Dit artikel is gesjreve (of begós) in 'tValkebergs. Laeshie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
De Plenkert ies 'nwiek inValkeberg (centrum) inZuud-Limburg. Tot 1940 huèrde-n 't bie degemeinteHoutem.De naam geit truuk nao 't woord blenk of blink, dat aangeuf dat get opvallend (wiet) aafsjtiek. Dat ies de blinkende sjtielemergelberg, aan ein zie van de Plenkertweeg, dae door de daoveur geboewde hoezer teveursjien kump. De naam zou ouch kènne kómme van de plenk, die euver de breij göt woorte gelag en woa de luuj dan op ginge ziette. Ze zote dan te plenke.
Mergel:
De ièrsjte industrie vóng hie plaats invuursjteinmiene in de mergelberg. Dees miene zint saer 2000 te beziechtige. Degemeintegrot haet 'ne in-/oetgank aan de Plenkert en hie bevingk ziech ouch deHeidegroeve óndergrónds.
In dees buurt bevingk ziech, aan deGeul, op de plaats van 'n veurmaligepolfermeule, de noe ouch veurmaligebeerbroewerieDe Leeuw. Zie hou hie 'n eige waterbrón enwatermeule. De productie (van 1886 tot 2005) woort in 2005 verplaats nao 'tBelsj. Neve de broewerie liek de veurmalige sjtoumwesjerie van Valkeberg.
Get wiejer, riechtingGeulem, zint in 1913 14 replica's vanRomeinse catacombe in de mergelberg oetgehouwe. De ingank ies 'n mergele gebuuwke in klassieke sjtiel mèt tympaan. De catacombe zint te beziechtige.
RiechtingBoete de Paort, aan de kant van de mergelberg, sjteit 'ne sjtatige villa, in mergel opgetrokke, in klassieke sjtiel:Villa Alpha (1880). Hieneve bevingk ziech 't 15-Februaripleintsje, dat zien naam dank aan de ièrsjte akte woa-in de naamFalchenberch geneump weurt op15 februari in1154. Van hie geit 'ne sjtiele trap riechting Polferbösj, Kuurpark enCasino. In de Polferbösj, 'nehellingbösj dae ziene naam te danke haet aan de veurmalige Polfermeule, woort ouch 'nrotspark aangelag en in 1916 'nopelochtheater oet de mergelberg gehouwe. In de dao-op volgende jaore, tot in de jaore 60 van de 20e ièw, vónge hiè oetveuringe plaats in de vörm vanopera's,operettes,toneel enmusicals ónder 't beheer van de sjtiechtingValkenburg-Omhoog. Vanaaf de jaore 80 ies 't theater obbenuujts in gebruuk genómme. De ingank van dat Rotspark liek sjuins tegeneuver 't hudige multifunctioneel centrumde Polfermeule (oet 2002). Neve dae entree, mèt twiè weuste mergele pilere en 'n breer mèt waope daotösje, sjteit in de helling de mergele villaRozenheuvel oet 't begin van de 20e ièw. Boewhièr waor Alphons Diepen, initiatiefnummer van 't Rotspark.
In de Plenkert bevingk ziech ouch 't zoageneumpprotestants Irene-kèrkske oet 1892. 't Ies opgetrokke in baksjtein, verseerd mèt mergele elemente. D'n tore ies gedèk mèt leie. Achter 't geboew bevingk ziech 'ngraafkapel in de mergelberg. In 't kèrkske ies noe 'n restaurant gevestig. De basissjoal van Valkeberg-centrum,de Plenkert geneump, ies geboewd in 1980 ongevaer op de plaats woa daoveur de jóngessjoal sjtóng, kort bie deGeul.
Alle monumentaal geboewe: villa Alpha (1880), villa Rozenheuvel, Opelochtheater mèt ingankspartie (1916), deRomeinse catacombe (1913) en 't protestants kèrkse (1892) zint óntworpe door arsjitekPierre Cuypers oetRemung.
