Dit artikel is gesjreve (of begós) in 'tValkebergs. Laeshie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
SjtadhoesKathedraal Sint-Michiel en Sint-Goedele
Breusel (in anger dialekte ouchBrösselt ofBrussel) (Nederlands:Brussel,Frans:Bruxelles,Duutsj:Brüssel,Ingelsj:Brussels) ies de hoofsjtad vanBelsj, vaVlaandere en dede facto hoofsjtad va deEuropese Unie. Degemiengde Brösselt zèllef haet miè es 180.000 inweunersj, dewiel 'tBreusels Hoofsjtaejelik Gewes miè es 1.2 miljoen inweunersj haet. In de dagelekse praktiek weurt bienao altied nao 't Gewes geriffereerd es me kalt euver "Brussel". Ouch luuj die in ein van de angere 18 gemeintes van 't Gewes wone, vinge meistes van ziechzelf dat ze Brussels zint. Es me specifiek de gemeinte bedoelt, weurt dan dikssjtad Breusel ofgemeinte Breusel gezag.
Breusel ies óntsjtange rónd 'n kesjtièl aan 't rivierkeZenne rónd 't jaor 979. De plaatsj woort doeBruocsela geneump. Dae naam kump oet 't Germaans, "bruoc" beteikent moeras ("brook") "sella", dat beteikent "heim". Huuj ies de Zenne trouwens bienao gaaroets neet miè te zeen in de sjtad. De gouw Brabant waor verdeild in veer graafsjappe, en 't kesjtièl woort 't centrum van 'tgraafsjap Breusel. 'n Ièw later góng me weer weg van dees plaatsj en vestigde ziech aan de zujelike zie van de Zennevallei, op ein plaatsj die Koudenberg heesj. Hie liek tegewoordig deGroate Mert.
In1356 woort de mach euvergenómme doorWenceslas van Luxemburg en zien vrouwJohanna van Brabant en verliènde zie de "Blijde Inkomst", woain verklaord woort dat de rechte van de inweunersj gerespecteerd zouwe were door de hertoge. De sjoanbroor van Johanna,Lodewiek van Male waor 't d'r neet mèt eins dat zie de mach euvernaome en probeerde Brabant te verovere. Breusel goof ziech euver, meh woort get miè es eine maond later alweer bevriejd onder leiing vanEveraard t'Serclaes.
In1515 woort Sjarel V mèt 15 jaor heersjer van Bourgogne en dus ouch van de gebiede die noe Belsj zint. Mèt 16 jaor erfde haeSjpanje. Hae woort in de Sint-Michiel-en-Sint-Goedele oetgerope tot keuning va Sjpanje. Umdat hae gebore waor inGent, besjouwde hae de Nederlande es zien vaderland. Hae maakde Breusel weer de hoofsjtad. Breusel kreeg ouch 'n rechbank en 't woort al gauw de belangriekste Brabantse sjtad. In1555 goof Sjarel de Nederlande en Sjpanje aan ziene zoonFilips II. Dit waor 't begin van de Sjpaanse periode veur Breusel. D'r kaom noe eine tied van godsdeensoorloge, deTachtigjaorige oorlog; 't waor gedoon mèt de bleujtied van Breusel.
In augustus1695 woort Breusel door de Franse troepe van De Villeroi gebombardeerd. De Groate Mert en e groat deil van de sjtad woorte verwoes door de brand. De Mert woort daonao weer opgeboewd inbaroksjtiel.
In1789 vóng de zoagenaamdeBrabantse revolutie plaatsj tege keizerJozef II, meh de onafhankelikheid heel neet lang sjtand. Tösje1794 en1815 waor BelsjFrans gebied. Vanaaf1815 kaom 't Belsj bie Nederland, ónderWillem I. In de nach van 24 op 25 augustus1830 brook in Breusel de revolutie oet. Nao de onafhankelikheid kaome d'r väöl Franse en Wale in Breusel wone. Tot daen tied waor Breusel 'n Brabantse en Nederlandstalige sjtad gewaes. Waalse ambtenaere oet de provincies woorte aangetrokke um de administratie van Belsj te bemanne. 't Nederlands woort verbanne oet alle insjtèllinge en oet 't besjtuur.
In de neugetiènde ièw kènde Breusel 'n sjterke industrieel óntwikkeling. OnderLeopold II woorte versjillende prestigieus geboewe opgetrokke. Ouch parke en lane woorte aangelag. De sjtad greujde en ouch 't aandeil Franstalige woort groater.
In deIèrsjte waereldoorlog woort Breusel door de Pruusje bezat. 't Vlaams activisme kaom in d'n oorlog miè op, meh nao d'n oorlog kaom d'r dan weer ein groate tegereactie in de Franse media. In1935 woort dewaereldtentoansjtèlling gehouwte op deHeizel.
In deTwiède waereldoorlog woort Belsj bezat door deNazi-troepe. De sjtad woort in september1944 bevriejd door de geallieerde. In1958 woort opnuujts de waereldtentoansjtèlling in Breusel gehouwte. De "Expo 58" waor e groat succes en Breusel heel dao ein van zien bekèndste attracties, 'tAtomium, aan euver.
In de jaore 60 van de twintigste ièw woort Breusel ein Europese sjtad: d'r woorte allerlei Europese insjtèllinge gevestig, woa-ónder deEuropese Commissie en deRaod van de Europese Unie.
't Centrum van Breusel haet e Vlaams en Brabants uterlik. 't Bekènds ies waal deGroate Mert mèt de gildehoezer oet de 17e ièw en 't gotisch sjtadhoes. De kathedraal Sint-Michiel en Sint-Goedele ies in de sjtiel van de Brabantse gotiek geboewd. Wiejer bezeenswaerdighede in 't centrum zint 't beeldsje vanMenneke Pies (Manneken Pis), deMuntsjouwburg, de volkswiekMarolle mèt 'tJustitiepaleis, deZavel, 't Keuningsplein mèt diverse musea en 't Keuninklik Paleis.
Dao zint drie róndwaeg um Breusel: deRing róndum 't Breusels Gewes (de sjnelwaeg:R0), de groate rink um de neugetièn gemeintes van Breusel en de kleine rink dae de sjtadsmoer oet de 14e en 15e ièw volg.
