Monaco is estadsstäötsje aon deMiddellandse Zie, gaans umslote doorFraankriek. NaoVaticaanstad is 't 't kleinste land op de wereld en 't is 't diechs bevolkde vaan al, umtot 't gans gebeed is volgebouwd. 't Is in trèk es deur toeristenoord en es belastingparadies.
Monaco is 'ne compleet unitaire staot: de regering is veur alle beleid verantwoordelek, ouch plaotselek beleid. Allein tösse 1911 en 1917 gaof 't drei gemeintes. Veur doele vaan stadsplanning deilt me 't prinsdom in diverse wieke in:
Veurmaolege gemeinte Monaco-stad
Monaco-stad
De aw stad vaan Monaco, ietot me ze ind negentienden iew góng oetbouwe. Ze ligk op 'nen oetstekende punt in 't westelek deil. Hei vint me oonder mie 't prinselek pelies, de kathedraol en 't oceanografisch museum. In Monaco-stad woene mer oongeveer doezend lui.
Veurmaolege gemeinte La Condamine
La Condamine
De jachhave vaan Monaco en de daomèt geassocieerde wiek, alles noordelek vaan Monaco-stad. Hei vint me väöl exclusieven horeca.
La Colle
't Westelekste punt. Veural gebeed veur liechten industrie, minder veur toerisme. Ouch 't hospitaol vaan Monaco vint me hei.
Les Révoires
Met 9 hectaar de kleinste wiek vaan de stadsstaot. Gebouwd tege steil berg. Hei ligk oonder mie deJardin exotique.
Les Moneghetti
Dit deil vaan Monaco bereik me door vaanoet La Condamine de berg op te goon. E belaankriek woengebeed, oondaanks tot de steile groond lesteg te bebouwe bleek.
Veurmaolege gemeinte Monte-Carlo
Monte-Carlo
In de negentienden iew gebouwd, noordoostelek vaan de have. Bekind en beröch um zie casino. Wijer vint me hei d'n opera en get zier deur hotels. Ouch woent hei e groet deil vaan de bevolking, en wel 't riekste deil.
La Rousse of Saint-Roman
Woengebeed noordelek vaan Monte-Carlo.
Larvotto
Feitelek 't verlengde vaan Monte-Carlo in ooswaartse riechting. De insegste plaots boe me nog e strand vint. Hei woene zoe'n 5.000 lui, die ouch weer tot de riekste vaan 't prinsdom hure.
Saint Michel
Woengebeed westelek vaan Monte-Carlo.
Nui gebeed
Fontvieille
Opgespote gebeed zuielek vaan La Colle. Hei vint me oonder mie 't stadion vaan AS Monaco.
Le Portier
Nui gebeed wat me in de jaore 2010 is goon aonlègke t'r huugde vaan Monte Carlo en Larvotto.
Monaco is ein vaan de drei staote, neveSan Marino en Vaticaanstad, die gein lid is vaan deEU, mer wel deEuro gebruuk. Monaco had naomelek, op groond vaan zienen umvaank, al laank 'n munteinheid mèt Fraankriek, en gebruukde veur 2002 de Franse franc (mèt es variantMonegaskische frank). Monaco liet ouch eige euro's sloon; Monegaskische euro's zien zeldzaam en deur verzaomelobjekte.
't Frans, door de mierderheid gesproke, is de officieel taol; de hèlf vaan de bevolking heet de Franse nationaliteit. De awwer generatie vaan inheimse Monegaske sprik nogMonegaskisch, edialek vaan 'tLigurisch. 'tItaliaans is ouch in gebruuk. De euverheid heet sinds dejaore 1970 väöl meujte gedoon um 't Monegaskisch veur oetsterve te beheuje; zoe mote kinder 't op sjaol liere.
In dezèsden iew veur Christus woort hei in de buurt 'n Griekse kolonie, Monoikos ('inkel hoes'), gestiech. In de loup vaan d'n tied verdween de plaots, tot ze in1215 nui gestiech woort es veurpos vaanGenua. In1297 naomFrancisco Grimaldi de börch, verkleid esFranciscaner monnek, in; dedynastie bleef tot op d'n daag vaan vaandaog aon de mach mèt oetzundering vaan1793 tot1814, wie 't land oonder Frans bestuur kaom. Nao 'tCongres vaan Wene woort 't e protectoraat vaan 'tKeuninkriek Sardinië en in1861 erkós me de ónaofhenkelekheid. Ind negentienden iew kaom 't lendsje op de kaart te stoon es bestumming veur de rieke, oonder mie door de stiechting vaan 't casino. Oonder prinsRainier III, dee in1949 aon de mach kaom, trok de stadsstaod ummer mie belastingvlöchtelinge aon; ouch wis heer door zie showbizhouwelek mètGrace Kelly de aondach op ziech te vestege. In1962 woort de constitutie gemoderniseerd. E verdraag oet2002 garandeert tot Frankriek 't land, es de dynastie tot 'n eind kump neet zal inlijve. In2005 störf prins Rainier op 81-jaorege leeftied. Ziene zoonAlbert volg häöm op.
