Dit artikel is gesjreve (of begós) in 'tMestreechs. Laeshie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Dominica (officieel (Ingels)Commonwealth of Dominica) is 'neilandnatie in 'tCaribisch gebeed, deil vaan deKlein Antille, zuielek vaanGuadeloupe en noordelek vaanMartinique. Wie dees naobereilen heet Dominica 'n Franssprekende bevolking, meh in tegestèlling detouw is 't tot vrij recint Brits bezit gewees. Wel is 't, in tegestèlling tot aander geweze Britse kolonies in de regio, gei dominion meh 'n rippubliek. Me moot Dominica neet dooreinhole mèt deDominicaanse Rippubliek.
Dominica is verdeild in 10gemeintes/parochies (parishes).
Op 't groondgebeed vaan Saint David ligk 'tCaribisch Territorium, 'n indiaonerizzervaot mèt beperkde beveugheid.
Dominica, eint vaan deBovewindse Eilen, mèt 750 veerkentege kilometer en is daomèt good e daarde vaan Nederlands Limbörg. 't Geit dus um e bezunder klei land; 't is 't 176e land nao oppervlaakde (naoBahrein en veurTonga). Dominica is bergechteg, daankzij doezende jaore vaanvölkanische activiteit. D'n hoegste berg isMorne Diablotins op 1447 meter. Allewel tot 't eiland geologisch gooddeils tot rös is gekoume, gief 't nog wel doorgoonde völkanische activiteit, wie me oonder aandere trökzuut in 't zoegeneumpBoiling Lake. Tropisch klimaot vaan 't eiland is bepaold naat, mèt 5000mm aon de kös aon loefzij, 1800 mm aon de lijzij en tot wel 9000 tege de berg aon de loefzij. De rege weurt aongeveurd door noordoostelekepassaotwin, die dus vaanaof d'nAtlantische Oceaon koume aonwejje; es gevolg heivaan is 't in de wintermaond vaan 't noordelek haafroond minder werm: injannewarie gemiddeld 26°C tegeneuver 32°C injuni. Dominica ligk in 'torkaontrajek; hel störmwin die veur verweusting zörge zien gein oetzundering.
De hoeg neerslaagciefers make 't eiland bezunder good gesjik veur 'n groete variatie aon tropische levesvörm. Daobij heet 't land väöl vaan zien begreujing - diech tropisch bos - behawwe, wat 't tot 'n geleefde bestumming veurecotoerisme maak. 't Land kint veer soorteamfibieë, boevaan eine (Eleutherodactylus amplinympha)endemisch is en 'nen andere, degroete gröppekwakker (Leptodactylus fallax), endemisch in Dominica en Montserrat same. Ouch heet 't eiland 19 soortereptiele (ziesjèldpadde mètgerekend); boevaan 'rs zeker twie endemisch zien: d'nDominicaansen anolis (Anolis oculatus) en d'nDominicaanse groondherdis (Ameiva fuscata). Deveugel zien mèt 188; dit is inclusief 116 incidenteelbreujveugel endaolgaste en 2 ingeveurde soorte, meh exclusief ein plaotselek oetgereujde soort. Twie soorte zien endemisch op 't eiland: deroedkeelamazaon (Amazona arausiaca) en dekeizersamazaon (Amazona imperiala), allebeiamazaonepappegejje.Zoegdiere zien beperk tot ziezoegdiere envleermuis.
Vaan de Domionicaonse bevolking is 90%zwart, 8% mulats en 2% Indiaons. De Indiaone,Caribe of Kalinago, höbbe erizzervaot op 't eiland (zuug ouchbove). Väöl vaan hun cultuur, inclusief hun taol, is op 't eiland evels verlore gegaange. Lui mèt euverwegend blaank blood zien 'n klein minderheid.
De volkstaol is 'tAntilliaons Creools (Saint Lucia-creools), 'ncreooltaol gebaseerd op 'tFrans. Dees taol zouw door zoe'n 42.000 lui op 't eiland weure gesproke.[2] Ze liekent sterk op de Franse creooltaole vaan kortbij eilen, zoe sterk zelfs tot ze daomèt weurt geach ein taol te vörme.[3] In tegestèlling tot de eilen boe Frans de officieel taol is, liek 't gebruuk vaan dit dialek hei oonder drök te stoon: veural de joonger generatie geit mier en mie op 'tIngels, de officieel taol, euver.[3] Dees taol heet in 't land intösse zoe'n 10.000 sprekers.[2] De positie vaan 't Standaardfrans is zwaak, al is 't land wel lid vaanLa Francophonie (neve 'tBrits Gemeinebès). Drei dörper kinne 'n Ingelstaoleg creool, 't Kokoyingels, wat e dialek is vaan 'tBovewinds Creoolingels; alles bijein geit 't nog um zoe'n 200 sprekers.[4]
't Mierendeil vaan de bevolking is nog ummertouwkatheliek; 't geit um 77%. Alles bijein 15% vaan de bevolking isprotestants: 5%pt.methodiste, 3%pt.pinkstergemeintes, 3%pt.zevendendaagsadventiste, 2%pt.baptiste en 2%pt. aandere. 'n Käör aon aander wereldreligies is mèt klein grupkes vertrooje; 2% vaan de bevolking is neet-religieus.
't Eiland moot vreuger zien bewoend door deTaíno's; in deveertienden iew kaome deCaribe binne. D'n inheimse naom in 't Caribisch waor (en is)Wai'tukubuli, wat beteikent 'häör lief is groet'.Columbus oontdèkden 't eiland op zondag 3 november1493 en neumden 't nao d'n daag dee de kalender aonwees. In1635 claimde de Franse 't eiland, same mèt de ganse regio, meh ze bezatte 't nog neet. Tösse 1642 en 1650 waor de Franse missionair Raymond Breton actief op 't eiland. In1660 beslote de Franse en Ingelse veur Dominca, same mètSaint Vincent, tot buffergebeed te verklaore en aon de Indiaone te laote. Toch veurde allebei de machte expedities op 't eiland oet, beveurbeeld um 't hout. Vaanaof1727 waor Dominica 'n Franse kolonie; dit doort tot deZevejaoregen Oorlog, die in1763 woort beïndeg mèt e vreidesakkaord wat 't eiland aon de Britte euverdeeg. In 1778, wie de Ingelse legers de han vol hadde aon d'n Amerikaansen Oonaofhenkelekheidsoorlog, pakde de Franse 't eiland nog ins, meh ze móste 't in1783 toch weer euverdoen. Wijer poginge um 't eiland toch weer veur Fraankriek te winne, door 't revolutionair bewind in1795 en doorNapoleon in1805, mislökde.
In1838 woort deslaovernij aofgesjaf; al zeve jaor ieder hadde de Britte actief en passief stumrech gegönd aon vrij Dominicaone vaan aander rasse es 't blaank. Dit maakde de kolonie later in d'n iew uniek door 'n dominantie vaan negers in de regering. Dees veur de Britte neet wunseleke situatie kaom in1865 tot zien ind wie de Britte de hèlf vaan de assemblee zelf gónge aonwieze, en kaom wijer oonder drök wie Dominica in1871 deil woort vaan deFederatie vaan Bowewindse Eilen. In 1896 woort Dominica weer 'nkroenkolonie. In 'tInterbellum kaom 't tot sociaolen oonras wie de inheimse bevolking ziech mier rechte eisde. Dekolonisatie kaom op geng in1958 wie Dominica bij de efemeerWes-Indische Federatie kaom. Nao die häör oplufting in 1962 woort 't eiland 'n geassocieerde staot mèt 't Vereineg Keuninkriek. Nao complete otonomie in1967 volgde in1978 deoonaofhenkelekheid. 't Eiland kaom in1981 oonder de aondach wie e grupke Amerikaanse raciste oonder leiing vaanDon Black 'ne staotsgreep tege de linkse regering op 't eiland veurbereide, die evels compleet mislökde.
Dit artikel is gooddeils gebaseerd op 't corresponderend Ingelstaoleg artikel, en wel indees versie; wijer koume ouch bittekes informatie vaanen:Geography of Dominica,en:Demographics of Dominica,en:History of Dominica,en:List of amphibians and reptiles of Dominica,en:List of birds of Dominica enen:List of mammals of Dominica.
- ↑mèt nètnommer 767
- ↑2,02,1Ethnologue report for Dominica
- ↑3,03,1Ethnologue report for language code: acf
- ↑Ethnologue report for language code: aig
