèld 'n aod Samisch verhaol. De opnames zeunt gemakd in de Finnmark en 'n groeët probleem daobie waore de extreme waersumsjtandighede. Op d'r örsjte drieëjdaag waor 't 47 graad oonder nul en de camera's weigerde te wèrke. De Joiks zeunt gezonge dörNils-Aslak Valkeapää dae de rol vaSïïda-Isit sjpäölde. De Joiks drage, naeve 't indrukwekkende laandsjap, bie an d'r mystieke sfeer van d'r film dae noe ooch opDVD te verkriege is. D'r film is in 1988 genomineerd väör 'neOscar esBest Foreign Language Film (Norway).
