Dit artikel is gesjreve (of begós) in 'tMestreechs. Laeshie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Hongarije (HongaarsMagyarország) is e land in Middel-Europa wat gaans is ingeslote in land en grens aonOosteriek,Slovenië,Kroatië,Servië,Roemenië, deOekraïne enSlowakije. Hoofstad isBoedapest, boe ouch de hèlf vaan de ganse bevolking woent. Aander veurnaom stei zienDebrecen,Szeged enMiskolc.
Hongarije is ingedeild in 19 provincies (megyék) en 21 stadsgeweste (megyei jogú városok).
Officieel taol is 't Hongaars. Wijer gief 'tSlowaakse,Duitse enzigeunerminderhede.
De traditie wèlt tot Hongarije doorÁrpád gestiech is, dee deMagyare aon 't eind vaan denegende ieuw dePannonische vlaktes in geveurd zouw höbbe. 't Keuninkriek Hongarije woort gevesteg in1000 doorSint-Stephanus. In 't begin verleep de historie vaan Hongarije in 'n dreihooksverhawwing mèt die vaanPole enBoheme, boebij dèks verbindinge geslote woorte mèt noe ins depaus, daan weer dekeizer vaan 'tHeileg Roems Riek. In1241 veleMongoolse legers vaan 'tRiek vaan de Gawwe Horde 't land binne boebij ze väöl verweusde.
Bitteke bij bitteke woort Hongarije e groet oonaofhenkelek keuninkriek mèt 'n apaarte Middeleuropese cultuur, sterk aon decivilisaties vaan Wes-Europa geboonde. Vaan1458 tot1490 regeerdeMatthias Corvinus, woebij oonder dee zien regering veural Noord-Hongarije 'n artistiek en cultureel Europees centrum vaan deRenaissance woort. De Hongaarse cultuur beëinvleujde aander culture, wie 'tPools Gemenebes. Same mètPole enBoheme vörmde Hongarije deVisegrád-liga. Allewijl besteit 'n alliantie mèt dezelfde naom tösse Hongarije, Tsjechië, Slowakije en Pole.
De Hoongaarse oonaofhenekelekheid eindegde mèt deOsmaanse vereuvering aon 't begin vaan dezestiende ieuw; de westeleke deile vaan Hongarije die boete dat riek bleve woorte door Oosteriek geannexeerd (de aartshertoge vaan Oosteriek woorte ouch keuninge vaan Hongarije), de oosteleke woorte 't prinsdomTranssylvanië. Nao 150 jaor naom Oosteriek mèt hölp vaan zien Christeleke boondgenote ouch de res vaan 't gebeed euver vaan 't Osmaans Riek.
Na 't verdrieve vaan deTörke begós 'ne strijd tösse de Hongaarse edele en deHabsburgse keuninge um de besjerming vaan de rechte vaan de edele (en daomèt de otonomie vaan Hongarije). Tösse1704 en1711 kaom 'nen opstand tege de Habsburgers op, dee oongelökkeg aofleep. Nao 'n revolutie en börgeroorlog in1848 en1849, dee mèt hölp vaan deRusse oonderdrök woort, woort 'tliefeigesjap aofgesjaf en woorte de börgerrechte vasgelag.
Daankzij de euverwinninge op Oosteriek doorItalië enFrankriek en laterPruse, zouw Hongarije in1867 'n otonoom deil vaan deDonaumonarchie weure, tot dat riek nao d'nIerste Wereldoorlog oetereinveel. Op31 oktober1918 sjeide Hongarije ziech van Oosteriek aof.
Inmiert1919 kaome decommuniste in de regering en inapril reepBéla Kun de Hongaarse Rajerippebliek oet. Dao-op veel Roemenië 't land binne en dwong 't communistisch rezjiem inaugustus tot aoftrejje. In1920 woorte verkezinge gehawwe veur 'n einkamereg parlemint; admiraalMiklós Horthy woort tot regent gekoze. Heer bleef tot d'nTwiede Wereldoorlog dictator vaan 't land.
Horthy sloot ziech in de jaore daarteg bijHitler aon in de houp 't nao de Ierste Wereldoorlog verlore gebeed trök te kriege. Hitler verliende 't laand inderdaad groete stökker vaanTsjechoslowakije, Roemenië enJoegoslavië, en leet 't land daoveur actief aon de Duitse kant strije. In1944 zat heer evels Horthy aof veur 'ne Nazi,Ferenc Szálasi, o.a. umtot dee de deportatie vaanJoede oet Boedapest tegeheelt.
Nao d'n oorlog kaom Hongarije in de invloodssfeer vaan deUSSR te ligke, en in1948 woort dao 'nstalinistisch rezjiem gevesteg. In1956 kaom 'nrevolutie in 't land op geng, die de regering aofzat. Dao-op veel de USSR 't land binne. Väöl Hongare vlöchde nao 't boeteland. Vaanaof de jaore zesteg tot1991 bleef 't land communistisch, veur 't groetste deil vaan d'n tied oonderJános Kádár. Hongarije stoont in de jaore tachteg veuraon bij 't oontbinde vaan 'tWarschaupak. In1999 woort 't land lid vaan deNATO en in2004 kaom 't bij deEuropese Unie.
